Gırtlak Kanseri Nedir?
Baş ve boyun bölgesini kapsayan ve en sık görülen kanser şeklidir. Gırtlak, tıp literatüründe ‘larinks’ olarak anıldığından bu kanser şekline ‘larinks kanseri’ de denilebilmektedir. Yapılan araştırmalara göre larinks kanserinin ortalama başlangıç yaşı erkeklerde 66, kadınlarda 63’tür. Genel itibari ile gırtlak kanserinin belirtisi kalıcı ses kısıklığı, boğaz ve yutma problemleri olarak sayılabilir. Bu hastalığa sebep olan başlıca etkenler arasında sigara ve alkol olduğu düşünülmektedir.
Gırtlak Kanseri Belirtileri
Boğaz kanserinde genel olarak görülen belirti ve semptomlar şunlardır:
- Öksürük,
- Boğaz ağrısı,
- Ses kısıklığı,
- Kulak ağrısı,
- Seste değişkenlik,
- Yutma zorluğu,
- Kilo kaybı,
- İyileşmeyen yaralar.
Gırtlak Kanseri Türleri
Çoğu larinks kanseri aynı hücre tiplerini içermesine rağmen, gırtlak kanseri gelişimi boğazın hangi bölgesinde gerçekleştiyse ona özel terimler kullanılmaktadır. Genel olarak larinks kanseri türleri aşağıdaki gibidir:
- Nazofarenks (Geniz) Kanseri: Boğazın burun ile birleştiği kısımdır. Burnun hemen arkasında bulunan bu bölge beyin, yumuşak damak, ağız içi, östaki borusu ve kulaklar ile bağlantılıdır. Aynı zamanda nazofarenks, solunum sistemimizin önemli bir parçasını oluşturmaktadır.
- Orofaringeal (Ağız ve Yutak) Kanser: Boğazın hemen arkasında bulunan bademciklerin olduğu bölgeyi kapsamaktadır.
- Laringofarengeal Kanser: Gırtlakta başlamaktadır. Bu bölge boğazın hemen alt kısmındadır. Aynı zamanda yemek ve nefes borusunun da üzerinde yer almaktadır.
- Glottik Kanser: Glottis, ses tellerinin olduğu kısımdır. Ses tellerinde başlayan kanser türüne glottik kanser adı verilmektedir.
- Supraglottik Kanser: Ses tellerinin hemen üst kısmında görülmektedir. Yemeğin nefes borusuza kaçmasını engelleyen bir kıkırdak parçası olan epiglotisi etkilemektedir.
- Subglottik Kanser: Bu hastalık da ses tellerinin hemen alt kısmında başlayan kanser şeklidir.
Gırtlak Kanseri Neden Olur?
Gırtlak kanseri sebepleri tam olarak bilinememekle birlikte bazı öngörüler bulunmaktadır. Özellikle boğazdaki hücrelerin genetik mutasyonlar geliştirmesi sebebiyle ortaya çıktığı öngörülmektedir. Bu mutasyonlar, hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesine ve yayılmasına sebep olmaktadır. Boğazda biriken bu hücreler zamanla bir tümör oluşturabilmektedir. Bunlarla birlikte larinks kanseri riskinizi arttırma ihtimali olan bazı faktörler şunlardır:
Bunlarla birlikte viral enfeksiyonlar, meyve ve sebzeden yoksun bir diyet ve farklı kimyasallara maruz kalmak da gırtlak kanseri riskini arttıran etkenler arasında sayılabilmektedir.
Gırtlak Kanseri Evreleri
Bu hastalığa teşhis konulduktan sonraki adım, kanserin yaygınlığını yani evresini belirlemektir. Tümörün hangi evrede olduğunu bilmek, tedavi seçeneklerini belirlemede büyük ölçüde yardımcı olmaktadır.
Larinks kanserinin alt tiplerinin her aşama için kendi kriterleri bulunmaktadır. Genel olarak, birinci evrede boğaz kanseri, boğazın yalnızca küçük bir bölgesiyle sınırlı olan tümörü göstermektedir. Daha sonraki aşamalarda tümörün büyüklüğü artmış ve yayılma gerçekleşmiştir. Dördünce evre, kanserin en son evresidir. Bu evrede, tümör tüm boğazı kaplamış, çevre doku veya organlara yayılmıştır.
Gırtlak Kanseri Tanı Yöntemleri
Bu hastalığın teşhisinde farklı yöntemler kullanılabilmektedir. Bu tetkik yöntemlerinden hangisinin kullanılacağı hastalığın evresi ve kişinin sağlık durumuna göre doktor tarafından belirlenmektedir. Muayenede doktorunuz belirtilerinizi ve tıbbi geçmişinizi öğrenecektir. Boğaz ağrısı, ses kısıklığı veya kronik öksürük gibi belirtileriniz olduğu takdirde, boğaz kanseri şüphesi doğabilmektedir.
Genel itibari ile larinks kanseri teşhisinde kullanılan yöntemler aşağıdaki gibidir:
- Laringoskopi: Doktorunuz endoskopi ismi verilen bir işlem sırasında boğazınızı yakından görmek için özel ışıklı bir dürbün (endoskop) kullanır. Endoskopun ucunda bir kamera bulunmaktadır. Bu kamera aracılığı ile görüntüleri doktorun izlediği bir video ekranına iletir. Bunun dışında boğazınıza başka bir tür laringoskop adı verilen bir tüp yerleştirilebilmektedir. Buradaki amaç, hastalıklı bölgenin detaylı olarak incelemesidir. Yapılan bu işleme ise laringoskopi adı verilmektedir.
- Biyopsi: Endoskopi veya laringoskopi sırasında anormallikler bulunduğu takdirde, doktorunuz doku örneği almak için biyopsi isteyebilir. İşlem sonrası alınan örnek, test için bir laboratuvara gönderilir. Doku örneği ile ayrıca HPV virüsü tahlili de yapılabilmektedir. Ve doktorunuz bu virüsün araştırılmasını da isteyebilmektedir. Çünkü HPV gırtlak kanseri türlerinin tedavi seçeneklerini büyük ölçüde etkilemektedir.
- Görüntüleme Testleri: Bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ve pozitron emisyon tomografisi (PET) gibi testler larinks kanseri teşhisi için yapılabilmektedir. Bu testler aracılığı ile tümörün metastaz yapıp yapmadığı da anlaşılabilmektedir.
Gırtlak Kanseri Tedavisi
Tedavi türleri gırtlak kanserin türü, oluştuğu yer, evresi ve hücrelerin HPV enfeksiyonu belirtileri gösterip göstermediğine bağlı olarak değişebilmektedir. Bununla birlikte genel sağlığınız ve kişisel tercihleriniz gibi birçok etkene de bağlıdır. Sizin için en uygun tedavinin hangisi olacağına, doktorunuzla birlikte karar verebilirsiniz.
Radyasyon Tedavisi
Radyasyon tedavisinde, kanser hücrelerinin ölmelerine neden olmak için X-ışınları ve protonlar gibi kaynaklardan gelen yüksek enerjili ışınları kullanılmaktadır. Bu tedavi şeklinde ışınlar, vücudunuzun dışındaki büyük bir makineden aktarılmaktadır. Bununla birlikte vücudunuzun içine, kanserin oluştuğu bölgenin hemen yanına yerleştirilebilecek küçük radyoaktif tohumlar aracılığıyla da verilir.
Erken evrelerde olan larinks kanseri için gerekli tek tedavi radyasyon tedavisi olabilmektedir. Daha ileri evrelerdeki tümörler için radyasyon tedavisi çoğunlukla kemoterapi veya cerrahi yöntemler ile birleştirilebilmektedir. Bununla birlikte son evre gırtlak kanseri olanlar için belirti ve semptomları azaltmak ve hastayı daha rahat ettirmek amacıyla da radyasyon tedavisi kullanılabilmektedir.
Gırtlak Kanseri Ameliyatı
Boğaz kanserinin diğer bir tedavi yöntemi ise cerrahi işlemlerdir. Tümörü tedavi etmek için kullanılan bazı cerrahi prosedürler şunlardır:
- Erken Evre Boğaz Kanserleri İçin Uygulanan Cerrahi Yöntem: İlerlemeyen ve erken evrede olan tümörler, endoskopi yöntemi ile cerrahi olarak tedavi edilebilmektedir. Bu işlemde, doktorunuz boğazınıza içi boş bir endoskop yerleştirir ve ardından skoptan özel cerrahi aletler geçirir. Daha sonra bu araçlar yardımıyla yüzeysel olan kanserleri kazır veya keser.
- Larenjektomi: Ses tellerinizin tamamını veya bir kısmını çıkarmak için kullanılan cerrahi yöntemdir. Daha küçük tümörler için yalnızca tümörden etkilenen kısımlar çıkarabilmektedir. Bu ameliyatla normal konuşma ve nefes alma yetiniz korunabilmektedir. Ancak daha büyük ve kapsamlı tümöre sahip olduğunuz durumda, tüm ses tellerinizi çıkarma ihtiyacı doğabilmektedir. Böyle bir işlem yapıldığı zaman daha sonra nefes almayı sağlamak için boğazın ortasında bir delik açılarak, trakeostomi bağlanır.
- Farenjektomi: Boğazın bir kısmını çıkarmak için uygulanan cerrahi yöntemdir. Erken evre tümörlerinde, ameliyat esnasında boğazın yalnızca küçük kısımlarının çıkarılması yeterli olabilmektedir. Çıkarılan parçalar, yiyecekleri normal şekilde yutabilmek için yeniden yapılandırılır.
- Boyun Diseksiyonu: Kanserli lenf düğümlerini çıkarmak için uygulanan bir cerrahi işlemdir. Boğaz kanseri boynunuzun derinliklerine yayıldıysa, lenf düğümlerinin bir kısmı veya tamamını çıkarmak için ameliyat önerilebilmektedir.
Bu ameliyatlar her işlemde olduğu gibi kanama ve enfeksiyon riski taşımaktadır. Konuşma veya yutma güçlüğü gibi diğer olası komplikasyonlar, geçirdiğiniz özel işleme bağlı olarak gelişebilmektedir.
Kemoterapi
Kanser hücrelerini öldürmek için ilaçlar kullanılarak yapılan bir tedavi şeklidir. Genellikle larinks kanserlerinin tedavisinde radyasyon tedavisi ile birlikte kullanılmaktadır. Bazı kemoterapi ilaçları tümörlü hücreleri radyasyon tedavisine daha duyarlı hale getirir. Ancak kemoterapi ve radyasyon tedavisini bir arada uygulamak, her iki tedavinin de yan etkilerini arttırmaktadır.
Hedefe Yönelik Tedavi
Hedefe yönelik tedaviler, tümör büyümesinden sorumlu spesifik moleküllere müdahale ederek tümör hücrelerinin yayılmasını ve büyümesini engelleyen ilaçlardır. Bununla birlikte klinik çalışmalarda diğer hedefe yönelik tedavi türleri de araştırılmaktadır. Çoğu durumda doktorunuz bu tedaviyi standart kemoterapi ve radyasyonla birlikte önerebilmektedir.
İmmünoterapi
Kanser tedavisinde bağışıklık sisteminin kullanıldığı bir tedavi yöntemidir. Bağışıklık sistemi bazen kanserle savaşamayabilir. Çünkü kanser hücreleri, bağışıklık sistemi hücrelerinden gizlenmelerine yardımcı olan proteinler üretirler. İmmünoterapi ise bu sürece yüksek oranda müdahale ederek çalışır. İmmünoterapi tedavileri genellikle standart tedavilere yanıt vermeyen, ilerlemiş tümörlerin tedavisi için ayrılmıştır.
Tedavi Sonrası Rehabilitasyon
Kanser tedavisi genellikle yutma, katı yiyecekler yeme ve konuşma yeteneğini yeniden kazanmak için alanında uzman doktorlarla birlikte çalışmayı gerektirebilecek komplikasyonlara sebep olmaktadır. Gırtlak kanseri tedavisi sırasında ve sonrasında şu konularda rehabilitasyon almanız gerekebilir:
- Trakeostomi açıldığı durumlarda onun bakımı,
- Yeme problemleri,
- Yutma zorluğu,
- Boyunda hissedilen sertlik ve ağrı,
- Konuşma problemleri.
Gırtlak Kanseri Önleme
Tümörün oluşmasını önlemenin şimdiye kadar kanıtlanmış bir yolu olmamakla birlikte bazı zararlı etkenlerden uzak durmanın faydalı olabileceği düşünülmüştür. Hayat boyu gırtlak kanseri riskinizi azaltmak için aşağıda yer alan tedbirleri uygulayabilirsiniz.
- Sigarayı Bırakın veya Hiç Başlamayın: Sigara tüm kanser türlerini tetiklediği gibi boğaz kanserinin oluşumuna da büyük ölçüde zemin hazırlamaktadır. Bu sebeple sigara içmemek, içiyorsanız da bırakmak alacağınız en önemli ve faydalı tedbirlerden biri olacaktır. Sigarayı bırakmak belki sizin için çok zor olabilir. Ancak modern tıpta yaşanan gelişmeler sigara bırakma süreçlerini oldukça kolay bir hale getirdi. Bunun için gelişmiş sağlık merkezlerinden destek alabilirsiniz.
- Alkolü Ölçülü Tüketin: Alkol almamak en doğru tercih olsa da içmeyi seçtiğiniz takdirde bunu ölçülü olarak tüketmeniz çok önemlidir. Yetişkinler için alınabilecek günlük alkol miktarı kadınlarda bir, erkeklerde maksimum iki bardaktır.
- Sağlıklı Beslenin: Meyve, sebze ve vitaminden zengin bir beslenme programı uygulamayı yaşam pratiğiniz haline getirin. Sağlıklı bir yaşamın en temel yap taşının ‘sağlıklı ve beslenme’ olduğunu aklınızdan çıkarmayın.
Sıkça Sorulan Sorular
Gırtlak kanseri ölümcül müdür?
Dünyada baş boyun bölgesinin en yaygın kanserlerinden biri olan larinks kanserinden her yıl yüksek sayılarda ölümler görülmektedir. Erkeklerde kadınlara göre daha ölüm riski daha yüksektir. Ancak erken evrede teşhis edilen kanserlerin tedavi edilebilme olasılığı neredeyse kesindir.
Gırtlak kanseri iyileşir mi?
Bu hastalığın tedavisi için geliştirilen birçok yöntem bulunmaktadır. Özellikle cerrahi yöntemler ve kemoterapi ile kanserin iyileşme olasılığı yüksektir.
Gırtlak kanseri vücuda yayılır mı?
Her kanser türü gibi larinks kanserinin de metastaz yapabilme olasılığı vardır. Tümörün en sık yayıldığı bölgeler arasında ise yemek ve soluk borusu yer almaktadır.
