[trobsbanner]
Tiroid Bezi
İnsanların boyun bölgelerinin orta bölümünde bulunan küçük ve kelebeğe benzer bir bez olarak tanımlanabilir. Kendi ağırlığı sadece 25 gram olan bu bezler, salgıladığı hormonlar ile büyük bir öneme sahiptir. Bu bez, insanoğlunun büyüme ve gelişme sürecinde büyük bir role sahiptir. Tiroid bezi, tüm beden fonksiyonlarını ve metabolizmayı yönetir, aynı zamanda düzene sokar. Bu hormon bezi, totalde iki adet hormon üretir. Bu iki hormonu ayırt edebilmek için iyot sayılarına bakılmaktadır. 4 adet iyot bulunan hormona T4, 3 adet iyot bulundurana da T3 denir. Bu hormonların fazlaca üretildiği duruma hipertiroidi, olması gerekenden az üretildiği duruma da hipotiroidi adı verilmektedir. Örneğin, hamilelikte tsh düşüklüğü olması durumunda hipotroidi tanısı konulmaktadır. Tiroid bezinin düzgün şekilde çalışması, beyinde yer alan hipofiz isimli bezin TSH salgılamasına bağlıdır. TSH (Tiroidi Uyarıcı Hormon) bir nevi tiroid bezine karşı kontrol görevi üstlenmektedir.
Hamilelikte Tiroid
Anne adaylarının endişe duyduğu ve merak ettiği konulardan biri de gebelikte tiroid yüksekliği veya gebelikte tsh düşüklüğü olmaktadır. TSH, vücutta tiroid değerlerini ayarlayan hormonun ismidir. Tiroid bezinin büyüdüğü tüm hastalık türlerine guatr adı verilmektedir. Hamilelikte guatr sık görülen sorunlardan biridir. Fakat bunun dışında nodül görülmesi olağan dışıdır. Hamilelikte tiroid nodülü, tiroid bezinin içerisinde beklenmedik doku oluşumu anlamına gelmektedir. Bu durum tiroid nodülü ve kanser olarak değerlendirmeye alınır. Hamilelikte tiroid hastalıkları genel olarak korkutucudur. Bunlardan birisi olan tiroidit, tiroid bezinin iltihaplanmasıdır. Bir diğer gebelikte tiroid sorununa ise otoimmün tiroidit adı verilmektedir. Bedenin kendi bağışıklık sisteminin yine kendi tiroid bezine karşı savaş açmasına ve antikor üreterek tiroid işlevlerini bozmasına denir.
Hamilelikte Tiroid Belirtileri
Hamilelikte tiroid belirtileri oldukça araştırılan bir konudur. Tiroid bezi hastalıkları hamilelikten önce oluşabileceği gibi, hamilelik esnasında da görülebilir. Genel olarak gebelikte tiroid belirtileri şu şekilde kendisini göstermektedir:
- Çarpıntı
- Halsizlik
- Bulantı
- Kusma
- İştahsızlık
Bu belirtiler aynı zamanda her hamilelikte de görüldüğü için, hastanın tiroid hastalığından şüphelenmesinin önüne geçmektedir. Bu yüzden tanı koymak biraz zorlaşır. Çünkü her hamile kadının bedeninde genel bir değişim gözlenmektedir. Kadın bedeni tümüyle hem yapısal hem de işlevsel bir değişikliğe girer. Bunun yanında, hamile kadınlar üzerinde her test yapılamayacağı için, doktorların teşhis koyması daha da zorlaşmaktadır. Dolayısıyla hamilelikte tiroid belirtileri yaşayan her anne adayı, mutlaka alanında uzman ve dikkatli bir doktor seçmelidir.
Gebelik ve Tiroid Hastalıkları
Bu hastalıkların teşhis sürecinde çeşitli testler istenmektedir. Bu testler istendiği durumlarda TSH ve T3, T4 serbest formları da talep edilmelidir. Hamilelik hormonları ile benzerlik gösterebilen TSH seviyelerinde düşüş, yine en üst seviyede serbest T4 seviyesi hamilelik hormonunun tavan yaptığı hamileliğin ilk dönemlerinde görülebilmektedir. Sağlıklı bir hamilelik için ve sağlıklı bir bebek için gebelikte iyot alımına önem göstermek gerekmektedir. Hafta hafta gebelik boyunca düzenli olarak iyot tüketmek çok önemlidir. Bu süreçte iyotlu tuz, balık, iyot zengini yiyecekler ve takviyeler ile günde ortalama 300 mikrogram iyot vücuda alınabilmektedir. Eğer hamilelik sürecinde vücuda yeteri kadar iyot girmez ise, bebeklerde zeka geriliği, yavaş gelişme ve sinir sistemi problemleri görülebilmektedir. Gebelik sürecinde yeterli iyot alınıp alınmadığı ise en iyi idrarla atılan iyot miktarı ölçümüyle tespit edilebilmektedir.
Hamilelikte TSH Yüksekliği
Gebelikte tsh yüksekliğinde, bebeğin tiroid hormon düzeylerinin, gebeliğin ilk 3 ayında anne ile paralel ilerlemektedir. Bir diğer deyişle bebeklerin anne karnındaki ilk 3 ayı, anne tiroidlerine bağlı olmaktadır. Anne adayının T4 seviyeleri, bebeklerin beyin fonksiyonlarının gelişmesi ve büyümesi açısından büyük önem taşımaktadır.
Hamilelikte Tiroid Teşhisi
Hamilelikte tiroid teşhisi sürecinde ancak riskli görülen anne adaylarına tarama yapılmalıdır. Taramalarda TSH ve serbest T4 taramaları dikkate alınır. Tarama yapılması gereken anne adaylarının tespitinde şu kriterlerin dikkate alınması faydalıdır:
- Daha önce ailede ya da kendisinde trioid hastalığı yaşayan
- Önceden tiroid ameliyatı olan
- Guatr yaşayan
- Tip 1 diyabet ya da öteki otoimmün hastalık bulgusu, tiroid otoantikor üretimi
- Kolestrol yüksekliği
- Anemi
- Hipoatremi
- Baş ya da boyun bölgesinde radyoterapi yaşamış olmak
- İnfertilite tedavisi geçmişi
- Önceden düşük yapan ya da ölü doğum yapmış anneler
Hipotiroidi ve Gebelik
Hipotiroidi ve gebelik incelendiği zaman hamile kadınların yüzde 2’lik bölümünde hipotiroidi olduğu belirlenmiştir. Bu hastalığın en büyük nedeni, iyot seviyelerinin uygun olduğu yerlerde otoimmün tiroid hastalığı yaşanmasıdır. Öte yandan iyot eksikliği bulunan bölgelerde hipotiroidiye neden olabilmektedir. Öteki sebepler ise tiroid cerrahi ameliyatı geçirmiş olmak ve radyoaktif iyot tedavisi yaşamış olmak olarak sıralanabilir. Hipotiroidi teşhisinde kandaki TSH yüksekliğine ve ST3 ya da ST4 düşüklüğüne bakılabilmektedir. Hastalık, hem anne hem de bebek üzerinde olumsuz etkiler yaratır. Bu etkiler, gebelik zehirlenmesi, düşük, doğum sonrası kanaması, bebekte doğuştan hipotiroidi ve bebekte zeka ya da bilişsel fonksiyon bozuklukları olarak kendisini göstermektedir.
Hipotiroidi Tedavisi
Bu hastalık tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Hipotiroidi ve gebelik öncesi tanı oldukça önemli bir konudur. Eğer hamilelikten önce bu teşhis koyulabilirse, yine hamilelikten önceki süreçte tedavi mümkündür. Hipotiroidi tedavisi sürecinde, tiroid hormonu yeniden yerine koyulmaya çalışılır. TSH seviyesinin 2,5 Mu/L seviyesinin altına çekilmesi tavsiye edilmektedir. Gebelikte tiroid hormonuna duyulan gereksinim neredeyse yüzde 50 oranında artış gösterir. Dolayısıyla hamilelikte tiroid tedavisi oldukça önemlidir. Hamilelikte hipotiroidi teşhisi koyulan anne adayının, tiroid seviyelerinin düzeltilmesi gerekmektedir. Aksi taktirde hipotiroidizm yaşaması muhtemel olmaktadır.
Hipertiroidi ve Gebelik
Hipertiroidi ve gebelik durumu genel olarak yüzde 1 seviyelerinde görülmektedir. Hastalanan annelerin büyük bir bölümü, daha önceleri hipertiroidisi bulunan graves hastası anne adaylarıdır. Bu hastalık annede düşük yaşanmasına, hipertansiyona, anemiye, enfeksiyona, kalp ritim bozukluğuna, erken doğuma ve hatta kalp yetmezliğine bile neden olabilmektedir. Bebekte gelişme bozuklukları, ölü doğum ya da erken doğum gibi durumlar yaratabilir. TSH oranlarının düşük, ST4 ve ST3 oranlarının yüksekliğiyle tespit edilir. TSH düşüklüğü, hamilelikte aşırı kusma durumu olan hiperemezis gravidarum ile belirlenebilmektedir.
Hipertiroidi Tedavisi
Hipertiroidi sık sık graves hastalığına neden olur. TSH reseptör antikorunun pozitif olması ile destek görür. Graves hastalığı veya toksik nodüler guatr olarak kendisini göstererek hipertiroidi tedavisi mutlaka yapılmalıdır. Hamilelikte tiroid ilacı kullananlar genellikle yatıştırıcı ilaç tedavisi yapılmaktadır. İlaçlar hamilelikte kullanılacakları için özenle seçilmeli, anne karnındaki bebeğe asla zarar vermemelidir. Mutlaka ayda 1 kez kan testleri yapılmalıdır. Eğer anne ilaçlara karşı direnç kazanırsa ya da ilaçların etki etmediği görülürse, cerrahi müdahale gerekebilir. Bunun yanında graves hastalığı yaşayan annelerin tüm doğumlarında bebeklere tiroid hastalıkları açısından kontrol yapılmalıdır. Hamilelikte tiroid üzerine düşülmesi gereken bir sorundur.
Hamilelikte Guatr Belirtileri
Hamilelikteki guatr hastalığında genellikle Graves hastalığının sorumlu olduğu bilinmektedir. Graves hastalığı, otoimmün bir rahatsızlıktır. Bu hastalıkla bağışıklık sistemi, tiroid bezinin gereğinden fazla tiroid hormonu üretmesine neden olan antikorları yapmaktadır. Bu antikora tiroid uyarıcı immünoglobulin veya TSI adı verilmektedir. Bununla birlikte gebelik döneminde görülen guatr belirtileri; sinirlilik, titreme, taşikardi, aşırı terleme, sıcak intoleransı, kilo kaybı, uykusuzluk ve hipertansiyondur.
Gebelik Hiperemezisi ve Hipertiroidi
Hamilelikte tiroid belirtilerinden birisi de aşırı kusmadır. Gebelikte hiperemezisi ve hipertiroidi problemi anne adaylarının yüzde 65’lik bölümünde geçici olarak yaşanır. Bu süreçte test yaptırmak, en doğru hareket olacaktır. Genel olarak erken hamilelik sürecinde kilo verme, yoğun kusma, taşikardi ve hipertiroidi bulguları ile ortaya çıkar. Erken gerçek tirotoksikoz sebebiyle fark edilmesi oldukça zorlu olabilmektedir. Hiperemezi yaşayan kadınlarda önceden bir tiroid ya da guatr hikayesine rastlanmaz. Tiroidlere karşı geliştirdikleri antikorlar görülmez. Kusmaların şiddeti, tiroid fonksiyon bozukluğu ile eş seviyelerde ilerleyebilir. Nedeni hamilelik hormonlarının tiroid bezini uyarıyor oluşudur. İlaç kullanmaya gerek kalmadan 10 hafta içerisinde bitmesi beklenmektedir.
Hamilelikte Tiroid Nodülü ve Kanser
Hamilelikte tiroid sürecinde en korkulan ve istenmeyen durum hiç şüphesiz tiroid nodülü ve kanser olarak karşımıza çıkar. Bu dönemde belirlenen 1 santimetreden büyük çapı olan nodüllere ince iğne aspirasyon biyopsisi uygulanır. Bu süreçte tüm istenmeyen dokuların takibi ultrasonografi ile sağlanır. Eğer kötü huylu doku tespiti yapılır ise, ikinci trimesterde operasyon uygulanması gerekebilir. Hamileliğin son dönemlerinde bir tanı koyulur ise, cerrahi müdahale doğum sonrasına ertelenebilmektedir. Hem hamilelikte, hem de emzirme sürecinde asla radyoaktif iyot tedavisi yapılamaz. Tiroid nodülü ve kanser yaşamış, atom tedavisi görmüş anne adaylarının 6 ay ile 12 arasında hamile kalmamaları tavsiye edilmektedir.
Doğum Sonrası Tiroidit
Tiroid antikoru seviyesi yüksek olan annelerin doğum sonrası tiroidit testlerinin yapılması gerekmektedir. Bu testler doğumun ardından 3. ve 6. aylarda yapılabilir ve TSH değerlerine bakılması gerekmektedir. Doğum sonrası tiroidit yaşayan annelerde, ilerleyen yıllarda kalıcı hipotiroidi yaşanma riski yükseldiğinden dolayı, senelik TSH gözetlemesi oldukça önemlidir. Genel olarak bakıldığı zaman hamilelikte tiroid, tedavisi mümkün bir problemdir. Bu süreçte gebelerin ya da gebeliği düşünen annelerin mutlaka testlerini yaptırmaları gerekmektedir. Oldukça basit kan testleri ile teşhisler koyulabilmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Hamilelikte tiroid yüksekliği bebeğe zararları nedir?
Gebelik öncesi veya gebeliğin başında tiroit fonksiyon testlerinin yapılması ve takip edilmesi çok önemlidir. Bununla beraber tiroit bezinin az veya çok çalıştığı durumlarda; düşük, erken doğum, düşük doğum ağırlığı ve hamileliğe bağlı hipertansiyon gibi riskli durumların oluşması olasıdır.
Hamilelikte tiroid kaç olmalıdır?
TSH hormonunun normal değeri litre başına 0.4 ila 4.9 mililitredir. Yakın zamanda gerçekleştirilen bir çalışma, normal aralığın 0,45 ila 4,12 mU / L olması gerektiğini göstermektedir. Bununla beraber TSH değerleri yaş, cinsiyet ve yaşam şartlarına bağlı olarak değişebilmektedir.
Hamilelikte tiroid düşüklüğü bebeğe zararları nedir?
Gebelik döneminde fark edilmeyen veya tedavi edilmeyen hipotiroidi, hiç belirti vermeden de görülebileceği gibi annede kansızlığa, kalp yetmezliğine, plasenta anomalilerine ve kas güçsüzlüğüne yol açabilmektedir.
