Hemoptizi (Kan Tükürme) Nedir, Belirtileri ve Tedavisi

• Nedir

  Hemoptizi ağızdan kal gelmesi durumudur. Toplum arasında kan tükürme olarak bilinir.
• Belirtileri

  Bir seferde 1 çay bardağı ile 3 su bardağı arasında değişkenlik gösteren kan tükürme belirtileri ile ortaya çıkar.
• Nedenleri

  Hemoptizi hemen hemen tüm solunum yolu hastalıklarına bağlı olarak görülebilir.
• Tedavisi

  Hemoptizi tedavisi, kanamayı durdurma, rahat nefes almayı sağlama ve hemoptiziye neden olan hastalığı tedavi etme şeklinde gerçekleştirilir.

Ataşehir Avicenna Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü Uzman Doktorları, hemoptizi olarak bilinen kan tükürme hastalığı hakkında tüm merak edilen soruların yanıtlarını anlattı.

Hemoptizi Nedir?

Öksürürken kan gelmesi yaşayanlar, balgamda kan ile karşılaşanlar ya da gece uyurken ağızdan kan gelmesi gibi durumlarla karşı karşıya kalanlar, hemoptizi nedir diye merak etmektedirler. Solunum yollarında bulunan damarlardan birinin bronşa açılması ile oluşan öksürükle kan yada kanlı balgam çıkarmak, hemoptizi ne demek sorusunun yanıtıdır. Hemoptizi, solunum yollarıyla ilgili olan hemen hemen her hastalıkta görülebilmektedir. Kan tükürme bazen bronşit gibi daha basit hastalıklarda görülebilmekle birlikte, bazen akciğer kanseri, tüberküloz (verem), pulmoer emboli(akciğere pıhtı atması) gibi ciddi, erken tanı konulması hayati öneme sahip olabilen bazı hastalıklarda da görülebildiği için, solunum yolu hastalıklarının belirtileri arasında özel bir yere sahiptir.

Kan Tükürme

Kan tükürme genel olarak solunum yolunda yaşanan problemlerin bir sonucu olarak karşımıza çıkar. Sıklıkla kronik bronşit ya da bronşetakzi kaynaklı bir kan tükürme ile karşı karşıya kalınır. Öte yandan, verem, kalp yetmezliği, bronş problemleri, pnömoni ve akciğerde oluşmuş olabilecek bir kan pıhtısı gibi nedenler de kan tükürme sorunuyla karşı karşıya bırakabilir. Ağızdan tükürükle kan gelmesi, gece uyurken ağızdan kal gelmesi, öksürürken kan gelmesi ya da balgamda kan bulma gibi durumlar yaşayan insanların mutlaka bir doktora kontrol edilmesi gerekir. Kan tükürme hafife alınabilecek bir durum değildir. Zaman zaman kan tükürme sonucunda dispne denilen nefes darlığı problemleri de yaşanabilir. Öksürük nöbeti, nefes darlığı ve bunlara bağlı kan tükürme gibi durumlarda bir doktora başvurmak, durum daha da kötü bir halde ise 112’yi arayarak yardım istemek faydalı olacaktır.

Hematemez Nedir?

Hemoptizi sıklıkla, ağız ve burundan kaynaklanan kan gelmesi ve gastrointestinal sistemden kaynaklanan ve hematemez denen ağızdan kan gelmesi ile karıştırılmaktadır. Ayırıcı tanıda kan gelmesi öksürükle olurken ağız, burun ve boğazdan kan gelmesinde genellikle kan sızıntı tarzında olmakta ve tükürükle gelmektedir. Hemoptizi, hematemez ayrımında ise şunlara dikkat edilmelidir. Hemoptizide gelen kan parlak kırmızı ve genellikle köpüklüdür. Hematemez de ise kusarken kan gelmesi yaşanır, kahve telvesi renginde ve bol partiküllüdür. Hematemez, genellikle mide ya da on iki parmak bağırsak ülserlerinde kanamalar yaşanması sebebiyle olur. Mide veya yutak borusu irritasyonları da kusarken kan gelmesi şeklinde sonuçlar doğurabilir. Karaciğer hastalıkları da hematemez yaşanmasına ve ağızdan kan gelmesi durumunun yaşanmasına neden olabilir. Zaman zaman yutak borusu yırtılmalarında da kanamalar görülebilir. Sıklıkla fazla alkol tüketimi sonucunda oluşan şiddetli kusma ya da yoğun öksürük sonucu yutak borusu yırtılmaları görülür. Öte yandan nadiren de olsa mide ya da özefagus kanserleri sebebiyle ağızdan kan gelmesi yaşandığı bilinmektedir. Tüm bunlar hematemez nedir sorusunun yanıtını oluştururlar.

Masif Hemoptizi

Hemoptizi de en önemli hususlardan birisi hiç şüphesiz gelen kanın miktarıdır. Ortak bir karar olmasa da bir seferde 100 cc (bir çay bardağı) ya da günde toplam 600 cc (üç su bardağı) kadar kan gelmesi masif hemoptizi olarak adlandırılır. Masif hemoptiziler hayati tehlike oluşturabileceği için yatarak takip ve tedavi edilmelidir. İnsan toplam akciğer volümü yaklaşık 500 cc olduğu göz önünde bulundurulduğunda kan dışarı atılamayıp da bronşların içine dolarsa bu kişinin kendi kanıyla boğulmasına neden olabilir. Akciğerlerde iki kan dolaşımı vardır, biri akciğerleri besleyen kan dolaşımı (bronşiyal), diğeri de vücutta oksijeni azalmış, karbondioksiti artmış kanın oksijenlendirilmek üzere akciğerlere getiren dolaşım sistemidir(pulmoner). Masif kanamalar daha çok yüksek basınca sahip bronşiyal sistemden kaynaklanır.

Hemoptizi Nedenleri

En sık görülen hemoptizi nedenleri, akut bronşitler, kronik bronşitler, pnömoni(zatüre), tüberkülozdan oluşan enfeksiyonlar, akciğer kanserleri, bronşiektazilerdir. Enfeksiyonlar, hemoptizilerin yaklaşık yüzde 50 – 70 arasında değişen oranlarda sebebini oluşturmaktadır. Sıklıkla bakteriyel enfeksiyonlar hemoptizi nedeni olurken, influenza (grip) ve HIV(AIDS) gibi virüsler de hemoptizi nedenleri arasında yer alabilmektedir. Kronik bronşitler de, yıl içerisinde birkaç kez tekrarlayan hemoptizilere neden olabilir. Akciğer kanserleri ise, hemoptizilerin yaklaşık yüzde 20’sinden sorumludur. Endometriozis olarak adlandırılan bir kadın hastalığı da hemoptizinin nadir nedenleri arasında yer alır ve tipik olarak kanamalar adet dönemlerinde meydana gelebilir. Bu kanamalar katemenial hemoptizi olarak adlandırılır. Arsenik, asbest, nikel, eter gibi bir takım çevresel etkenlere maruziyet de hemoptiziye neden olabilmektedir. Bazı parazitik enfeksiyonlar da akciğerleri tuttuğunda hemoptiziye sebep olabilmektedir. Akciğere pıhtı atması, arteriovenöz malformasyonlar, arteriel anevrizmalar gibi damarsal hastalıklar da hemoptizi hastalığının yaşanmasına sebebiyet verebilir. Her türlü tetkike rağmen yaklaşık yüzde 10 hastada, hemoptizinin sebebi bulunamaz ve bu durum idiopatik (sebepsiz) hemoptizi olarak adlandırılır.

Tanı Yöntemleri

Kan tükürmenin nedenlerini tespit etmek için en sık başvurulan hemoptizi tanı yöntemleri, kan – balgam tetkikleri, direk akciğer grafisi, tomografi, digital substrat anjiografi (DSA) ve bronkoskopidir. Direk akciğer grafileri hemoptizi nedenlerini saptamada düşük duyarlılığa sahiptir. Bu nedenle sıklıkla başta tomografi olmak üzere diğer tanı yöntemlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Tomografi, kan tükürme nedenlerini saptamada yüzde 60’dan yüzde 100’lere kadar değişen oranlarda sensitiviteye sahiptir. Hemoptizi değerlendirmesinde tomografi ile bronkoskopinin birlikte kullanılması, tanı oranını oldukça arttırmakta ve mutlak suretle önerilmektedir. Bronkoskopi ile hem kan tükürme sebebi araştırılabilirken hem de bazen, özellikle de masif hemoptizilerde, kanamanın durdurulmasını sağlayabilmektedir.

Hemoptizi Tedavisi

Hemoptizinin yönetiminde 3 temel amaç vardır. Birincisi kanamanın bronşların içine dolarak nefes almayı engellemenin önlenmesi, ikincisi kanamanın durdurulması, üçüncüsü de hemoptiziye neden olan hastalığın tedavi edilmesidir. Ancak bu şekilde doğru hemoptizi tedavisi yapılmış olur. Hemoptizilerin tedavisi sebebe yönelik olarak yapılır, masif hemoptizilerde, acil müdahale gerekebilir. Bunun için bronkoskopi, embolizasyon(kanayan damarın tıkanması) ve cerrahi müdahale gerekebilmektedir. Masif hemoptizi yaşayan bir hastanın disiplinlerarası bir yaklaşım ile yoğun bakım ünitesinde gözlenmesi gerekebilir.

Sıkça Sorulan Sorular