Kabakulak Nedir?
Salgın riskinin bulunması, testis enfeksiyonuna neden olması, memenjit ve işitme kaybı ciddi komplikasyonlarının oluşu, hastalığın halen çok ciddi önlemler alınarak kontrol altında tutulmasını sağlamaktadır. Genellikle okul çağındaki küçük çocuklarda görülen bu hastalık, bir virüs nedeniyle bulaşmaktadır. Sıklıkla 5 ile 9 yaş aralığında görülmektedir. MMR isimli aşı ile hastalığın önlenmesi mümkündür. Hastaların, en az 9 gün boyunca başkalarından uzak durması ve hastalığın bulaşmasını engellemesi istenir.
İşitme kaybı gibi tehlikeli sonuçlar oldukça ender ortaya çıkar. Hastalık başladıktan sonraki 2 hafta içerisinde virüsün vücuttan atıldığı bilinmektedir. Bu da hastalığın kendi kendine geçmesini sağlamaktadır. Çocukken yapılan kabakulak aşısı ile hastalık, büyük oranda baskı altına alınmıştır. Hastalığın teşhisinde doktor muayenesi ve laboratuvar testi yeterli olmaktadır.
Kabakulak Bulaşma Yolları
Kabakulak bulaşıcı mı sorusunun yanıtı, hiç kuşkusuz “Evet” şeklindedir. Öksürük ya da yüksek sesle konuşma gibi durumlarda havaya yayılan aerosoller ile bulaşması mümkündür. Aynı zamanda kişisel eşyaların ortak kullanımıyla da bulaşabildiği bilinmektedir. Hastalık, tükürük bezlerinin şişmesinden 7 gün önce ve şişmeye başlamasından 9 gün sonraya kadar başkalarına bulaşabilir. Fakat, bulaşıcılık açısından en güçlü dönem, belirtilerin görülmesinden 2 gün önce ve 4 gün sonra arasındaki süreçtir. Peki, kabakulak aşısı olan kabakulak geçirir mi? Hayır, aşı olan insanlar, hastalığa karşı bağışıklık kazanırlar.
Kabakulak Belirtileri
Peki, kabakulak belirtileri nelerdir? Çok sayıda belirtisi olan kabakulağın en bariz belirtisi, tükürük bezlerinde yaşanan şişmedir. Fakat, hastaların büyük bölümünde ön belirtiler az seviyededir. Kabakulak virüsü bulaştıktan 3 hafta sonra belli başlı belirtiler kendisini gösterir. Genel olarak belirtiler şu şekildedir:
- Tükürük bezi şişmesi
- Yemek yerken ya da yutkunurken ağrı yaşanması
- Yüksek ateş
- Kas ağrısı
- Baş ağrısı
- İştah kaybı
- Halsizlik
Çocuğunuzda bu belirtilerden bulunuyorsa, hiç zaman kaybetmeden doktor kontrolünden geçirin. Virüs, bir insana bulaştıktan sonraki 9 gün boyunca oldukça bulaşıcıdır. Yetişkinlerde kabakulak hastalığı oldukça ağır geçebilir. Bu yüzden oldukça dikkatli olmak gerekmektedir.
Tedavisi
Bu hastalığın bilinen net bir tedavisi bulunmamaktadır. Tedavi sürecinde, şikayetlerin giderilmesi amaçlanır. Oldukça basit ilaçlarla ağrıların ve ateşin düşürülmesi mümkündür. Hastanın dinlenmesi gerekmektedir.
Şişmiş tükürük bezlerinin üstüne soğuk uygulamak, ağrıların azalmasını sağlayabilir. Hastalar ortalama bir hafta içerisinde iyileşirler. Çocuklarda kabakulak hastalığı süresince izolasyon çok önemlidir. Çocukların okul gibi toplu alanlardan uzak tutulması, mümkünse evden çıkmaması gerekir. Hastanın tedavi süreci boyunca, aile üyelerinden ayrı bir odada izole tutulması gerekmektedir. Ağrıların azalması adına, hastaya yumuşak yiyecekler verilmelidir. Bol bol su içmek ve asitli içeceklerden uzak durmak faydalı olacaktır. C vitamini tüketimini arttırarak, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi gerekmektedir.
Kabakulak virüsü, salgı bezlerini ele geçiren bir virüs olduğu için, % 20 ihtimalle beyin iltihabı görülebilir. Pankreasa tutunarak pankreatite neden olabilir. Öte yandan, testislerde ya da yumurtalıklarda orşit isimli enfeksiyonun oluşmasını sağlayabilir. Orşit, kısırlığa sebebiyet verebilen bir hastalıktır. Bu yüzden hastalığın erkenden teşhis edilmesi ve hızlıca tedavi edilmesi gerekir.
Hastada fazla kusma, yoğun baş ağrısı, geçmeyen karın ağrısı ya da yumurtalıklarda şişme bulunuyorsa, acilen bir doktor kontrolünden geçmesi gerekir. Evde kabakulak tedavisi devam ederken, çocuğun dikkatlice kontrol edilmesi gereken belirtileri şunlardır:
- 39 derece ve üstü ateş
- Yeme ve içme problemleri
- Bilinçsel bulanıklık ve bozukluk
- Karın ağrıları
- Testis ağrısı ve şişmesi
Kabakulak Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Bebeklerde kabakulak aşısı 1 yaşını doldurduğunda ve çocuklarda ilköğretim birinci sınıfa başladığında yapılır. Üçlü aşı şeklinde uygulanır. Kızamık, kabakulak ve kızamıkçık hastalıklarına karşı koruyucudur.
Komplikasyonlar
Yetişkin insanlarda komplikasyon görülme ihtimali, çocuklara göre daha yüksektir. Söz konusu komplikasyonlar ise şunlardır:
- Orşit: Virüsün testislere gitmesi sonucunda şişme ve ağrı görülür. Genellikle yetişkin erkeklerin kabakulağa yakalanması sonucunda ortaya çıkar. Yetişkin erkeklerin yüzde 20’sinde orşit komplikasyonu ile karşılaşılır. Testis şişmesi 1 hafta boyunca devam eder. Nadiren kısırlığa neden olabileceği için mutlaka tedavi edilmesi gerekir.
- Ooforit: Orşitin kadınlarda görülen versiyonudur. Virüs yumurtalıklara ulaşır ve şişmesine neden olur. Hassasiyete ve ağrıya neden olabilir. Genellikle yetişkin kadınlarda ortaya çıkar. Ender rastlansa da kısırlığa sebebiyet verebileceği için acilen tedavi edilmelidir.
- Menenjit: Çok ender karşılaşılan bu komplikasyon, virüsün kana bulaşmasıyla oluşur. Kandan merkezi sinir sistemine geçer ve beyni sarmış olan meninks zarlarının iltihaplanmasına neden olur.
- Ensefalit: Virüsün beyin dokusunu enfekte etmesiyle oluşur. Ölümcül sonuçlara yol açabilen bu komplikasyon, her 6000 hastadan birinde görülmektedir.
- Pankreatit: Virüsün pankreasın iltihaplanmasına neden olması komplikasyonudur. Karın ağrısı belirtisiyle kendisini gösterir. Her 20 hastadan birinde görülmektedir.
Hamilelerde kabakulak hastalığı, düşük ihtimalini kuvvetlendirir. Özellikle gebeliğin 3. ve 4. aylarında oluşan kabakulağa karşı hızlı bir tedavi süreci başlatılmalı, bebeğin sağlığı sık sık kontrol edilmelidir. Gebeyken böyle bir durumla karşılaşıldığında, hiç vakit kaybetmeden bir doktor kontrolünden geçmekte fayda vardır.
Sıkça Sorulan Sorular
Kabakulak nasıl belli olur?
Hafif ateş, tükürük bezlerinde ve lenf bezlerinde şişme, baş ağrısı, kas ağrısı, yorgunluk ve iştahsızlık gibi belirtiler ile kendini gösterir.
Kabakulak hastalığı hangi yaşlarda görülür?
Genellikle 5 – 10 yaş arası çocuklarda görülür.
Kabakulak virüsü nasıl bulaşır?
Soğuk algınlığı ve grip benzeri şekilde ilerleyen kabakulak, tükürük, burun salgıları ve yakın kişisel temas yolu ile bulaşır.
Kabakulak hastalığı ne kadar sürer?
Belirtiler virüsün alınmasından 16 – 18 gün sonra başlar ancak 12 – 25 gün arasında bu süre değişebilir. Ateş 3 – 4 gün sürerken, tükürük bezi iltihabı ise 7 – 10 gün arasında sürer.
