Kemik Kanseri Nedir?
Vücutta bulunan herhangi bir kemikte oluşan tümör veya anormal doku kitlelerine kemik kanseri adı verilmektedir. Bu tümör agresif bir şekilde büyüyor ve vücudun diğer bölgelerine hızla yayılıyorsa kötü huylu olması ihtimali yüksektir. “Kemik tümörü”, vücudun başka yerlerinde başlayıp daha sonra kemiğe yayılan (metastaz yapan) kanserleri içermemektedir. Bunun yerine, bu kanser türleri kemiğe metastaz yapmış meme kanseri gibi, başladıkları bölgeye göre adlandırılmaktadır.
Bazı kemik tümörleri öncelikle çocuklarda görülürken, diğerleri genellikle yetişkinleri etkilemektedir. Bu hastalıkta tümörü cerrahi yöntemlerle çıkarma işlemi yaygın olarak kullanılan tedavi şeklidir. Ancak bunun dışında veya ameliyata destek amaçlı post-op dönemde kemoterapi veya radyasyon tedavisi de kullanılabilmektedir. Tüm bu tedavi şekilleri, kanserin türüne göre farklılık göstermektedir.
Kemik Kanseri Neden Olur?
Birçok kemik tümörlerinin sebebi tam olarak bilinememektedir. Az sayıda kemik tümörü kalıtsal faktörlerle ilişkiliyken, diğerleri daha önceki radyasyona maruz kalmayla alakalıdır. Bununla birlikte bir kişinin kemikte anormal büyüme oluşturma ihtimalini artırabilecek bazı faktörler şunlardır:
- Anormal Hücre Büyümeleri: Sağlıklı olan hücreler devamlı olarak bölünmekte ve yaşlı hücrelerin yerini almaktadırlar. Bu işlemi tamamladıktan sonra da ölürler. Ancak anormal hücreler hayatta kalmaya devam ederek tümöre dönüşen doku kitleleri oluşturmaya başlarlar.
- Radyasyon Tedavisi: Riskli kanser hücrelerini öldürmek için uygulanan radyasyon tedavisi, kemik kanserini tedavi etmek için kullanılabilmektedir. Bununla birlikte, tedavi gören bazı kişilerde osteosarkom (kötü huylu kemik tümörleri) oluşabilir. Yüksek doz radyasyon kullanımı bu anlamda risk taşımaktadır.
Kemik Kanseri Belirtileri
Kemik kanserinin belirti ve semptomları şunları içerir:
- Tümör oluşan bölgede veya yakınında şişlik ve hassasiyet,
- Kemiklerin kolay kırılmaları,
- Kemik ağrıları,
- Yorgunluk,
- İstenmeyen ve ani kilo kaybı.
Kanserin Kemiğe Sıçraması Belirtileri
Vücudun herhangi bir bölgesinde oluşan kanser hücreleri kemikleri tahrip ettiğinde, kemikteki kalsiyum kan içine salınmaktadır. Bu durum da çoğunlukla hiperkalsemiye (yüksek kan kalsiyum düzeyi) yol açabilmektedir. Kemik metastazı olduğunda görülen belirtiler normal bir kemik tümöründe görülmekte olan belirtilerle aynıdır.
Genel olarak kanser vücuttaki herhangi bir kemiğe yayılabilmektedir, ancak metastazlar sıklıkla vücudun merkezine yakın kemiklerde olmaktadır. Bu kemikler arasında omurga en yaygın tutulan kemik türlerindendir. Bunun yanında sıklıkla kalça kemiği, üst bacak kemiği, üst kol kemiği, kaburgalar ve kafatasında metastaz görülebilmektedir. Bazı durumlarda da kemik iliği kanseri görülebilir.
Kemik Tümörü Çeşitleri
Birkaç tipte kemik tümörü bulunmaktadır. Bunlar, birincil kemik kanserleri ve ikincil kemik kanserleri olmak üzere iki sınıf altında toplanmaktadır.
Birincil Kemik Kanserleri
Kemikte oluşan tümörler iyi huylu (kanserli olmayan) ya da kötü huyludur (kanserli) olabilmektedir. İyi huylu tümörler genellikle oluştukları yerlerin dışına yayılmazlar. Ancak kötü huylu tümörler daha agresiftir ve büyüyerek hızla yayılma riski daha fazladır.
İyi huylu kemik tümörlerinin bazıları şunlardır:
- Osteoma,
- Anevrizmal kemik kisti
- Osteoid osteoma,
- Kemiğin fibröz displazisi
- Osteokondrom,
- Enkondrom.
Kötü huylu kemik tümörlerinin en yaygın görülenleri ise şunlardır:
- Osteosarkom: Bu kanser tipi, kemikleri oluşturan hücreler olan osteoblastlarda gelişmektedir. Osteosarkom, en çok görülen kemik kanseri türlerindendir. En sık uzun kemiklerde bulunmaktadır. Örneğin; bacaklarda, bazen kollarda başlayabilmektedir. Ancak bu bölgelerin dışında herhangi bir kemikte de başlayabilir. Çok nadir durumlarda kemiğin dışındaki yumuşak dokuda oluşma ihtimali vardır.
- Ewing Sarkomu: Genel olarak pelvis, göğüs duvarı, kaval kemiği veya uyluk kemiğinde oluşmaktadır. Bununla beraber yağ, kas veya kan damarları gibi yumuşak dokularda da gelişebilme olasılığı bulunmaktadır. Ewing sarkomunun tedavisindeki ilerlemeler, bu kansere sahip bireylerin görünümünü iyileştirmeye büyük ölçüde yardımcı olmuştur. Tedavinin tamamlanmasının ardından, yoğun kemoterapi ve radyasyonun geç etkilerini izlemek amacıyla ömür boyu düzenli takip önerilmektedir.
- Kondrosarkom: Genellikle yetişkinlerde görülen türdür. Eklemleri kaplayan bir bağ dokusu olan kıkırdakta başlayarak, daha sonra kemiklere yayılmaktadır. Kondrosarkomlar yaygın olarak pelvis, kalça ve omuzlarda gelişmektedirler. Bununla beraber nadir de olsa kafatasının tabanında oluşabilmektedir.
İkincil Kemik Kanserleri
Bunlar erişkinlerde daha sık görülen kanser türlerindendir. Bir tümör vücudun başka bir yerinden kemiklere sıçradığında ikincil kemik tümörlerini meydan getirirler. Çoğu kanser türünün kemiklere yayılabilme olasılığı bulunmaktadır. Bununla birlikte, meme ve prostat olan bireylerde ikincil kemik kanseri gelişme riski özellikle daha fazla olmaktadır. Tıp literatüründe bu durum kemik metastazı olarak tanımlanmaktadır.
Kemik Kanseri Evreleri
Hekiminiz bir kemik tümörü tanısı koyduğunda, tedavi seçeneklerinizi belirlemeden önce kanserin hangi evrede olduğunu saptamaya çalışır. Bunun için dikkate alınacak faktörler şunlardır:
- Tümörün boyu,
- Kanserin büyüme hızı,
- Etkilenen kemik sayısı,
- Metastaz olup olmadığı.
1. Evre
Bu evrede tümör, 8 santimetreden (cm) daha azdır. Aynı zamanda oluştuğu bölgeden dışarı sıçramamıştır. Bu evre, tedavinin en yüksek oranda olumlu sonuçlanacağı aşamadır.
2. Evre
Bu evrede tümör, bazen birinci evredeki tümör ile aynı boyutta olabilmektedir. Ancak kanser daha yüksek bir derecede oluşmuştur. Daha agresiftir ve yayılma olasılığı fazladır.
3. Evre
Bu evrede aynı kemikte ancak en az iki yerde gelişen tümörler henüz diğer organlara yayılmamıştır.
4. Evre
Bu evre, kemik tümörlerinin en ileri evresidir. 4. evre kemik kanseri birden fazla yerde ortaya çıkar ve akciğerlere, lenf düğümlerine ya da diğer organlara yayılır. Kanserin evresi, uygulanacak tedavi şeklini ve genel görünümü belirlemektedir.
Kemik Tümörü Tanısı
Görüntüleme testleri, kemik tümörlerinin yerini, boyutunu ve vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığını belirlemek amacıyla sık kullanılan bir tetkik yöntemidir. Doktorunuzun hangi görüntüleme testini isteyeceği ise belirti ve semptomlarınıza bağlı olarak değişebilir. Bu hastalığın teşhisinde genel olarak kullanılan testler şu şekildedir:
- Kemik taraması,
- Röntgen.
- Bilgisayarlı tomografi (BT),
- Pozitron emisyon tomografisi (PET),
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRI),
Biyopsi
Yapılan testlerle birlikte gerekli durumlarda hekiminiz, laboratuvar testi için tümörden bir doku örneği (biyopsi) almak isteyebilir. Bu testle birlikte alınan dokunun kanserli olup olmadığını ve eğer öyleyse, ne tür bir kansere sahip olduğuna dair kesin tanı konulmaktadır. Ayrıca tümör hücrelerinin büyüme hızı da bu testle ortaya çıkabilmektedir.
Kemik Kanseri Tedavisi
Bu hastalıkta kullanılan tedavi seçenekleri, sahip olduğunuz kanserin türüne, kanserin evresine, genel sağlık durumunuza ve tercihlerinize bağlı olarak değişebilmektedir. Bununla birlikte farklı kemik tümörleri farklı tedavilere yanıt vermektedir ve doktorlunuz sahip olduğunuz hastalık için en iyi olan tercihi yapmanıza yardımcı olur. Örneğin bazı kemik tümörleri sadece ameliyatla tedavi edilebildiği gibi bazıları da kemoterapi ve radyasyon tedavisi ile tedavi edilebilmektedir.
Cerrahi Tedavi
Ameliyatla yapılan tedavilerin amacı kanserli tümörü tamamen çıkarmaktadır. Bazı durumlarda bu işlem, tümörü çevreleyen küçük bir sağlıklı doku parçasıyla birlikte çıkarılması gibi özel teknikleri içermektedir. Cerrah, kanserli kemiği vücudun başka bir bölgesinde bulunan bir kemikle değiştirebileceği gibi herhangi bir kemik bankasından alınan malzemeyle ya da sert plastikten yapılmış bir kemikle değiştirebilmektedir.
Çok büyük veya ileri seviyede olan tümörlerde, nadiren de olsa amputasyon gerekebilmektedir. Örneğin alt bacak kemiklerinin tamamını kaplamış ve ileri seviyede bir kanser için tercih edilebilmektedir. Ancak modern tıp teknolojisi ile birlikte tedavi şekilleri de geliştiği için artık amputasyona daha az ihtiyaç duyulmaktadır.
Kemoterapi
Kanser hücrelerini öldürmek amacıyla genellikle damar yolundan (intravenöz olarak) uygulanan güçlü kanser önleyici ilaçlar kullanılmaktadır. Bununla beraber bu tür tedaviler, bazı kemik tümörleri için diğerlerinden daha iyi sonuç vermektedir. Örneğin, kemoterapi genel olarak kondrosarkomlar üzerinde çok etkili değildir, ancak osteosarkom ve Ewing sarkomu tedavisinde oldukça iyileştirici özelliği bulunmaktadır.
Radyasyon Tedavisi
Kanser hücrelerini öldürmek amacıyla X ışınları gibi güçlü enerji ışınları kullanılarak yapılan bir tedavi yöntemidir. Radyasyon tedavisi sırasında, çevrenizde özel bir makine hareket ederken ve ışınlar vücudunuzdaki belirli noktalara yönlendirilirken bir masanın üzerine uzanmanız gerekmektedir.
Bu tedavi şekli genellikle ameliyatlardan önce kullanılmaktadır. Çünkü bu şekilde tümörü küçültebilmekte ve doğal olarak çıkarılmasını kolaylaştırabilmektedir. Dolayısıyla, amputasyona ihtiyaç duyma olasılığını da en aza indirmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Kanser kemiğe sıçrarsa ne kadar yaşar?
Bu süre metastaz yapan kanser türüne göre değişebilmektedir. Örneğin akciğer metastazında ileri evrede iyileşme oranları çok az olduğu için hastaların yaşam kalitesini arttırmak amaçlı tedaviler uygulanmaktadır. Ancak diğer kanser türlerinde evrelere göre yaşama oranları daha yüksek olabilmektedir.
Kemik kanseri ölümcül müdür?
Yaşama süresi tamamen kanserin türüne ve evresine bağlı olarak değişmektedir. Bu bağlamda kemik kanseri ölüm riski bu faktörlere göre farklılık gösterir. Osteosarkom vakalarında araştırmalara göre tümör henüz metastaz yapmamış ve yeni tümörler gelişmemişse, hastaların yaklaşık %60 ila %70’i tanı koyulduktan sonra 5 yıldan daha fazla yaşayabilmektedir.
Kemik kanseri nerelerde görülür?
Bu kanser türü genellikle kollarda ve bacaklardaki kemiklerde görülmektedir. Bacakta uyluk kemiğinin bir bölümünde, dize yakın alt bacak kemiğinde ya da kolun omuza yakın olan bölümünde daha fazla görülmektedir. Bununla birlikte nadiren de olsa pelvis, omuz ya da çene gibi farklı bölgelerdeki kemiklerde de tümöre rastlanabilmektedir.
