[trgebanner]
Kist Nedir?
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, vücudun çeşitli organlarında ve dokularında ortaya çıkan içleri hava ya da sıvı ile dolu kabarcık veya kapsül benzeri keselere kist nedir. Çok küçük boyutlarda olabileceği gibi, zamanla büyüyerek vücutta daha tehdit edici bir unsura dönüşebilir. Bunlar zar ile kaplı olup, bulunduğu organ ve dokudan kisti ayırır. Eğer içleri iltihap ile dolu olursa, apse olarak bir tanı konulması gerekir. Kistler, genellikle iyi huyludur ve kanserleşme eğiliminde olmazlar. Hatta aşırı büyük olmadığı sürece, herhangi bir semptom da göstermez. Ancak belli bir zaman içinde kendiliğinden kaybolmayan, gittikçe büyüyen ve ağrı gibi belirtilere neden olan kistler, cerrahi müdahale gerektirir.
Kist ve Tümör Arasındaki Farklar
Görünüm itibari ile birbirine benzeseler de, yapıları tamamen farklıdır. Kistler, aynı tümörlerde de olduğu gibi iyi ve kötü huyludur. Ancak çoğu kist, vücutta bir hasara yol açmaz. Daha çok deri altı ve yumurtalıklarda çıkanların geneli iyi huyludur ve yavaş gelişir. Ve bunun dışında başka herhangi bir rahatsızlığa ya da hastalığa sebep olmaz. Vücudun herhangi bir bölümü ve dokusunda meydana gelen tümörler, hızlı bir şekilde yayılabilir ve belirtileri şiddetli bir şekilde baş gösterebilir. Öte yandan kötü huylu tümörler, kanser ile ilişkilendirilir.
Kist Neden Olur?
- Doğumsal hastalıklar
- Genetik faktörler
- Vücudun farklı kısımlarında meydana gelen iyi ve kötü huylu tümörler
- Enfeksiyonlar
- Hücre ölümleri veya hücre deformasyonları
- Kronik inflamatuar rahatsızlıklar
- Yaralanmalar ve travmalar
- Geçirilen cerrahi operasyonlar
Kist Belirtileri
Belli belirsiz ve küçük olan kistler, çoğunlukla bir belirti göstermez. Ancak çoğu, kendini şişlikler sayesinde belli eder. Bu belirtiler kistin yer aldığı vücut bölgesine ve tipine göre farklılık gösterir. En yaygın belirtiler ise aşağıdaki gibidir:
- Kadınlarda yaygın olarak görülen yumurtalık kistleri, bazen bir belirti göstermeyebilir ancak bazı durumlarda ise oldukça şiddetli görülebilir. Ciddi vakalarda, karında şişlik ve ağrı, adet öncesi ve döneminde pelvik ağrı, düzensiz adet kanamaları, bağırsak hareketleri esnasında ağrı, mide bulantısı – kusma, sırt – bel ağrıları, kısırlık, hormonal dengesizlik ve cinsel ilişki esnasında ağrı gibi semptomlara rastlanır.
- Yumru şeklinde kendini gösteren epidermoid ve dermoid kistler, genel olarak içi doludur ve gözle görülür bir şekilde kırmızı rengindedir.
- İç organlardaki kistler herhangi bir semptom göstermeyebilir. Ancak karaciğer, böbrek ve akciğer gibi organlarda işlev kaybı ve ağrıya yol açabilir. Aynı zamanda böbrek kisti, kusma ve bulantı gibi belirtiler de gösterebilir.
Kist Türleri
- Yumurtalık ve rahim kistleri: Yumurtalıkta kist nedir diye merak ediyorsanız, hemen anlatalım. En yaygın olarak meydana gelen yumurtalık kistleri, bir diğer adıyla da bilinen over kisti, içi sıvı ile doludur. Bunlar yumurtalıkların birinde görülebileceği gibi her ikisinde de görülebilir. Yumurtalık ve çikolata kistleri, medikal yöntemler ile tedavi edilmesi gerekir.
- Böbrek kistleri: Doğumsal ya da tıkanıklıklar sebebiyle meydana gelebilir. Böbrekte meydana gelen soliter kistlerin pek çok çeşidi vardır ve bu tür, böbrek hastalığı olan kişilerde daha az görülür.
- Meme kistleri: Kadınlarda en sık görülen meme kistlerinin geneli iyi huyludur ve bir belirti göstermez. Bazen kitlenin yer aldığı kısma göre, ağrı ya da hassasiyet meydana gelebilir. Bunun şiddeti ise adet dönemine ve boyutuna göre farklılık gösterir.
- Dermoid ve epidermoid kistler: Çoğunlukla embriyo döneminde meydana gelen dermoid ve epidermoid kistler, derinin altında yağ ve keratin gibi maddelerin birikmesi sonucunda ortaya çıkar. Dermoid kistler en sık boyun ve çenede görülürken, epidermoid kistler ise göz, kaş ve burun bölgelerinde görülür.
Diğer kist türleri ise şunlardır;
- Yağ kistleri
- Pankreas kistleri
- Çikolata kisti
- Beyin kistleri
- Altderi ve üstderi kistleri
- Kist hidatik
Kist Tanısı
İlk olarak fizik muayene gerektirir. Büyük kistler, ağrı gibi belirli belirtilere sebep olduğu için bu belirtilerin nerede görüldüğü büyük önem taşır. Hatta deri altında veya üstünde bulunan şişlikler, kistin daha kolay bir şekilde tespit edilmesine yardımcı olur. Öte yandan tanı sürecinde, ultrasonografi gibi görüntüleme tekniklerinden faydalanılır. Hiçbir belirti göstermeyen bazı vakalarda ise kistler tesadüf bir şekilde fark edilir. Böyle bir durumda hasta, farklı bir nedenden ötürü hastaneye gelmiş olabilir.
Kist Tedavisi
Kistin yerine, boyutuna ve kişinin genel sağlık sorununa göre tedavi değişkenlik gösterebilir. Bazı küçük kistlerde herhangi bir semptom olmadığı için düzenli bir takip yeterli olabilir. Ancak zamanla büyüyen ve kişinin sağlığını kötü etkileyen kistlere derhal müdahale yapılması gerekir.
Genel olarak deri kistleri küçük bir kesi ile alınır ancak yumurtalık kistlerinde cerrahi operasyon ya da ilaçlı tedavi uygulanması gerekir. Bazen kistin sadece içi boşaltılır ve meydana geldiği kısma bakılmadan tüm işlemlerden sonra kistten bir örnek alınır. Bunun sonucunda patolojik inceleme yapılır ve kistin iyi veya kötü huylu olup olmadığına bakılır.
Sıkça Sorulan Sorular
Kist kaç cm tehlikelidir?
Basit ve fonksiyonel kistler 8 – 9 cm büyüklüğüne ulaşabilir. Genç hastalarda 4 – 6 haftalık bir takip ile bunların çoğu kaybolur ancak takibi yapılamayan ve giderek büyüyen kistler, 5 cm in üzerinde ise ameliyat yapılması şarttır.
Hangi kistler tehlikelidir?
Karaciğer, akciğer ve çeşitli dokularda bozukluklara neden olan kist hidatik, insan vücudunda meydana gelen en tehlikeli kisttir.
Kist ağrı yapar mı?
Yumurtalık kistleri yırtılırsa, ciddi ağrı yapar ve iç kanamaya yol açar. Bazı durumlarda kistler kendi etrafında döner ve bu esnada ağrı, bulantı ve kusma gibi belirtiler görülebilir.
Yumurtalıkta kist varsa ne olur?
Yumurtalıkların diğer organlara teması zor olduğu için, çoğunlukla bir şikayete yol açmaz. Bununla birlikte rutin kontroller yapılarak bu kist öğrenilebilir ve ağrı nadiren görülür. Kistler kendi etrafında döndüğü ya da patladığı takdirde, şiddetli ağrı meydana gelir.
Kist ameliyatı nasıl yapılır?
Kist ameliyatı için ilk olarak yumurtalıklar, rahim ve tüm batın içi organlara kamera sistemi ile bakılır. Karnın kasık ve yan kısmına trokarlar yerleştirilir ve laparoskopik ameliyat aletleri ile kistler yumurtalıklardan ayrılır.
Yumurtalık kisti ameliyatı riskli midir?
Karından uygulanan jinekolojik ameliyatlarda, genital organlarda yapışıklık meydana gelmesi mümkündür. Bu yapışıklıklar organların hareketlerini olumsuz etkiler ve gebe kalamama ya da zor gebe kalma gibi olumsuzluklara yol açarlar.
Kist ameliyat ne kadar sürede iyileşir?
Hastanın birkaç hafta içinde iyileşmesi mümkün.
Kist ameliyatı sonrası şişlik nasıl geçer?
Genel olarak 1 hafta içinde bu şişlik azalır. Ameliyattan 1 veya 2 hafta sonra egzersizlere başlanmalıdır. Eğer egzersiz yapılır ve devam edilirse, herhangi bir şişlik kalmaz.
