-
Nedir
Kolon kanseri, kalın bağırsakta tümör oluşması ve zamanla büyümesi ile tanımlanabilen bir kanser türüdür.
-
Nedenleri
Kolon kanserinin nedenleri genellikle kilo, yaşlılık, sigara – alkol kullanımı ve genetik problemler olsa da, daha bir çok nedeni bulunmaktadır.
-
Belirtileri
Bağırsak düzenindeki değişiklikler, kabızlık hali, dışkıda kan, şişkinlik ve beklenmedik kilo kayıpları belirtiler arasında gösterilebilmektedir.
-
Tedavisi
Kolon kanseri polipektomi cerrahisi ile tedavi edilebilmektedir. Erken tanı hayat kurtarmaktadır.
[trgebanner]
Kalın bağırsak kanseri, son yıllarda insanların yaşam tarzları ve alışkanlıklarına bağlı olarak toplumlara göre değişiklikler göstermektedir. Peki, kolon kanseri nedir? Bu kanser türü, kalın bağırsakta tümör oluşması ve büyümesi olarak tanımlanabilmektedir. Gerek kadınlarda, gerekse erkeklerde en sık görülen 3. kanser tipi, bu kanser tipidir. Gelişen tarama teknikleri ve erken tanı metotları ile birlikte son 20 yılda kalın bağırsak kanserlerine bağlı ölüm oranları giderek azalmaktadır.
Kolon Kanseri Nedir?
Kanser, genel tabiri ile hücrelerin kontrolsüz ve çok hızlı bir biçimde çoğalmasına bağlı olarak gelişen ciddi bir hastalıktır. Kolon kanseri ise, kalın bağırsaklarda görülen kansere verilen isimdir. Bu kanser türü genellikle erkeklerde daha sık görülmektedir. Bununla birlikte kolon mukozasının yaş ilerledikçe zayıflaması sonucu bu kanserin görülme olasılığı ileri yaşlarda daha da artmaktadır.
Kolon Kanseri Nedenleri
Kişilerde kalın bağırsak kanseri gelişmesinde kesin sebep henüz bilinmemekle birlikte, bazı predispozan faktörlerin etkili olduğu bilinmektedir. En çok bilinen bağırsak kanseri nedenleri şunlardır:
- Aşırı kilolu ya da obez olmak
- Fazla miktarda işlenmiş gıda veya kırmızı et tüketmek
- İleri yaş
- Fiziksel olarak aktif olmamak
- Sigara kullanımı
- Alkol kullanımı
- Ailede benzer kanser öyküsü bulunması
- Bazı genetik hastalıklar
- Herediter polipozis (Kalıtımsal kolorektal kanserinin en yaygın sebebidir)
- Familyal adenomatöz polipozis
- Daha önceden bu hastalığı geçirmiş olmak
- Ülseratif Kolit veya Crohn hastalığı.
Kolon Kanseri Belirtileri
Kolon kanseri belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebileceği gibi, aşağıda yer alan kolon kanseri belirtisi türlerinden bir ya da birkaçı birden görülebilmektedir:
- Özellikle bağırsak alışkanlıklarında birkaç günden daha uzun süren düzensizlikler olması ve özellikle uzun süren kabızlık sorunları,
- Bağırsağın tam boşalamaması,
- Dışkıda kan olması veya dışkı renginde koyulaşma,
- Karında şişkinlik, kramp tarzı ağrı veya gaz şikayeti,
- Bağırsakların tam boşalamaması,
- Bilinen bir neden olmaksızın kilo kaybı,
- Sürekli kansızlık eğilimi ve tedaviye cevap vermeyen kansızlık durumu olması.
Kalın bağırsak kanseri, kansere dönüşebilecek poliplerin erken dönemde kolonoskopi ile tanınıp tedavi edilmesi sonucunda önlenebilir bir hastalık olmuştur. İncelenen bölüme göre özel olarak isimlendirilen rektoskopi ve total kolonoskopi ile kolon ve rektum kanserlerinin erken tanıları mümkün olmuştur. Burada en önemli nokta, kalın bağırsak kanseri belirtileri başladığı anda fark etmek ve hemen doktor muayenesine gitmektir.
Sağ Kolon Kanseri Belirtileri
Kolon kanserlerinde tümörün bulunduğu bölgeye bağlı olarak belirtiler de değişmektedir. Buna göre sağ kolonda görülen tümör ile sol kolonda görülen tümör aynı belirtileri vermez. Sağ kolonda meydana gelen kanser genellikle iştahsızlık, kilo kaybı ve anemi (kansızlık) gibi belirtiler vermektedir. Hasta için hangi tedavinin uygun olduğuna ise, tümörün evresine ve oluştuğu bölgeye göre karar verilmektedir.
Sol Kolon Kanseri Belirtileri
Yukarıda da belirttiğimiz gibi kolon tümörlerinde belirtiler, tümörün oluştuğu yere göre değişiklik göstermektedir. Sağ kolon tümörleri iştahsızlık ve kilo kaybı yaparken, sol kolon kanserlerinde ishal atakları, kanama, dışkı alışkanlıklarında değişiklik görülmektedir. Bununla birlikte sol kolonda tümör varlığında hasta için bağırsak tıkanmaları riski çok yüksek olmaktadır.
Kolonoskopi Endikasyonları
- Ailede kalın bağırsak kanseri öyküsü
- Bağırsak poliplerinin takip ev tedavisi
- Bağırsak kanseri olmuş hastaların takibi
- 50 yaş üzerinde olan her sağlıklı kişiye tarama amaçlı
- Makatta kanama
- Uzun süreli tedaviye yanıt vermeyen kansızlık
- İltihaplı bağırsak hastalıklarının (Crohn Hast. ve Ülseratif Kolit) tanı ve takibi
- Dışkılama alışkanlıklarının değişmesi (uzun süreli kabızlık ve ishal)
- Dışkı çapında incelme, dışkılama hissi olup tuvalete gidildiğinde dışkılayamama
- Açıklanamayan karın ağrısı ve kilo kaybı durumlarında.
Kolonoskopi işlemi incelemesi ile;
- Bağırsak iç yüzeyine yerleşimli poliplerin saptanması ve çıkarılması
- Tümöral kitlelerin görüntülenmesi ve biyopsi alınması
- Bağırsak duvarında oluşan cepleşmelerin saptanması
- Damarsal sorunların görüntülenmesi ve mevcut kanama varsa durdurulması
- Bağırsakların kendi etrafında dönmesiyle gelişen bağırsak tıkanıklıkları gibi durumların düzeltilmesi mümkün olabilir.
Kolon Kanseri Evreleri
Kalın bağırsak kanseri tanısı yapılmasıyla birlikte, kolon kanseri evreleri belirlenmeye çalışılır. Bu süreçte doktor çeşitli testler isteyebilmektedir. Testler sonucunda belirlenen evreler ise 1. evre ile 4. evre kolon kanseri arasında değişiklik göstermektedir.
Kolon Kanseri Tanı Yöntemleri
Sağlık Bakanlığı tarama programı çerçevesinde, hastanın belirtileri izlenerek konulan tanı süreçleri alanında uzman bir hekim tarafından yürütülmektedir. Bu süreç, doktorun yapacağı detaylı bir fizik muayene ile başlamaktadır. Muayene esnasında tıbbi öykünüzü de ayrıntıları ile öğrenen hekim, sırasıyla bazı tetkikler yaptırmanızı ister. Bu tetkikler arasında genellikler kan testleri ve kolonoskopi bulunmaktadır.
- Kan Testleri: Bu tahliller anemi (kansızlık) ve genel sağlık durumu değerlendirmesi için yapılan testleri kapsamaktadır. Bununla birlikte kanser belirteci olarak CEA (karsinoembriyonik antijen) testi de yapılmaktadır. CEA, temelde kolon tümörlerine has değildir, ancak yüksek olması durumunda kolon tümörünün varlığından şüphe edilebilmektedir.
- Kolonoskopi: Ucunda ufak bir kamera olan cihaz ile makattan girilerek bağırsakların görüntülenmesi işlemidir. Kolonoskopi ile genel oalrak bağırsaklarda bulunan lezyonlar ve kanser oluşumu tespit edilebilmektedir. Bununla birlikte işlem sırasında ihtiyaç duyulması halinde biyopsi (doku örneği alınması) işlemi de yapılabilmektedir.
- Çift Kontrastlı Baryumlu Lavman: Bu tetkikte bağırsak mukozası baryumlu bir sıvı ile yıkandıktan sonra rektumdan katater aracılığıyla kolona hava verilmektedir. Bunun hemen ardından çok sayıda grafi çekilir. Ancak bu hastalarda tetkikten önce mutlaka bağırsak temizliğinin yapılması gerekmektedir.
Kolon Kanseri Taramaları
Ülkemizde en sık görülen kanser tiplerinden biri olan kolon tümörleri için Sağlık Bakanlığı tarafından bir tarama programı hazırlanmıştır. Bu programa göre ideal tarama yöntemleri şunlardır:
- 2 yılda bir dışkıda gizli kan bakılması,
- 5 senede bir kolonoskopi yapılması.
Bunlarla birlikte belirlenen risk grupları arasında 40 yaş üzerindeki erkekler ve kadınlar bulunmaktadır. Yüksek risk barındıran kişiler için taramalar daha erken yaşlarda da başlatılabilmektedir. Sağlık Bakanlığı programına göre yüksek risk barındıran kişiler:
- Ailesinde kolon kanseri olanlar,
- Kronik hastalığı bulunanlar,
- Aşırı alkol tüketenler,
- Sık sık sindirim sistemi hastalıklarına yakalananlar,
- Daha önce kanser atlatmış olanlar.
Kolon Kanseri Tedavisi
Bağırsak kanseri tedavisi, genellikle tümörün bulunduğu bölgeye, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna göre belirlenmektedir. Ancak kolon kanserlerinde tedaviler çoğu zaman cerrahi yöntemlerle yapılmaktadır. Erken tanılanan kanserlerin tedavisinde tümörün bulunduğu alan çıkarılmaktadır. Bunu yaparken aynı zamanda işlem esnasında çevre dokulardan örnek alınarak patoloji laboratuvarına gönderilir. Amaç, kanserin çevredeki lenf bezlerine veya dokulara sıçrayıp sıçramadığını öğrenmektir. Bununla birlikte hastanın durumuna göre kolon kanseri tedavisi doktorun belirleyeceği bir tedavi planı ile uygulanmaktadır.
Birinci evrede olan kolon tümörlerinde kemoterapi uygulanmamaktadır. Ancak ikinci evrede olan hastalara ihtiyaç duyulması halinde ameliyattan sonra bir süre kemoterapi verilmektedir. Üçüncü evrede kemoterapi uygulaması mutlaka yapılmaktadır. İleri evre kanserde ise, belirtiler göz önüne alınarak ameliyat yapılmaktadır. Bu durumda genellikle kanserin şiddeti ve hastanın genel durumu süreci belirlemektedir. Bu nedenle kolon tümörlerinin erkenden teşhis edilmesi büyük önem taşımaktadır.
Sık Sorulan Sorular
Dışkının tam boşaltılamaması neden olur?
Genellikle dışkılama sorunları bağırsak ve makat hastalıkları ile ilgili olmaktadır. Sıklıkla bağırsaklarda meydana gelen bir sorunun neticesinde dışkının tam boşaltılamaması gibi şikayetler yaşanabilmektedir. Bununla birlikte dışkıda kan, incelme veya şişkinlik kabızlık gibi şikayetler de bu belirtiye eşlik eder. Bu sebeple geçmeyen dışkılama şikayetlerinizin olması halinde mutlaka bir doktora başvurmanız gerekmektedir.
Kolon kanseri öldürür mü?
Diğer adıyla kalın bağırsak kanseri olan kolon tümörleri, çok sık görülen kanserlerden birisidir. Bununla birlikte kanser vakalarına ağlı ölüm oranları içinde üçüncü sırada yer almaktadır. Ancak, erken teşhis edildiği takdirde iyileşme şansı çok yüksektir.
4. evre kolon kanseri iyileşir mi?
Bu evre kanserin son evresi olup, tümörlü hücreler yalnızca bağırsaklarda değil, çevre doku ve organlara da yayılmıştır. Ne yazık ki bu evrede yapılacak olan tedaviler işe yaramaz, ancak hastanın semptomlarının azaltılmasına yardımcı olur.
