Kolonoskopi Nedir?
Ucunda küçük bir kamera ve ışığı olan esnek bir tüp (kolonoskop) ile makattan girilerek, kalın bağırsağın detaylı bir şekilde incelenmesi işlemidir. Bağırsak ile ilgili her türlü şikayetin nedeninin araştırılması ve rektum ya da kolon kanserinin taramasında kullanılmaktadır. Gerektiği durumlarda, işlem sırasında polipler veya diğer anormal dokular temizlenir. Bunun ardından alınan doku örnekleri patoloji laboratuvarına gönderilmektedir.
Kolonoskopi Nasıl Yapılır?
Bu işlem için önceden planlanan bir hazırlık süreci vardır. Kolonoskopi hazırlığı, bir gün önceden başlayarak, işlem sabahına kadar sürdürülmektedir. İşlemden sonra hastalar günlük yaşantısına devam edebilirler.
Kolonoskopi Öncesi Süreç
Bu işlemden önce bağırsakların iyice temizlenmesi gerekmektedir. Çünkü, bağırsak duvarlarında kalan her bir kalıntı, detaylı incelemeye engel olur ve işlemi zorlaştırır. Bu sebeple işlem öncesinde doktorunuz yaş ve kilonuza uygun olacak şekilde lavman reçete ederek, özel bir beslenme programı planlar. Kolonoskopi diyeti, bir gün için yalnızca sıvı olacak şekilde yapılır. Taneli ve katı gıdalardan uzak durulur ve bol su içilmesi gereklidir.
İşlem öncesi gece 24:00’ten sonra ağızdan beslenme tamamen durdurulmaktadır. Bununla birlikte doktorunuzun önerdiği ağız yoluyla alınacak olan solüsyonları belli aralıklarla içmeniz istenmektedir. Solüsyonu içtikçe daha fazla tuvalete çıkacaksınız. Bu süreç biraz sıkıntılı olabilmektedir. Ancak kolonoskopi öncesi bağırsak temizliği, işlemin sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için gereklidir. Bununla birlikte düzenli olarak kullandığınız ilaçlar hakkında doktorunuzu bilgilendirmeniz ve işlem için risk oluşturabilecek ilaçları almayı kesmeniz gereklidir.
Kolonoskopi Öncesi Beslenme
Kolonoskopiden iki gün öncesine kadar yumurta, peynir, yoğurt hariç et ya da balık tüketilebilir. Ancak işlemden bir gün önce katı yiyecek tüketimi tamamen durdurulmalıdır. Sert ve yoğun gıdalar yerine su, çay ve meyve suyu gibi sıvılar tüketilebilir. Bununla birlikte içilen çorbaların da olabildiğince duru ve tanesiz olması gereklidir.
Kolonoskopi Sırasında
İşlemden hemen önce kolonoskopiye uygun bir hasta önlüğünü giymeniz istenir. Bu önlük sağlık personeli tarafından sizin için tedarik edilecektir. Bundan sonra hemşire veya doktorunuz tarafından bir damaryolu açılarak işlem masasına yan yatacak şekilde uzanmanız istenir. Genellikle işlem sedasyon altında yapılmaktadır. Yani doktorunuz kolonoskopiye başladığında siz bir şey hissetmez ve daha sonra işlem anını hatırlamazsınız.
Uyumanız için etki edecek olan ilaç damaryolundan uygulanır. Bundan sonra doktorunuz, ucunda küçük bir kamera ve ışık olan esnek bir tüpü makat bölgesine yerleştirerek, bağırsak duvarı boyunca ilerletir. Kullanılan tüp, içeriyi hava ile doldurarak kolonların daha iyi görüntülenmesini sağlar. Bunun yanında skop hareket ettirildikçe ya da hava verildikçe, bağırsak hareketi gibi bir dürtü hissedebilirsiniz. Ancak, işlem sedasyon altında yapılacağından bu his çoğunlukla hatırlanmaz. Uyutulmadan yapılan kolonoskopide ağrı dayanılmaz şiddette hissedilebilir. Bu sebeple son yıllarda sedasyon altında yapılan endoskopi ve kolonoskopi işlemleri daha çok tercih edilmektedir.
Kolonoskobun ucunda olan kamera, bağırsakların görüntüsünü doktorun hemen karşısında bulunan bir monitöre aktarır. İşlem yaklaşık 30-60 dakika arasında sürer. Gerektiği durumlarda işlem sırasında doktorunuz biyopsi de yapılabilmektedir.
Kolonoskopi Sonrası Süreç
İşlemden sonra kendine gelme süresi yaklaşık 1 saattir. Ancak sedasyonun etkileri tam anlamıyla 1 gün sonra geçeceğinden yanınızda birinin olması gerekir. Riskli olacağı için işlemden sonra araba kullanmamalısınız. Bunun dışında operasyon sırasında hekiminiz, eğer polip veya doku örneği çıkardıysa kolonoskopiden sonra beslenme planı hazırlar. Ancak bu sadece birkaç günlük bir program olur.
Operasyondan iki üç saat sonra, işlem esnasında verilen hava nedeniyle karnınızda şişlik ve yoğun bir gaz hissedebilirsiniz. Yürüyüş yapmanız, bu rahatsızlığı gidermeye yardımcı olur. Bununla birlikte doktorunuzun reçete edeceği gaz giderici ilaçları kullanmak da sorunu giderir.
Kolonoskopi Hangi Durumlarda Yapılır?
Bu işlem, bağırsak hastalıklarını tespit edebilmek amacıyla uygulanır. Şu şikayetler, kolonoskopi ihtiyacını doğurabilmektedir:
- Kronik karın ağrısı,
- Sebebi bilinmeyen demir eksikliği veya anemi,
- Kronik ishal,
- Rektal kanamalar,
- Ani kilo kaybı,
- Kronik kabızlık.
Bu işlemde komplikasyon riskleri çok olmamakla birlikte, endoskopik bir işlem olduğu için basittir. Bu sebeple belirli aralıklarla tekrarlanabilmektedir. Özellikle uzmanlar, 40 yaş ve üzeri kişiler için her 5 yılda bir şikayetleri olmasa bile kolonoskopi yaptırmayı önermektedir. Bu şekilde, bağırsak kanserleri gibi ciddi hastalıklara erken tanı konularak iyileşme şansı artırılmaktadır.
Kolonoskopi Riskleri ve Komplikasyonları
Bu işlem oldukça az risk taşımakla birlikte, nadiren de olsa şunlar görülebilmektedir:
- Muayene esnasında kullanılan sedatif etkili ilaca karşı reaksiyon gelişmesi,
- Hazırlık aşamasında bulantı ve kusma yaşanması,
- Biyopsi yapılan bölgede kanama,
- Rektum veya kolon duvarında yırtık oluşması.
Bunlarla birlikte operasyondan sonraki ilk tuvalete çıktığınızda, az miktarda kan fark edebilirsiniz. Bu durum genellikle normal karşılanır. Ancak, kanamanızın devam ettiği takdirde veya geçmeyen karın ağrınız, ateşiniz olursa mutlaka doktorunuzla iletişime geçmeniz gerekir. Nadiren olmakla birlikte bu komplikasyonlar, işlemden sonraki ilk birkaç gün içinde meydana gelebilmektedir. Bunun yanında genellikle doktorunuz, size operasyon öncesinde var olan tüm riskler ve oluşabilecek komplikasyonlar hakkında bilgi verir. Bu sayede daha bilinçli hareket ederek, doğru önlemler alabilirsiniz.
Kolonoskopiden Sonra Dikkat Edilmesi Gerekenler
Bu işlem oldukça güvenlidir, ancak sonrasında dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır:
- İşlemin yapıldığı gün araba sürülmemelidir.
- Fazla efor sarf edilen aktivitelerden uzak durulmalı ve ağır kaldırılmamalıdır.
- Dışkıda kanama kontrolü yapılmalıdır.
- Günlük yaşam alışkanlıklarına dönmek için en az bir günün geçmesi gerekir.
- Kolonoskopiden sonra normal beslenme düzenine geçilebilir.
- Bol sıvı tüketilmelidir.
- Kan sulandırıcı ilaç kullanan hastaların bir süre bu ilaçlarını kesmesi ve doktorun önerdiği zamanda kullanmaya başlaması gerekir.
- Bir gün sonra hala tuvalete çıkılmadıysa doktorla iletişime geçilmesi gereklidir.
İşlemden sonra geçmeyen şiddetli karın ağrısı, ateş, titreme, bulantı ve kusma gibi belirtilerin görülmesi halinde muhakkak doktorunuzla iletişime geçmeniz gerekir. Bu mümkün değilse en yakın bir sağlık merkezine başvurmanız önemlidir. Çünkü bu belirtilerin şiddetli bir şekilde devam etmesi kolon delinmesini işaret edebilmektedir. Ancak, bu tür komplikasyonlar çok nadir görülmektedir. Gelişen sağlık teknolojisi ile yenilenen teknikler sayesinde, kolonoskopi süreçleri yüksek oranda konforlu ve sorunsuz geçmektedir.
Sık Sorulan Sorular
Kolonoskopi çok acı verir mi?
İşlem sırasında hastalar sedasyon altında uyuduğu için ağrı ve acı hissetmemektedir. Daha çok operasyondan sonra yaşanan gaz sancıları sıkıntılı olmaktadır. Bunun için de bol sıvı tüketmek ve ara ara yürümek olumlu şekilde yardımcı olmaktadır.
Kolonoskopi hangi durumlarda yapılır?
Bu işlem bağırsak hastalıklarını tespit edebilmek amacıyla uygulanmaktadır. İşlemi gerektiren bulgular arasında; kronik ishal ve kabız, rektal kanamalar, geçmeyen karın ağrıları ve ani kilo kayıpları gibi bulgular yer almaktadır.
Kolonoskopi kimlere yapılmaz?
Çok güvenli bir tetkik yöntemi olan bu işlem bazı kişilerde riskli olabilmektedir. Bunlar; hamile kadınlar, bağırsakları tam olarak temizlenmemiş, bağırsaklarda delinme olasılığı fazla olan, kan sulandırıcı ilaç kullanan, karın zarı vb. gibi iltihabi hastalıklara sahip ve kalp krizi geçirme riski olan kişilerdir.
Kolonoskopi ne kadar sürer?
Genel olarak bu operasyon uyuma ve uyanma süreçleri de dahil olmak üzere ortalama 1 saat sürmektedir. Bazı durumlarda bu süre yarım saate kadar da inebilir.
