Kontakt dermatit bir diğer adıyla temas egzaması, herhangi bir maddeye doğrudan ve ya dolaylı temastan sonra meydana gelen bir cilt rahatsızlığıdır. Cilt döküntüsüdür. Bu rahatsızlık genellikle kozmetiklerdeki kimyasallardan ve ya bazı bitkilerdeki maddelerden dolayı oluşabilmektedir.
Kontakt Dermatit Nedir?
Temas egzaması bir kimyasala ve ya bir maddeye temas edilmesi sonucu ortaya çıkan cilt döküntüsüdür. Egzama dermatit olarak da bilinen bir deri hastalığıdır. Genellikle ciltte kızarıklık, çatlama, kaşıntı ve kepeklenme gibi belirtilere neden olabilmektedir. Bu belirtiler çoğunlukla alerjik maddelere temas sonucu ortaya çıkmaktadır. Sabunlar, kozmetikler, mücevherler hatta bitkilerde dahil olmak üzere bir çok madde bu tür alerjik reaksiyonlara neden olabilmektedir. Kontakt dermatit, soruna neden olan maddenin tanımlanması ve kaçınılması halinde genellikle iyileşir. Temas egzaması oluşum nedenine göre ikiye ayrılmaktadır.
Kontakt Dermatit Çeşitleri Nelerdir?
Temas egzaması oluşum nedenine göre kendi içinde alerjik kontakt dermatit ve irritan kontakt dermatit olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Alerjik Kontakt Dermatit
Vücudun hassas olduğu, alerji yapan maddeye temas etmeniz halinde bağışıklık sisteminin tepkimesidir. Bu durum alerjik maddeye ilk temas halinde ortaya çıkmaz. Bağışıklık sistemi bu maddeyi tanır. Daha sonra tekrar temas edilmesi durumunda tepki gösterir. Bu duruma alerjik dermatit denilmektedir. Alerjik dermatit vücutta kızarıklığa sebep olmaktadır. Kızarıklık oluşan bölge tahriş olduğu için kaşınacak ve yanma hissi oluşmaktadır. Alerjik dermatite yol açan maddelerden bazıları şunlardır.
- Takı, bilezik gibi nikel içeren maddeler
- Losyon, krem ve benzeri kozmetik maddeler
- Parfüm, aseton, boya gibi kimyasal kokular
- Temizlik malzemeleri( çamaşır suyu, deterjanlar, sabun vb.)
- Ev tekstil ürünleri ve deri kumaşlar
- Bazı bitkiler( ısırgan otu, zehirli sarmaşık, mango, lale)
- Güçlü yapıştırıcılar
İrritan Kontakt Dermatit
İrritan( tahriş edici) kontakt dermatit, alerjik dermatit den farklı olarak alerjik olmayan cilt reaksiyonudur. Bu durum dermatit çeşitleri arasında en yaygın olanıdır. Tahriş edici maddeler, ciltte temas halinde bağışıklık sistemi tepki göstermez. Sadece derinin dış tabakası zarar görür ve hassaslaşır. Tahriş edici maddeye temas sıklığına bağlı olarak derinin doğal koruyucu tabakası zarar görmektedir. İrritan koktakt dermatit, kimyasal maddeye temastan kısa bir süre sonra yanma ve batma gibi belirtileri göstermektedir. Bu durum genellikle ellerde ve ya gözlerde görülmektedir. İrritan dermatite yol açan maddelerden bazıları şunlardır
- Asitli ve alkali sıvılar
- Dezenfektan temizleyiciler
- Kireçli, klorlu sular
- Kireç çözücü, lavabo açıcı gibi kimyasal maddeler
- Toz, toprak ve ya çimento
- Makine yağları
- Gübre ve böcek ilaçları
- Plastik ve ya lateks eldivenler
- Antibakteriyel ve antiseptik çözeltiler
Kontakt Dermatit Belirtileri Nelerdir?
Temas egzamasının en yaygın belirtisi, cildin kaşınması ve yanmasıdır. Bu kızarıklık ve kaşıntılar temas edilen bölge de ve ya vücudun herhangi bir bölgesinde ortaya çıkabilmektedir. Kaşıntı ve kızarıklığın yanı sıra, cildin pullanması, koyu lekeler ve ya sulu kabarcıklar da görülebilmektedir. Bu belirtiler kimyasalla temastan hemen sonra ya da belirli bir süre sonra kendini göstermektedir. Genel olarak temas egzaması belirtileri şu şekildedir.
- Ciltte kaşıntılı döküntüler ortaya çıkması
- Ciltte kaşınma, kuruma, çatlama
- Ciltte şişlik, yanma ve hassasiyet
- Cildin pul pul olması durumu
- Kabuklanma ve ya kabarcıklar
Kontakt Dermatit Nasıl Teşhis Edilir?
Hastalar, temas egzaması olduğuna işaret edebilecek bazı belirtileri yaşadıklarında bir dermatoloji uzmanına başvurabilirler. Fiziki muayene yapıldıktan sonra belirtiler gözden geçirilir. Sonrasında temas egzaması tanısı konulabilmektedir. Dermatitin nedenini belirleyebilmek için alerji testi bir diğer adıyla yama testi yapılır. Bu test için cilde yapışkan bir yama yerleştirilir. Bu yama alerjenlerle kaplıdır. Yama çıkarıldıktan sonra alerjenlerin ciltte herhangi bir reaksiyon gösterip göstermediği belirlenir.
Kontakt Dermatit Tedavisi
Alerjiye neden olan durumun belirlenmesi ve ondan uzak durulması gerekmektedir. Yaşanılan belirtiler, alerjik reaksiyonlara neden olan maddeyle temasın kesilmesi halinde ortalama olarak 2-4 hafta içerisinde kaybolmaktadır. Temas egzaması doktorun önerisiyle tıbbi tedavide mevcuttur. kortizon içerikli hap, ilaç ve merhemler ve ya antialerjik etkili bir takım ilaçlar kullanılabilir. Şiddetli vakalar için ise immünosüpresif( bağışıklık sistemi baskılayıcı) ilaçlar önerilmektedir. Dermatit hastalığı kişiden kişiye göre değişmektedir bu nedenle mutlaka bir dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır.
Kontakt Dermatit Önlenebilir Mi?
Temas egzaması önlenebilir bir durumdur. lakin hangi maddenin alerjiyi tetiklediğini önceden saptamak ve uzak durmak gerekmektedir. Özellikle ev temizliği yaparken maske, eldiven gibi koruyucu ekipmanları kullanmak ve kimyasal temizlik ürünleriyle temas etmemek önemlidir. Alerjik reaksiyonlara neden olabilecek bitkilerin yanında bulunurken vücudun açık bölgelerini korumak ve temastan kaçınmak gerekmektedir. Aksesuar kullanımına dikkat etmek ve cildi düzenli olarak nemlendirerek dermatitin önüne geçilebilmektedir.
Sık Sorulan Sorular
Temas egzamasında genellikle kaşıntı döküntü gibi belirtiler görülmektedir. Bunlar edilmediği takdirde iz bırakma ihtimali vardır.
Normal şartlarda bulaşıcı bir durum değildir. Ancak zehirli sarmaşık gibi alerjenlerle karşılaşma durumunda kendinizi dezenfekte etmeden bir başkasıyla temas etmemelisiniz. Temas edilmesi halinde dermatitin o kişiye bulaşma ihtimali yüksektir.
Genel olarak tehlikeli olan bir rahatsızlık değildir. Ancak durum tedavi edilmez ise sürekli olarak tekrarlayıp ciddi sorunlara yol açabilmektedir.
