Lenfödem Nedir?
Kolun ve bacağın şişmesi halinde oluşan lenfödem hastalığı, lenf bezlerinde yaşanan tıkanmanın bir sonucu olarak meydana gelir. Hücrelerin arasında bulunan sıvının belli bir seviyede durabilmesi için, devamlı süzülerek kan dolaşımına karışması gerekmektedir. Lenf sıvısının lenf sistemince kontrolünün sağlanması gerekmektedir. Lenf bezlerinin, kanallarının ya da düğümlerinin hasara uğraması veya doğuştan gelen problemler olması, sıvı seviyelerinde dengesizliklere neden olabilir. Lenf bezlerinin tıkanması, lenf sıvısının kana süzülmesine engel olarak, kolda lenfödem ve bacakta lenfödem oluşmasına neden olabilir. Toplum dilinde bu hastalığa fil hastalığı da denilmektedir. Lenfatik sistemin doğru çalışamamasından kaynaklı olarak, lenfödem kronik bir hastalığa dönüşebilir. Belirtilerin ortaya çıkmasıyla birlikte erkenden tedaviye başlanmaması halinde, hastalığın kötüleşmesi beklenir.
Lenfödem Belirtileri
Lenfödemin en çok karşılaşılan belirtisi şişliktir. Bedenin çok sayıda noktasında ortaya çıkabilen bu hastalık, çoğu zaman kollarda ve bacaklarda kendisini gösterir. Hastalar, giysilerini kullanmakta güçlük çekerler. Şişlikler, hastalığın erken evresinde kendi kendine çıkıp azalabilir. Bu durum, hastaların tedavi sürecini geciktirmesine neden olur. Ancak, tedavide geç kalınması halinde, şişlikler kalıcı bir hale gelmeye başlarlar. Genel olarak lenfödem belirtileri şunlardır:
- Parmaklarda ve parmak aralarında şişlikler. Bacak ve kol gibi organların çevresinde de yoğun şişlikler ortaya çıkmasına neden olabilir
- Şişliklerden duyulan rahatsızlık ve ağrı
- Hastanın vücudunda hissettiği ağırlık ya da sıkılık hissiyatı
- Belli başlı hareketlerin eskisine göre daha zor yapılması
- Deri sertleşmesi
- Enfeksiyon oluşumu
- Deride kıvrımlar oluşmaya başlaması
- Siğil tarzı oluşumlar gözlenmesi
- Deriden sıvı sızıntıları görülmesi
Lenfödem sebebiyle ortaya çıkan şişliklerin, ilk zamanlarda hastayı fazla etkilememesi, tedavinin geciktirilmesine neden olur. Ancak, tedavinin daha da geciktirilmesi halinde, hastanın hareket özgürlüğü kısıtlanmaya ve ciddi problemlerle karşılaşmaya başlaması beklenir. Hastanın genel sağlık durumuna göre belirtilerin şiddeti değişiklik gösterebilir.
Lenfödem Neden Olur?
Lenfödemin temel nedeni, lenf sıvılarının kan dolaşımına aktarılması yerine bir takım sebeplerle deri altında birikmesi halinde oluşur. En çok karşılaşılan neden, lenf bezlerinin kanser tedavisi sürecinde alınmasıdır. Bazı kanser hastalarında, kanser hücreleri tarafından lenfatik damarlar tıkanabilmektedir. Bu durum, lenf sıvılarının hareketliliğini engeller. Bu da önemli nedenler arasında yer alır. Lenfödemin diğer nedenleri ise şunlardır:
- Kanser hastalarında radyasyon tedavisi
- Ameliyat sonrası lenf bölgelerinin zarara uğramış olması
- Çeşitli travmalar
- Mantar hastalıkları
- Çeşitli enfeksiyonlar
- Sivrisinek ısırığı ile bulaşacak parazitler
- Kalıtsal hastalıklar
Tedavi Yöntemleri
Lenfödemin kendine has ve net bir tedavisi bulunmamaktadır. Ancak, hücrelerin kendi arasındaki sıvı biriktirme durumunu azaltmak, lenf sistemi içerisindeki sıvı hareketliliğini basitleştirmek ve çok daha fazla hareketliliğin yaşanmasını sağlamak için lenfödem tedavisi uygulanabilmektedir. Bu tedavi yöntemine dejonjestik lenfatik tedavi adı verilmiştir. Bu tedavi tekniği, lenfödemin iyileşmesi ve ortadan kalkması için değil, lenfödeme bağlı komplikasyonların azaltılması ve hastanın günlük yaşamına rahatlıkla devam edebilmesi içindir. Öte yandan, kişiye özel sıkı giysiler yardımıyla, biriken sıvının bölgeden uzaklaştırılması da sağlanabilmektedir. Böylece şişlikler azalabilir.
Tedavide bir dermatoloji uzmanından da yardım alınır. Dermatolog, hastanın gerek duyduğu cilt bakımını ve temizliğini uygulatır. Dermatoloji uygulamaları sayesinde, hastanın enfeksiyon riski olabilecek en az seviyeye indirilir. Hastanın yapacağı egzersizlerle, o bölgedeki kasların daha fazla çalışması sağlanır ve böylece lenf drenajı daha güzel şekillerde gerçekleşir. Bu kapsamda hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna uygun bir egzersiz programı düzenlenmesi faydalı olacaktır.
Hastaya uygulanacak olan özel masaj teknikleriyle de lenflerdeki sıvı hareketliliği artırılabilir. Bu tarz masajlara manuel lenfatik drenaj adı verilmektedir. Bütün bu tedavi teknikleriyle, hastanın gündelik yaşamı kolaylaştırılır ve hayatın daha konforlu olması sağlanır. Kimi hastalarda, lenfödeme bağlı oluşan kötü görüntü, psikolojik problemlere yol açabilmektedir. Böyle durumlarda doktorun da uygun görmesi halinde hasta, psikolog ya da psikiyatri birimlerine sevk edilebilir.
Cerrahi Tedavi Yöntemleri
Lenfödem ameliyatı alanında gelişen yenilikçe yaklaşımlar, tıkanan lenf damarlarının yanında bulunan küçük toplardamarlara anastomoz edilmesini kolaylaştırmıştır. Ameliyat sonrasında lenfatik akım hızlanır. Erken teşhis edilen hastaların büyük bölümünde, lenf bezi bypassı faydalı olmaktadır. Hızlı etki gösteren bu tedavi yöntemi, ortalama 12 ay sonra etkisini kaybeder. Bunun yanında, vücudun sağlıklı bir bölgesinden alınan lenf bezlerinin, problemli bölgeye nakledilmesi de mümkündür. Ancak bu tedavinin faydalarını göstermesi için 6 ile 9 ay arasında beklemek gerekir.
Eğer lenfödem belirtileri ile karşı karşıya olduğunuzu düşünüyorsanız, en yakın sağlık kuruluşuna giderek doktorunuzla görüşmeniz gerekmektedir. Doktorunuz, yapacağı detaylı muayenenin ardından, lenfödemi teşhis edecek ve harekete geçecektir. Tedaviye erkenden başlanması, ileride oluşabilecek diğer ciddi problemlerin de önüne geçme açısından olukça önemlidir. Lenf kanseri hakkında merak edilen her şeyi anlattığımız yazımızı da okuyabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Lenfödem geçer mi?
Lenfödem tedavisi zaman ve sabır gerektirir. Ve bu çabanın sonucu başarılı olur. Eğer kısa bir süre önce lenfödem şişmiş ise tedavi daha kısa, eğer daha uzun bir süredir şişmiş ise tedavi daha uzun sürer.
Lenfödem hastalığı nasıl geçer?
Tedavi, hücreler arasında sıvı birikimini en aza indirmek, lenfatik sistemindeki sıvının akışını kolaylaştırmak ve teşvik etmek amacıyla uygulanır. Bu sayede hastalığın neden olabileceği ciddi problemler önlenir.
Lenfödem tedavi edilmezse ne olur?
Lenfödem kötüleşir ve hem bakterial hem de fungal enfeksiyonlar gelişebilir. Kol ve gövdedeki büyüme sonucunda fonksiyon bozuklukları meydana gelir ve bu nedenle hayat kalitesinde azalma görülür.
