Omurga Kırığı

Omurga kırığı, genellikle sırt ve bel bölgesinde görülen bir ortopedi problemidir. Omurga kırıkları travmalara ya da kazalara bağlı şekilde gün yüzüne çıkabileceği gibi, stres kırıkları veya kemik erimesi gibi problemlere bağlı olarak da görülebilmektedir. Sıklıkla bel bölgesinde oluşmasından kaynaklı olarak bel kırığı olarak da anılmaktadır.

Omurga kırığı vakalarının yüzde 70 gibi büyük bir bölümü, sırt ya da bel omurlarında problem yaşayan insanlardan oluşmaktadır. Bel kırılması gibi problemlerle Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü uzman hekimleri ilgilenmektedir. Yoğun olarak bel ve sırt omurlarının birleşim noktası olan 12. sırt omuru ya da 1. bel omurunda görülmektedir. Peki hep birlikte, omurga kırığı nedir ve hangi yöntemlerle tedavi edilir sorularının yanıtlarını inceleyelim.

Omurga Kırıkları

Omurga kırıkları, kendi içinde iki şekilde oluşabilmektedir. Bunlar şöyledir:

• Çökme Kırıkları – Patlama Kırıkları: Basit bir şekilde herkes, bir kemiğin üzerine binen yükün olması gerekenden yüksek olması durumunda kırılacağını bilir. Bu yüzden en çok görülen bel kırılması tipi, omurun ön bölgesinin çöktüğü kırık türüdür. Bu türe çökme kırığı denmektedir. Omurganın üzerine binen ağırlığın daha da arttığı durumlarda, omurun arka ve orta bölümü de kırılabilir. Kırık omurlar ve kırılan parçalar zaman zaman omurilik kanalına doğru ilerleyebilir ve omuriliğe zarar verebilir. Eğer durum bu raddeye gelmişse, patlama kırığı denilen türden söz edilebilir. Patlama kırıklarına bağlı olarak omurilik yaralanması oluşabilmektedir. Omurilik yaralanmalarına bağlı olarak felç oluşma ihtimali bir hayli yüksektir.
• Kırık – Çıkık: Omurganın üzerine gelen ağırlık, patlama kırığı ağırlığından da fazlaysa, bu sefer de omurga çıkığı oluşabilmektedir. Bu türde kemiğin kırılmasıyla beraber, omurları beraber tutan disklerde, eklemlerde ve bağlarda da hasar oluşur. Bu da iki omur arasındaki bağlantının zarar görmesine ve kopmasına neden olabilmektedir. Tıpta bu duruma kırıklı çıkık da denmektedir. Bu tarz kırıklara sıklıkla omurilik yaralanması da eşlik eder. İyileşmesi diğer türlere göre daha zor olan kırıklı çıkıklar, sıklıkla cerrahi operasyon ile tedavi edilebilmektedir.

Omurga Stres Kırığı

Bel bölgesinin alt kısmı genellikle aşırı yüklenmeye bağlı olarak baskı altında kalmaktadır. Bu baskı sonucunda omurların alt ve üst eklemlerinde kırıklar meydana gelebilir. Bu oluşan kırıklara ise omurga stres kırığı adı verilmektedir. Bu sağlık sorunu her zaman için belirgin semptomlar göstermeyebilir. Ancak rutin sağlık muayenelerinde çekilen bir röntgen veya diğer görüntüleme tetkikleri le saptanmaktadır. Klinik bulguların yaşanması halinde ise görülen belirtiler genellikle şunlar olmaktadır:

• Bel ağrısı,
• Kalçada ağrı,
• Bel kaslarında gerilme,
• Bacaklarda uyuşukluk,
• Siyatik ağrıları,
• Ayaklarda güç kaybı.

Omurga Kırığı Belirtileri

Omurga kırığı belirtileri erken dönem ve geç dönem olmak üzere ikiye ayrılır. Erken dönemde görülen belirtiler genellikle ağrı ve kramptır. Eğer kırıkla birlikte bir omurilik yaralanması da varsa, uyuşukluk, kol ve bacaklarda his kaybı, güç kaybı, sık idrara çıkma, büyük abdest kaçırma ya da büyük abdesti yapamama gibi sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Geç dönem belirtileri ise, omurga kırığı tedavisi uygulanmaması halinde oluşabilecek kifoz hastalığıdır. Kifoz, kamburluk hastalığı olarak da bilinir. Kifoza bağlı olarak bel ve sırt ağrıları oluşabilir. Yine omurilik yaralanmasına bağlı olarak ortaya çıkabilecek olan felç de, bel kırılması geç dönem belirtilerinden birisidir.

Omurga Kırığı Neden Olur?

Omurga kırığı genç insanlarda genellikle travmalara bağlı olarak oluşmaktadır. Trafik kazası omurga kırığı ve yüksekten düşme omurga kırığı gibi büyük travmalar sonucu oluşan türleri vardır. Yaşlı insanlarda ise, genellikle osteoporoz (Kemik erimesi) hastalığının bir sonucu olarak ortaya çıkabilmektedir. Kemik erimesine bağlı olarak yaşlı insanlar, küçük travmalarda ve hatta herhangi bir travma olmasa bile bel kırığı problemi ile karşı karşıya kalabilirler.

Yaşlı insanlar, bel kırığı yaşadıkları zaman, bu durum genellikle aniden gelişmediği ya da bir travma sonucu oluşmadığı için, bel ağrısı şikayetlerinde bulunarak problemin teşhis edilmesini sağlarlar. Bu tarz hastalar yatarak istirahat ettikleri zamanlarda ağrıların azaldığını, hareket ettiklerinde ise ağrıların arttığından şikayetçi olurlar. Omurga kırığı tedavisi almayan yaşlılarda, omurganın hareketliliği azalır, kemiklerde yüksek kaybı gibi sorunlar oluşabilir ve ağrılar hiç azalmayabilir. Omurga çökmesinin ilerlemesiyle birlikte, omurilik zarar göreceği için felç gibi büyük sıkıntılar ortaya çıkabilmektedir.

Eğer omurga kırığı yaşadığınıza dair bir şüpheniz varsa, Avicenna Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji bölümü uzman hekimleri, teşhis ve tedavi noktasında yanınızda olacaklardır. Bel kırığı yaşayan hastalarda yapılan en büyük yanlışlardan birisi de, hastanın olması gereken şekilde taşınmamasıdır. Hastanın düzgün taşınması, tedavi sürecine doğrudan etki etmektedir. Bu tarz hastalar hastaneye getirildikleri zaman, diğer bölgelerde oluşmuş olabilecek kırıklar ve organ yaralanmaları açısından dikkatlice incelenmelidir. Hastalar, kafa travması açısından da ivedilikle muayene edilmelidir.

Kimlerde Görülür?

Her 5 omurga kırığı hastasından 4’ünün 18 ile 50 yaş aralığında olduğu bilinmektedir. Bel kırığı hastaları üzerinden yapılan araştırmalar, erkeklerin bu problemi yaşama riskinin kadınlara göre 4 kat daha fazla olduğunu ortaya koymuştur. Öte yandan, aşağıdaki türdeki insanlar da, risk grubu içerisinde olarak görülür:

• Sporcular
• Düşmeye yatkın meslek sahibi olanlar
• Kemik erimesi hastalığı bulunanlar
• Omurga tümörü olanlar

Omurga Kırığı Tedavisi

Omurga tedavileri, yaşanan travmaya, yaralanma türüne ve omurilikte hasar olup olmadığına göre farklılıklar gösterir. Tedavi sonucunda hastanın, günlük fiziksel hareketlerini kolayca yapabilmesi, bu fiziksel hareketler esnasında yeniden kırılma yaşamaması ve ağrılarının azalması beklenir. Omurga çökmesi olarak tanımladığımız, sadece omurganın ön bölgesi çöken ve başka bir problemi olmayan hastalar, korse ile yatarak tedavi edilebilmektedir. 6 aya kadar korse kullanımı ile ameliyatsız tedavi mümkündür.

Fakat yaralanma, diğer türlerde olduğu gibi, büyük bir kırığa ve hatta kırıklı çıkığa sebebiyet vermişse, omurilik hasarı oluşmuş olabilir. Omurilik hasarı oluşmuşsa ya da oluşma ihtimali varsa, omurga kırığı ameliyatı elzemdir. Operasyon ile yapılan tedavilerde, omurun yeniden sağlam hale getirilmesi amaçlanır. Bunun için de omurun arka kısmından vida ve çubuklar takılabilir. Bu tarz operasyonlar, gelişen tıp teknolojileriyle birlikte laparoskopik (Kapalı ameliyat) olarak da yapılabilir hale gelmiştir. Kapalı yöntemde ameliyat edilen hastalar, operasyon sonrası ağrılarından ve hastanede yatmaktan en az seviyede kurtulurlar. Eğer omurilikte sinir hasarı oluşmuşsa ya da oluşma ihtimali varsa, dekompresyon adı verilen işlem de, ameliyat esnasında tedaviye dahil edilebilmektedir.

Kemik erimesine bağlı olarak oluşabilen çökmelerde, vertebroplasti ya da kifoplasti gibi teknikler tercih edilebilmektedir. Vertebroplasti tekniğinde omurun içine kemik çimentosu denilen bir madde gönderilir ve hem ağrılar azaltılır hem de çökmenin ilerleyişi durdurulur. Kifoplasti ise, çimento öncesinde uygulanan bir işlemdir. Balon yardımı ile omurdaki çökme tedavi edilir. Ataşehir Avicenna Hastanesi, her iki yöntemi de, radyoloji bölümü ile işbirliği yaparak, laparoskopik yöntemle uygulamaktadır.

Son yıllarda artan tedavi tekniklerinden birisi de stent tedavisidir. Bu teknikle, kapalı şekilde kafesler omur içerisine yerleştirilir. Kafesler çökmenin düzelmesini sağlayabilir. Bu yöntemle tedavi edilen hastalar, olabilecek en kısa sürede ve ağrısız şekilde gündelik yaşamlarına geri dönebilmektedirler.

Omurilik Kırığı İyileşme Süresi

Omurların ön kısmının çökmesi şeklinde görülen kırık türüne omurilik kırığı adı verilmektedir. Genellikle omurga üzerine çok fazla yapılan baskılar sonucunda oluşur. Bununla birlikte omurganın arka kısmı da kırılarak omurilik kanalına girip, buradaki dokuyu zedeleyebilmektedir. Bu durumlar patlama kırığı olarak anılmaktadır.

Omurilik kırıklarında genel olarak iyileşme süresi iki haftayı bulmaktadır. Ancak felç durumunun olması halinde iyileşme süreci uzun yıllar sürebilmektedir. Hastanın tedavi boyunca fizik tedavi ve rehabilitasyon seanslarını alması gerekir. Bununla birlikte doktorun verdiği alçı veya korse gibi tıbbi malzemelerin uygun bir şekilde kullanılması, iyileşmeyi olumlu yönde etkilemektedir. Hastaların bu süreçte sağlıklı beslenmesi, hafif egzersizler yapması ve yeterli miktarda kalsiyum alması sağlanmaktadır.

Omurga Kırığı Ameliyatı

Tıp literatüründe vertebroplasti olarak adlandırılan omurga ameliyatı, omurga kırıklarının tedavisinde uygulanan etkili bir yöntemdir. Kompresyon kırıkları ya da kanserin yayılmasına bağlı olarak oluşan omurga gövdesindeki azalmanın tedavisi için cerrahi teknikler uygulanmaktadır. Bu ameliyat esnasında amaç, omurganın iç kemiğinin güçlendirilmesidir. Hasta uygulama  öncesinde anestezi verilerek uyutulmaktadır. Ardından yüz üstü pozisyonda yatırılarak omurgaya ulaşılacak bölgeden giriş yapılır. Alanında uzman bir cerrah tarafından yapılan bu işlemde, skopi adı verilen cihazla müdahale yapılacak olan bölge ve buranın etrafı görüntülenmektedir. Bundan sonra işlem uygulanır.

Ameliyattan sonra hastanın en az üç saat yerinden hiç kıpırdamadan yatması gerekmektedir. Üç saat boyunca yüz sütü yatan hasta, bu saatin sonunda artık sırt üstü yatabilir. Beslenme ise işlemden yaklaşık dört saat sonra hafif öğünlerle başlayarak yavaş yavaş normale döner. Hastanın şiddetli ve geçemeyen bel ağrısı, bacaklarda hissedilen uyuşukluk yada yürüyememe gibi problemlerin olması halinde hemen doktora haber verilmelidir. Bununla birlikte alanında uzman bir hekim tarafından yapılan işlemlerde hata payı nerdeyse yoktur. Aynı zamanda deneyimli cerrahlar tarafından gerçekleştirilen operasyonlarda sonrası süreçler genellikle rahat geçmektedir.

 

Sıkça Sorulan Sorular