Hayatta hemen herkesin korktuğu bir şeyler bulunmaktadır. Buna bağlı olarak da psikolojide korku türleri ortaya çıkmaktadır. Otonom sinir sistemindeki ilkel duygularımızdan biri olan korku, vücudumuzu harekete geçirerek olası tehdite karşı bir tepkime oluşturmaktadır. Korku, savunma mekanizması ile bir çalışan sağlıklı bir duygu olsa da bazı durumlarda bir rahatsızlığın ortaya çıkmasına sebep olabileceği görülmektedir.
Fobiler, korkuların abartılmış ve aşırı reaksiyonlarla ortaya çıkan halidir denebilir. Bir fobiye sahip olunduğunda, korkulan şeyin mantığa uygun olması ya da herkesçe anlaşılması beklenmez. Fobiye sahip olan kişi, korktuğu şeye sıkı sıkıya bağlanmaktadır. Bu nedenle fobisi ile ilgili yapılan yorumlar dahi onu öfkelendirebilmektedir.
Fobiler, abartılmış ya da abartma eğilimi gösteren korkulardır. Kişinin bir tehdit olarak gördüğü ve kendisini korumaya aldığı korkular sonucu ortaya çıkmaktadır. Canlı veya cansız varlıklara karşı duyulan ileri düzeyde korkuyu ifade etmektedir. Fobiler, insanlarda sıklıkla görülen kaygı durum bozukluklarıdır. Gündelik hayatı etkileyerek yoğun anksiyete ataklarının oluşmasına dahi sebep olabilmektelerdir.
Fobi, toplum tarafından genellikle mizaç ile karıştırılmaktadır. Bu tanının psikolojik bir rahatsızlık olduğunu düşünen kişi sayısının düşük olması psikiyatrik başvuruların az olmasına neden olmaktadır.
Psikolojide korku türleri bilindiği kadarıyla ikiye ayrılmaktadır. Korku türleri sağlıklı ve reaksiyona bağlı olan korkular ve sağlıksız tetiklenme ile ortaya çıkan (fobi) korkular olarak ayrılmaktadır. Agorafobi, klostrofobi, tetrafobi gibi birbirinden farklı korkular fobi başlığı altında ele alınmaktadır.
En Sık Görülen Korku Türleri (Fobiler)
Fobiler, sık rastlanan ve farkında dahi olmadan gelişebilen korkulardır. En sık rastlanan fobiler şu şekilde sıralanabilir:
- Tripofobi: Delik korkusu veya delikli her şeyden korkulan fobi türüdür. Çok sık rastlanmaktadır.
- Klostrofobi: En bilinen korku türlerindendir. Kapalı ve dar alanlarda kendisini göstererek ataklara dahi neden olabilmektedir.
- Tripanofobi: Çocuklarda çok sık görülen, aşı ve iğneden korkmaya dayanan fobidir.
- Atelofobi: Mükemmeliyetçi insanlarda görülen, kişinin mükemmel olmamaktan korkmasına dayanan fobidir.
- Androfobi: Erken yaşlarda erkeklerle ilgili bir travma yaşayan kişilerde görülen erkek korkusudur.
- Venüstrafobi: Güzel kadınlardan korkmaya dayanan fobidir. Bu fobiye sahip olan kişiler güzel bir kadınla göz göze gelmekten çekinirler.
- Glossofobi: Topluluk önünde konuşmaktan korkmaya verilen isimdir. Nüfusun büyük bir çoğunluğunda bu fobiye rastlamak mümkündür.
- Akrofobi: Yüksek korkusuna verilen isimdir. Bu fobiye sahip olan kişiler yürüyen merdivenden dahi korkma eğilimi gösterirler.
- Araknofobi: Örümcek, böcek ve diğer eklem bacaklı hayvanlara karşı oluşan fobidir.
- Misofobi: Mikrop ve bakterilere karşı duyulan korkudur. Belirgin OKB semptomları arasında da yer almaktadır.
Fobi Neden Oluşur?
Fobi oluşumunun farklı nedenleri bulunmaktadır. Vücudun savunma mekanizmasının aşırı tetiklenmesi, tehdit ve saldırılara karşı korunma yöntemleri oluşmasına neden olmaktadır. Savunma mekanizmasının hareketliliği zihinde korkuların türemesi ile birleştiğinde ortaya fobiler çıkmaktadır. Fobi oluşumunun temel nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
- Çocukluk travmaları,
- Genetik,
- Uzun süreli strese maruz kalmak,
- Panik atak
Fobi Belirtileri Nelerdir?
Kişilerin korktukları bir şeyle karşı karşıya kaldıklarında gösterdikleri reaksiyonlar şu şekildedir:
- Yüz kızarması ve soğuk ter dökme,
- Nefes tıkanıklığı,
- El titremesi,
- Bulanık görme,
- Ağız kuruluğu,
- Mide bulantısı,
- Bilinç kaybı,
- Tansiyon düşmesi veya aniden çıkması,
- Sinir krizi.
Fobi tedavisinde farklı yöntemler uzman psikolog ve psikiyatristler tarafından uygulanmaktadır. Randevu alarak en güncel tekniklerle kaliteli hizmet almanız mümkündür.
Sık Sorulan Sorular
- Fobi tamamen geçer mi?
Fobilerin tedavisi mümkündür. Uzman denetiminde fobisi bulunan kişilere psikoterapi ve/veya antidepresan kullanımı ile tedavi uygulandığı görülebilmektedir. Hastanelerin ilgili bölümlerinden randevu alarak fobi tedavisi süreci başlatılabilir.
- Dünyadaki en yaygın fobiler nelerdir?
Dünyada yaygın pek çok fobi bulunmaktadır. Sosyal fobi, agorafobi, klostrofobi bunlardan birkaçı olarak öne çıkmaktadır.
- Anksiyete ve fobi arasındaki fark nedir?
Anksiyete ve fobiler birbirlerine çok benzer tepkilere neden olmaktadır, ancak ikisi birbirinden farklı olan psikolojik rahatsızlıklardır. Nüfusun yaklaşık %10’unun sahip olduğu fobiler, belirli bir sebebe dayanan korkulardır. Anksiyete ise nedeni belli olmadan, panik ve kaygı duygularının gelişmesi ile ortaya çıkan korkuları kapsamaktadır.
