Romatizma Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Romatizma eklem, kas ve bağları etkileyen çok sayıda hastalığı kapsayan bir tanımdır. İleri evrelerde ağrı, şişlik ve yürüme kısıtlığına neden olan bu durum bazen şekil bozuklularına da yol açabilmektedir. Romatizmal hastalıklar genellikle kronik seyretmektedir. Daha konforlu bir yaşam için erken tanı ve tedavi oldukça önemlidir.

Romatizma Nedir?

Her yaştan bireyde görülebilen kas, iskelet sistemi ve bağ dokusunda oluşan, çoğunlukla ağrı ve hareket kısıtlılığı şikayetleri ile seyreden kronik hastalığa romatizma adı verilmektedir. Bu hastalık ile ilgili yanlış bilinen bir konu, şikayetlerin hava olaylarına bağlı olarak geliştiği inancıdır. Ancak böyle bir durum söz konusu değildir. Romatizmal hastalıkların nedeni tam olarak bilinememekle birlikte genetik oluğu düşünülmektedir.

Romatizma Belirtileri

Romatizmal hastalıkların çoğunda genel olarak kas ve eklemlerde ağrı, şişlik, hareket kısıtlığı, kalp sorunları ve sindirim sistemi şikayetleri görülmektedir. Bunlara ek olarak ileri vakalarda şu belirtiler de izlenebilir:

• Vücudun belirli bölgelerinde hissedilen sertlik,
• Cilt altı dokularda beze,
• Yorgunluk,
• Kaslarda güçsüzlük,
• Hareket kısıtlığı,
• Enfeksiyonel hastalıklar,
• Yüksek ateş,
• Özellikle eklemlerde sabahları hissedilen sertlik,
• Cilt hassasiyeti,
• Nörolojik problemler,
• Görme bozuklukları.

Bacaklarda Romatizma Belirtileri

Genel olarak eklem ve kas ağrılarına neden olan romatizma, bacaklarda da aynı şekilde kendini göstermektedir. Sabahları artan eklem sertliği, bacakları hareket ettirirken hissedilen ağrı ve bacak kaslarında güçsüzlük şikayetleri sıklıkla görülmektedir.

Bacaklarda görülen romatizma belirtileri genel olarak şunlardır:

• Üşüme ile birlikte artan eklem ağrısı,
• Kaslarda güçsüzlük,
• Yürümekte zorlanma,
• Bacakları hareket ettirirken artan ağrı,
• Eklemlerde sertlik.

Bunların yanında elde romatizma belirtileri de nadiren olmakla birlikte görülmektedir. El eklemlerinde ağrı, yanma ve uyulma veya deride hassasiyet gibi semptomlar izlenebilir.

Romatizma Çeşitleri

Romatizma genel olarak iki şekilde görülmektedir. Bunlar iltihaplı romatizma (romatoid artrit) ve iltihapsız romatizmadır. Ancak bu şekilde ayrılsa da romatizmanın birçok alt türü bulunmaktadır. Romatizmal iltihap da kendi içinde üç gruba ayrılmaktadır. Mikropların eklemlere yerleşmesi sonucu ortaya çıkanlar en sık görülenidir. Bununla birlikte romatoid artritin diğer türleri, bağışıklık sisteminin zayıflığı sonucu mikropsuz gelişen iltihaplanma ve eklemlerde tahriş sonucu ortaya çıkan iltihaplanmalardır.

İltihaplı Romatizma

Tıp literatüründe ‘romatoid artrit’ olarak anılan iltihaplı romatizma, pek çok eklemi aynı anda eklemesi nedeniyle sakatlanma ve şekil bozukluğuna neden olabilen bir romatizma türüdür. Kadınlarda erkeklere oradan iki kat daha fazla görüldüğü bilinmektedir. Yukarda da belirttiğimiz üzere iltihaplı romatizma üç şekilde görülmektedir. Tedavi planı ise, hastalığın türüne ve ciddiyetine bağlı olarak yapılmaktadır.

İltihaplı Romatizma Nedir?

Eklem romatizması ve romatoid artrit olarak bilinen bu hastalık, nedeni tam olarak bilinmeyen kronik seyreden enfeksiyonel bir sağlık problemidir. Hastaların yaşam konforunu büyük ölçüde olumsuz etkileyen eklem romatizması, enfeksiyonel olması sebebiyle çevre doku ve organlarda tutulumları görülebilmektedir. Genel olarak aşırı sigara kullanımı, obezite ve diğer genetik nedenlere bağlı olarak gelişebilmektedir. Ancak bunların arasında en etkili faktörün sigara kullanımı olduğu bilinmektedir.

İltihaplı Romatizma Belirtileri

İltihaplı eklem romatizması, hastaların büyük bir çoğunluğunda ateş, halsizlik, hareket etmede güçlük ve eklem ağrısı belirtileri ile ortaya çıkmaktadır. Bunların yanında sıklıkla görülen diğer belirtiler şu şekildedir:

• Eklemlerde şişlik ve ağrı,
• Deri altında oluşan nodüller,
• Nörolojik problemler,
• Kalp sorunları,
• Akciğer enfeksiyonu,
• Diz ağrısı,
• Dirsek eklemlerinde şişlik ve ağrı.

Bunlarla birlikte yumuşak doku ve kas romatizması olarak bilinen fibromiyalji ise, çok yaygın ve uzun süreli ağrılarla seyreder. Aynı zamanda sabahları hissedilen hareket güçlüğü, cilt hassasiyeti ve uyku bozuklukları gibi şikayetler de bu hastalığın belirtilerine eşlik etmektedir. Kas romatizmasında çoğunlukla çift taraflı şikayetler görülmektedir. Genellikle diz, boyun, göğüs, bel ve kalçalarda belirtiler izlenir. Yorgunluk ve uyku hali gibi hisler de gün boyu seyredebilir.

İltihaplı Romatizma Tedavisi

Romatoid artrit hastalığının tedavisinde amaç, enfeksiyonu yok etmek veya kontrol altında tutmaktır. Bununla birlikte tedavi sürecinde hastanın var olan şikayetlerinden büyük oranda kurtulması gerekmektedir. Ancak tedavinin beklenen etkiyi yaratabilmesi için doktor tarafından reçete edilen ilaçların düzgün ve kontrollü bir şekilde kullanılması gerekmektedir. Romatoid artrit tedavisinde genel oalrak antibiyotik, ağrı kesici uygulanır. Prednizon, metilprednizon vb. gibi kortizon ilaçları da iltihabı azaltmak için kullanılabilmektedir. Bunların dışında hastalık, medikal tedavi ile giderilemeyecek ve günlük yaşamı ciddi oranda etkileyecek düzeyde ise cerrahi yöntemlerle tedavi edilir.

İltihaplı Romatizmaya Ne İyi Gelir?

Öncelikle eklem romatizması bulunan hastaların bir uzmana başvurması ve uzman tarafından önerilen tedaviyi eksiksiz bir şekilde uygulaması gerekmektedir. Bununla birlikte tedaviye yardımcı olacak bazı uygulamalarla iyileşme sürecinizi hızlandırmanız mümkün. Romatizma ağrısını azaltmak için ağrı hissedilen bölgeye ılık veya soğuk kompres uygulamaları yapılabilir.

Ancak hastalığın semptomlarını azaltmaya yönelik yapmak istediğiniz her türlü uygulamayı doktorunuza danışmanız gerekir. Bunların yanında genel olarak beslenmenize özen göstermeniz romatoid artritin giderilmesinde büyük ölçüde etkilidir. Özellikle Omega-3 ve D vitamini alımı bağışıklığı ve kemikleri güçlendirerek hastalığı daha kısa sürede atlatabilmenize yardımcı olur. Yine doktorunuzun önereceği şekilde hafif egzersizler yapmanız gerekir. Ancak bu egzersizler kas ve eklemleri zorlayacak ölçüde olmamalıdır.

İltihaplı Olmayan Romatizma

İltihapsız romatizma, genellikle eklemelerde oluşa aşınma ve zorlanma gibi tekrarlayan sorunlar nedeniyle gelişmektedir. Çoğunlukla travmatik bir düşme, kaza sonucunda meydana gelmektedir. Belirtileri romatoid artrit ile benzer özelliktedir. Yumuşak doku romatizması ve osteoartrit (kireçlenme) olarak ikiye ayrılmaktadır. En belirgin semptomu ağrıdır. Eklem ağrısı ve genel vücut ağrıları ve hareket kısıtlığı gibi belirtiler izlenmektedir. Ancak bu hastalıklarda kanda iltihap değerleri büyük oranda normal sınırlardadır.

Yumuşak Doku Romatizması ve Osteoartrit Tedavisi

Yumuşak doku şikayetlerinde genellikle tedavide kas gevşetici ve antidepresan ilaçlar kullanılmaktadır. Bununla birlikte medikal masajlar da geçici olarak rahatlama sağlar. Hassas olan ve ağrının tetiklendiği bölgelere direkt yapılan enjeksiyon uygulamaları da aynı şekilde hastanın rahatlamasını sağlamaktadır. Halk arasında kireçlenme olarak bilinen osteoartrit tedavisinde ise, parasetamol ilaçlar kullanılmaktadır. Bununla birlikte eklem etrafına antiinflamatuar ilaçlar sürülür ve soğuk kompres yapılır. Bu tedavilerin yeterli olmadığı durumlarda da diz eklemi içine direkt olarak kortizon, hyaluronik asit ve lokal anestezi ilaçları enjekte edilmektedir.

Romatizma Neden Olur?

Bu hastalıkların nedeni tam olarak bilinememektedir. Ancak uzmanlar tarafından büyük ölçüde genetik olduğu düşünülüyor. Bununla birlikte hastalıkların çeşitlerine göre oluşmalarına zemin hazırlayan nedenler farklılık göstermektedir. Romatoid artrite genetik yatkınlık ve sigara kullanımı neden olurken, osteoartrite eklemin çok fazla aşınması, fazla kilo ve travmatik yaralanmalar neden olmaktadır. Aynı zamanda romatizmal hastalıkların gelişmesinde yaş ve cinsiyet de büyük oranda etkilidir. Bu hastalıkların kadınlarda erkeklere oranla çok daha fazla görülüğü bilinir.

Romatizmal Hastalıklar

Genel olarak eklem, kas ve bağ dokuları tutan iltihaplı veya iltihapsız hastalıklardır. Bunların içinde sırasıyla şu hastalıklar bulunmaktadır:

• Romatoid Artrit (Eklem Romatizması): Yetişkinlerde sık görülen bu hastalık, sistemik ve kronik bir iltihabi sağlık sorunudur. Eklem boşluklarında bulunan sıvının artması nedeniyle deformasyon oluşmaktadır. Bu da sonraki evrede iltihaplanmaya neden olur. Hastalığın gelişmesi ile birlikte eklem ağrıları, ateş, ve halsizlik şikayetleri görülmeye başlamaktadır. Tedavisi ise, enfeksiyonu kurutmaya yönelik uygulanan antibiyotik ve kortizon tedavilerini kapsamaktadır.
• Osteoartrit (Kireçlenme): Enfeksiyonel olmayan bir eklem hastalığıdır. Aşırı zorlanma, hareketsizlik veya kaza sonucu oluşabilir. Belirtileri romatoid artritle neredeyse aynı seyreder. Ancak kanda herhangi bir iltihabi bulguya rastlanmaz. Tedavisi genellikle semptomları azaltmaya yönelik oalrak uygulanmaktadır.
• Ankilozan Spondilit: Erken dönemde kalça eklemlerinde ortaya çıkan ve daha sonra omurgaya yayılan kronik bir hastalıktır. Sıklıkla görülen şikayetler arasında sabahları bel bölgesinde artan ağrı, hassasiyet ve hareket etmede güçlük bulunmaktadır. Sabahları tutukluk hissi çok fazladır.
• Sistemik Lupus Eritmatozus (SLE): Bu hastalık çoğunlukla genetik faktörler nedeniyle gelişmektedir. SLE genel olarak alevlenme ve yatışma evreleri ile seyreder. Sık görülen belirtiler arasında halsizlik, kilo kaybı ve akut romatizmal ateş görülmektedir. Bunlarla birlikte SLE hastalığına özgü hastalarda kelebek şeklinde döküntüler de izlenebilmektedir. Halk arasında kalp romatizması ve sedef romatizması olarak anılan hastalık SLE hastalığıdır.
• Fibromiyalji (Yumuşak Doku Romatizması): İltihapsız olan bir diğer kronik hastalıktır. Halk arasında yorgunluk ve kronik ağrı sendromu olarak bilinmektedir. En belirgin şikayet, vücudun belli bölgelerinde artan hassasiyettir. Kulak çınlaması, sabah zor uyanma, nefes darlığı gibi belirtiler de bu hastalıkta izlenmektedir.
• Behçet Hastalığı: Genital bölge ve ağızda yaraların oluşması ile karakterize bir hastalıktır. Genellikle genetik ve çevresel faktörler hastalığın gelişmesinde etkili olmaktadır. Bununla birlikte erkeklerde kadınlara oranla daha fazla görüldüğü bilinmektedir.
• Gut Hastalığı: Bu hastalık hem metabolizma hem de romatizmal hastalıklar içinde anılmaktadır. Vücutta ürik asitin atılamaması sonucu birikmesi ile gut hastalığı oluşmaktadır. Bununla birlikte ürik asit çoğunlukla böbreklerde ve eklemlerde biriktiğinde gut hastalığında, genel olarak eklem ağrıları, böbrek sorunları ve gece ağrı sebebiyle uyanma gibi şikayetler görülmektedir.

Sık Görülen Romatizmal Hastalıklar

Yukarda ayrıntılı olarak belirttiğimiz tüm hastalıklar genel olarak romatizmal hastalıklar kapsamında en sık görülenleridir. Özellikle romatoid artrit, osteoartrit, fibromiyalji ve gut hastalığı en çok rastlanan hastalıklardandır. Bu hastalıkların ortaya çıkma nedenleri farklı olmakla birlikte, tedavi planı da hastalığın türü, seyri ve ciddiyetine bağlı olarak yapılmaktadır.

Romatizmal Hastalıklarda Tanı Yöntemleri

Romatizma şikayetleri ile bir doktora gittiğiniz zaman tanılama süreçleri öncelikle doktor tarafından yapılacak olan detaylı bir fizik muayene yapılarak, sağlık öyküsü alınmaktadır. Yapılan fizik muayenede genellikle hareketle artan ağrı, eklem hassasiyetleri ve şişlik, şekil bozuklukları gibi bulgular aranmaktadır. Bunun ardından kesin tanı için farklı tetkikler yapılmaktadır.

Romatizma Testi

Romatizma testi olarak yapılan özel bir test bulunmamaktadır. Ancak romatizma testi adı altında yapılan birçok tahlil vardır. Bu tahliller sonucunda hastaya kesin bir tanı konulur. Hekimin ihtiyaç duyması halinde laboratuvar testleri yapılmaktadır. Bununla birlikte yapılan diğer testler şu şekildedir:

• Eklem boşluğunda bulunan sıvıların incelenmesi
• Biyopsi,
• Radyolojik incelemeler
• Kalsiyum, fosfor ve alkali fosfataz ölçümleri,
• Kan testleri,
• Anemi (kansızlık) tespiti,
• İmmünolojik testler.

Romatizma Tedavisi

Bu hastalıkların tedavisi kesin tanı konulduktan sonra başlamaktadır. Çünkü etkin bir tedavi için nedene ve hastalığa yönelik bir plan yapılması gerekir. Bu noktada tedavide ilk amaç, şikayetlerin azaltılarak yok edilmesidir. Zaten bu hastalıkların büyük bir çoğunluğu kronik olduğu için tamamen iyileşme beklenmemektedir. Bu sebeple rahatlatıcı tedaviler uygulanmaktadır. Enfeksiyon olması halinde iltihap giderici antibiyotik ve kortizon tedavileri uygulanmaktadır. Romatizmal ağrı tedavisi genellikle hafif vakalarda oral (ağız) yolla yapılmaktadır. Ancak ilerlemiş vakalarda eklemlere direkt enjeksiyon uygulaması ile hastanın şikayeti giderilmektedir. Bunlara ek olarak eklemlere lokal tedaviler de uygulanmaktadır. Hastalık semptomlarının önemli ölçüde azaltılması tamamen tedavinin bir uzman hekim kontrolünde düzenli olarak yapılmasına bağlıdır.

Romatizmaya Ne İyi Gelir?

Romatizmal hastalıklarda görülen şikayetlerin çeşitliliği çok fazladır. Ancak en sık ve şiddetli görülen belirti, ağrıdır. Bu durumda hastalar genellikle ağrılarını gidermeye yönelik bazı uygulamalar yapmak istemektedir. Doktor kontrolünde olması şartıyla hastaların ağrı hissettikleri bölgeye soğuk kompres ve medikal masaj uygulamaları çok rahatlatıcı olmaktadır. Bununla birlikte hekimin önereceği hafif egzersizler de ağrı şikayetinin azalmasında etkili olur.

 

Sık Sorulan Sorular