Saç Dökülmesi | Uzm. Dr. Mine Çevik

Ataşehir Avicenna Hastanesi Dermatoloji Bölümü Uzman Doktoru Mine Çevik, saç dökülme problemi yaşayan hastalar için, saç dökülmesi hakkındaki tüm ayrıntıları aktardı.

Doğal Saç Dökülmesi

Saç, insanlar için hayati bir önemi olmamakla birlikte, sosyal iletişimde ve cinsiyet ayrımında oldukça büyük önem taşıyan, hayat kalitemizi son derece etkileyen bir unsurdur. Saçların bir yaşam döngüsü vardır. Bu döngü 3 dönemden oluşur. İlki anagen denilen büyüme dönemidir, genellikle yıllarca sürer. Saçlarımızın yüzde 85’ini bu dönemdeki saçlar oluşturur. Bu saçlar ayda ortalama 1 santimetre uzarlar. Daha sonra büyümenin durduğu birkaç günlük dönem ve ardından aylarca süren istirahat dönemi başlar. Saçlarımızın yüzde 1’ini büyümenin durduğu katagen dönemdeki saçlar, yüzde 15’ini ise, istirahat dönemi denilen telogen dönemdeki saçlar oluşturur. İstirahat dönemindeki saçlar tarama, yıkama ve çekme sonucu kolaylıkla dökülürler. Bu dökülme erişkin dönemde tamamen doğal bir süreçtir, bu şekilde günlük 50 – 100 tel arasında doğal saç dökülmesi yaşanabilir. Bu doğal sürece ait dökülmeler, 2 aya kadar devam eder ve yılda ortalama 3 kez tekrarlar.

Saç Dökülmesi Nedir?

Hemen hemen her bir saç telinin kendisine ait 4 ile 6 yıl arasında değişen bir ömrü bulunmaktadır. Sağlıklı bir saç derisi üzerinde ortalama 100 bin adet saç teli yer almaktadır. Yetişkin insanlarda günlük 150 adet saç telinin dökülme durumu normal karşılanır. Eğer dökülme süreçleri 2 aydan fazla sürmekte ise, bir doktora görülmede fayda vardır. Peki, saç dökülmesi nedir? Saç dökülme durumu, hormonal, besinsel, kimyasal, genetik, sistemik, gelişimsel ya da ilaçlara, strese ve saç derisi hastalıklarına bağlı gelişen saç kaybı durumudur.

Saç Dökülmesine Karşı

Peki saçlarımız gerçekten dökülüyor mu? Ya da biz yaşadığımız doğal dökülme sürecini yanlış mı değerlendiriyoruz? Saçlarım çok dökülüyor diyenler ne kadar haklı? Bu sorunun cevabını biz dermatologlar, size birkaç yöntem kullanarak veriyoruz. Bunlardan ilki ve saç dökülmesine karşı en sık kullandığımız yöntem, özellikle saç dökülme şikayeti ile başvuru anınızda sizlere uyguluyor olduğumuz “Basit saç çekme testi” olarak karşınıza çıkıyor. Basit saç çekme testi, 2 – 3 gün önce yıkanmış saçı, farklı alanlardan sertçe çekme işlemidir. Bu şekilde her alandan 3 – 5 tel saç gelmesi gerçekten saç dökülmesinin var olduğunu doğrular. Dökülme her alanda 5 telin üzerinde ise, bu durum sistemik nedenli olabilir yani diğer iç hastalıkların belirtisi ya da ek bulgusu olabilir. Saç dökülmesini tespit ettiğimiz diğer yöntemler; ihtiyaç görüldüğünde uygulanabilen trikogram ve saçlı deri biyopsileridir. Biyopi işlemini genellikle saçlı deride görülen dermatolojik hastalıklara bağlı dökülmelerde, hastalık teşhisini netleştirmek için daha sıklıkla kullanıyoruz.

Saç Dökülmesi Nedenleri

Aşırı saç dökülmesi nedenleri çok sayıdadır ve farklı farklı sebeplerden oluşur. Bu sebepler kadınlarda saç dökülmesi ya da erkek tipi saç dökülmesi fark etmeksizin her iki cinsiyet için de geçerli olabilmektedir. Bunun sonucu olarak da ortaya çıkan dökülme şekli değişkenlik göstermektedir. Peki, saç dökülmesi neden olur? Saç dökülmesi nedenlerini lokalize yani bölgesel saç dökülmesi ve diffüz (tüm saçlı deride ortaya çıkan) saç dökülme olarak 2 ana başlık altında toplayabiliriz. LOKALİZE (BÖLGESEL) SAÇ DÖKÜLMESİ

• Androgenetik alopesi (saç dökülmesi erkek tipi)
• Alopesi areata (Saçkıran tipi saç dökülmesi)
• Trikotillomani (saç koparma hastalığı)
• Traksiyonel alopesi (sıkı bağlama, fönleme gibi fiziksel etkenlere bağlı dökülmeler)
• Saçlı deri de görülen dermatolojik hastalıklar

DİFFÜZ SAÇ DÖKÜLMESİ

• Demir eksikliği anemisi (kansızlık)
• Tiroid hastalıkları
• Yüksek ateşle geçirilen hastalıklar
• Çinko eksikliği, vitamin ve mineral eksiklikleri
• Aşırı stres
• Kilo kaybı, düzensiz beslenme alışkanlıkları
• Geçirilen cerrahi işlemler
• Romatizmal hastalıklar
• Bazı ilaç grupları
• Gebelik sonrası ve bebeklikte saç dökülmesi

Lokalize Saç Dökülmesi

Lokalize saç dökülmesi yani bölgesel saç dökülmesi kendi içerisinde 5 başlığa ayrılmaktadır.

Androgenetik Alopesi (Erkek Tipi Saç Dökülmesi)

Erkeklerde en sık görülen saç dökülme problemi, androjen hormonları ve genetiğin etkisi ile oluşan androgenetik alopesi (Erkek Tipi Saç Dökülmesi) olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu durum erkek tipi saç dökülmesi olarak bilinmekle birlikte hem kadınlarda hem de erkeklerde görülebilmektedir. Erkeklerde alın köşeleri ve tepe bölgesini sıklıkla etkilerken, kadınlarda genellikle sadece tepe bölgesini etkiler. Şiddet olarak da kadın ve erkeklerde farklılık gösterir. Kadınlarda daha hafif seyirliyken, erkeklerde kelliğe dahi yol açabilir. Bu dökülme şekli ortalama 20 – 25’li yaşlarda belirir, ancak daha erken yaşlarda da başlayabilir. Tedavideki temel amacımız kaybedilen saçların geri kazanılması olmakla birlikte bu her zaman tam mümkün değildir. Bu noktada tedaviye erken başlanmasının önemi çok büyüktür. Dökülmenin erken safhalarında, erken yaşlarda başlanan ve düzenli uygulanan mezoterapi ve PRP tedavileri dökülmenin hızında hem belirgin yavaşlama sağlar hem de kelliğe gidişi belirgin şekilde geciktirir.

Alopesi Areata (Saçkıran Tipi Saç Dökülmesi)

Alopesi Areata (Saçkıran Tipi Saç Dökülmesi), saçlı deride ani ortaya çıkan, değişik büyüklükte bir ya da birkaç adet para görünümlü açıklıklardır. Nedeni tam bilinmemektedir. Bulaşıcı değildir. Nadiren tüm saçları hatta bazen vücut kıllarını dahi etkileyebilir. Sık görülen ve kaygı oluşturan bir dermatolojik sorundur. Genellikle birkaç aylık tedavi ile saç çıkışı izlenir. Sadece dökülme izlenen alana yapılan bölgesel kortizon enjeksiyon tedavisi çoğu zaman başarılıdır.

Trikotillomani

Trikotillomani halk arasında saç koparma hastalığı olarak da bilinir. Her yaşta görülebilen bir hastalıktır. Çocuklukta her iki cinsiyette eşit sıklıkta görülürken, erişkin yaşta kadınlar hastaların yüzde 80-90’ını oluşturur. Saç muayenesinde kırık saçlar izlenir. Kişi saçı koparma isteğine engel olamaz. Bu davranış kısa sürede kendiliğinden geçebileceği gibi, ömür boyu da sürebilir. Psikiyatri desteği gerekebilir.

Traksiyonel Alopesi

Traksiyonel Alopesi Saçta uzun süre ısı maruziyeti yaratan fönleme, düzleştirici kullanma, sıkı saç bağlama, bone takma gibi fiziksel etkenlere bağlı görülür. Tespit edildiğinde kişi tetikleyicilerden uzak kalması yönünde bilgilendirilir.

Saç Derisi Hastalıkları

Liken Planus, Diskoid Lupus Eritematozus gibi hastalıklar normal deride görülebildiği gibi saçlı deride de görülebilen hastalıklardır. Bu hastalıklar saçlı deride geçici ya da kalıcı saç dökülmesine yol açabilir. Ayrıca mantar hastalıkları, seboreik dermatit, sedef hastalığı gibi saç derisi hastalıkları da şiddetli seyrettiği durumlarda saç kayıplarına yol açabilmektedir.

Diffüz Saç Dökülmesi

Diffüz saç dökülmesi bölgesel değil, tüm saçlı deride görülebilen dökülmeleri kapsar. Kendisi içerisinde 10 maddede incelenebilmektedir.

Demir Eksikliği Anemisi

Kansızlık olarak bilinen demir eksikliği anemisi, diffüz saç dökülmesinin en sık görülen sebeplerinden biridir. Kansızlık net olarak belirmeden önce demir depoları azalır. Saç dökülme problemi bu dönemde başlayabilmektedir. Yapılan kan tetkikinde depo demiri azalmış ancak kansızlık henüz belirmemiş olsa dahi demir takviyesi vermek saç dökülmesini azaltmaktadır.

Tiroid Hastalıkları ve Şeker Hastalığı

Tiroid bezinin az çalışması olarak bilinen hipotiroidi ve çok çalışması olarak bilinen hipertiroidi durumlarının her ikisinde de diffüz saç dökülme sorunu görülebilmektedir. Hipotiroidi durumunda tiroid ilaçları ile yapılan tedaviden yaklaşık 2 ay sonra saç dökülme problemi gerilemeye başlar. Şeker hastalığı da saç dökülmesine yol açabilen diğer bir durumdur. Tiroid hastalıkları ve şeker hastalığı diffüz saç dökülme çeşitlerinden birisidir.

Çinko, Vitamin ve Mineral Eksiklikleri

Çinko, vitamin ve mineral eksiklikleri diffüz saç dökülme çeşitleri arasında yer almaktadır. Çinko, B vitaminlerinden özellikle de B12 vitamini, folik asit ve D vitamini eksiklikleri de yaygın saç dökülmesine yol açan durumlardır. Yapılan sıkı diyetlerden sonra bu vitamin eksiklikleri sık gelişir. Herhangi bir eksiklik saptanırsa tedavi düzenlenmelidir.

İlaçlar

Bazı hipertansiyon ilaçları, bazı epilepsi ilaçları, tiroid hastalıklarında kullanılan ilaçlar ve akne hastalarında kullandığımız A vitamini ilaçları yaygın saç dökülmesine neden olabilir. Ayrıca kanser kemoterapisinde kullanılan ilaçlar da ilk 4 hafta içinde diffüz saç kaybına yol açar. Tedavi aralarının açılması veya tedavinin tamamlanması ile kendiliğinden normale dönen bir durumdur.

Gebelik Sonrası ve Bebeklikte Saç Dökülmesi

Postpartum dökülme diye de bilinen bu saç dökülme problemi, gebelik sonrası 2-3 ay içerisinde gelişir. Gebelik süreci geçiren her kadında görülen fizyolojik bir dökülmedir. Bu dökülme ort 6 ay sonunda genellikle kendiliğinden durur. Bebeklerde doğumdaki saçlar, doğumdan sonraki ilk 4 ay içinde dökülür, 6 aya kadar yeni saçlar belirir. Gebelik sonrası bebeklikte saç dökülmesi gibi durumlar normal karşılanır.

Diğer Diffüz Saç Dökülme Nedenleri

Yüksek ateşli hastalıklar, geçirilen cerrahi işlem ya da ameliyatlar, aşırı stres ve ani kan kaybı gibi durumlardan 2-3 ay sonra ani başlayan saç dökülmeleri diğer diffüz saç dökülme nedenleri arasında yer almaktadır.

Saç Dökülmesine Çözüm

Saç dökülme problemi şikayeti ile başvuran kişide saçlı deri muayenesi mutlaka yapılmalıdır. Saçlı deride dökülmeye sebep olabilecek herhangi bir deri hastalığı bulgusu varsa bununla ilgili dermatolojik tedavisi düzenlenmelidir. Herhangi bir deri hastalığı bulgusu yok ise, saç çekme testi ile saç dökülmesinin şiddeti ve dökülmenin bölgesel mi diffüz mü olduğu değerlendirilir. Belirlenen dökülme şekline ve şiddetine göre ihtiyaç duyulan hastalarda kan tetkikleri istenir. Saç dökülmesine çözüm olarak, herhangi bir kansızlık, demir eksikliği ya da vitamin eksikliği saptanmışsa bunlara yönelik tedavisi düzenlenir. Özellikle erkeklerde saç dökülmesi tedavisi olarak proteinden zengin diyet önerilebilir. Tiroid testleri ya da kan şekeri ölçümlerinde anormallik saptanırsa bu hastalıkların takibine yönelik dahiliye bölümüne konsülte edilir. Trikotillomani saptanmışsa psikiyatri bölümüne konsülte edilir. Fiziksel etkenlere bağlı bir traksiyonel alopesi saptanırsa gerekli uyarılar yapılır, kişinin tetikleyici etkenlerden uzaklaşması sağlanır. Sistemik hastalık öyküsü bulunan hastalarda mutlaka ilaç sorgulaması yapılır ve saç dökülme problemi ile ilişkisi değerlendirilir ve buna göre saç dökülmesi çözüm süreci başlatılır.

Saç Ekimi

Saç dökülmesine çare olarak saç ekimi de tercin edilebilmektedir. “Saçlarım dökülüyor” şeklinde şikayetlerde bulunan her hasta mutlaka en az bir kez ,saç ekimi yaptırmayı düşünmektedir. Saç dökülmesi için, saç dökülmesi engelleme ve saç dökülmesini önleme yöntemlerinin faydasız kalması durumunda saç ekimi tercih edilebilir. Saç ekimi, hastanelerde gerçekleştirilen bir cerrahi operasyondur. Normal bir ameliyattan farklı olarak, mikro cerrahi ile tanımlanabilen, yani küçük müdahalelerle gerçekleştirilebilen bir operasyondur. Genellikle erkek tipi saç dökülme problemi yaşayan insanların tercih ettiği, saç dökülmesine karşı tedavi yöntemlerinden birisidir. Durmayan saç dökülmesi yaşayan insanlar için kalıcı bir çözüm olarak karşımıza çıkmaktadır.

Kadınlarda Saç Dökülmesi Neden Olur?

Kadınların saç dökülme problemi hakkında araştırdıkları soruların başında, “Kadınlarda saç dökülmesi neden olur?” sorusu yer almaktadır. Kadınlarda saç dökülmesi, erkeklere göre daha fazla psikolojik sonuçlar doğurabilmektedir. Aşırı saç dökülmesi kadın için zor bir süreçtir. Toplumda erkeklerin saçlarının dökülmesi normal karşılanır. Kadınlarda ise bu durum, yıkıcı psikolojik sorunlar doğurur. Kadınlarda, erkek tipi saç dökülme problemi görülebilir. Kadınlarda saç dökülmesinin çok sayıda farklı nedeni bulunmaktadır. Hormon seviyelerindeki düzensizlikler, dönemsel ilaç kullanımları, psikolojik problemler, genetik yatkınlık gibi aileden gelen özellikler, kadınlarda saç dökülme sorununa neden olarak sayılabilmektedirler. Kadınlarda saç dökülmeye karşı ilk olarak bir doktor muayenesi gerekmektedir. Kadınlarda tepeden saç dökülmesi sorununu engellemek için yapılan tedaviler ve önlemler işe yaramaz ise, saç ekimi bir tedavi olarak uygulanabilmektedir.

Erkeklerde Saç Dökülmesi Neden Olur?

Gelelim “Erkeklerde saç dökülmesi neden olur?” sorusunun yanıtını özetlemeye. Erkeklerde genellikle erkek tipi saç dökülmesi olarak da bilinen androgenetik alopesi görülmektedir. Genellikle ergenlik sonrasında erkeklerin saçlarında incelmeler başlar. 20 ve üzeri yaşlara gelindiğinde ise, özellikle erkeklerin yüzde 20’sinde erkek tipi saç dökülme durumu ortaya çıkar. Yüzdeler sıklıkla yaşla birlikte ilerleme gösterir. Örneğin 40’lı yaşlara gelmiş bir erkeğin, erkek tipi saç dökülme sorunu yaşaması ihtimali yüzde 40 olarak görülür. 50’li yaşlar için de yüzde 50 gibi bir oran örnek olarak verilebilir.

Saç Dökülmesine Ne İyi Gelir?

Saç dökülmesini önlemek isteyen hastalar, aşırı saç dökülmesine ne iyi gelir ve saç dökülmesi için hangi vitamin gerekir gibi soruların yanıtlarını ararlar. Peki, saç dökülmesine ne iyi gelir? Saçlarımız, nem kaybı yaşadıklarında ya da yeteri kadar beslenemedikleri durumlarda dökülmeye meyillidirler. Bu sebeple saçların dökülmemesi adına sık sık su içmek faydalı olabilecektir. Yine düzenli ve sağlıklı beslenme de saçlarımız için faydalı olacaktır. Düzenli olarak spor yapmak ve bedensel aktivitelerin içerisinde bulunmak kan dolaşımını hızlandırarak saçlarımız için yararlı olacaktır. Öte yandan oldukça basit bir saç tarama işlemi ile saç derisindeki kan dolaşımı hızlandırılarak, saçlar için yararlı bir işlem yapılmış olur. Saçları temiz tutmak da yine saç dökülmesine iyi gelen bir işlemdir. Saç derisindeki yağlanma, gözenekleri tıkayarak saç dökülme nedeni olabilir. Stresten kaçınmak da saçlarımız için hayati öneme sahiptir. Bireylerin stresten uzak durmayı öğrenmeleri, saçları için atacakları önemli bir adımdır. Sigara ve alkol gibi kötü alışkanlıklardan uzak durmak da, saçların korunması için önemlidir.

Saç Dökülmesi Nasıl Önlenir?

Hastaların sıklıkla sorduğu sorulardan birisi olan, “Saç dökülmesi nasıl önlenir?” sorusunun yanıtı için 6 maddeyle yanıt bulunabilir. Saç dökülme sorununa karşı saçların beslenmesi ve güçlendirilmesi en güçlü silahımızdır. Sağlıklı ve düzenli beslenen bir insanın, kendisi için uygun kişisel bakım malzemelerini bulmasıyla birlikte, saç dökülmesinin önüne geçmesi mümkündür. Saç dökülmesine karşı 6 önlem ise şu şekilde sıralanabilmektedir:

• Doğru saç bakımı
• Saç derisine özen göstermek
• Doktor görüşüne başvurmak
• Saçlara kimyasal işlemlerden uzak durmak
• Saçlara şekil verirken ki alışkanlıkları değiştirmek
• Saçları en doğru şekilde taramaya çalışmak

Stresten Saç Dökülmesi

Günümüzde stres, çok sayıda hastalığın birinci sebebi olarak karşımıza çıkmaktadır. Pek tabii ki saç dökülmesinin de nedenlerinden birisidir. Kimi zaman, saç dökülmesinin birinci ve en büyük nedeni olarak da görülebilmektedir. Stresten saç dökülmesi yaşayan hastalar, buna bağlı olarak daha çok strese girerek, daha çok saç dökülme sorunu ile karşı karşıya kalırlar. Genellikle saçkıran hastalığıyla birlikte görülür ve sakin karşılanması gerekir. Saçkıran hastalığına karşı doktorun vereceği ilaçlar kullanılarak ve sakin kalınarak, saç dökülmesinin önüne geçilebilmektedir. Eğer stresten saç saç dökülme sorunu sonucunda, saç kökleri ileri seviyelerde zarar görmedilerse, belli bir sürenin ardından yeniden saçlanma görülebilmektedir. Öte yandan saç kökleri ciddi zarar almışlarsa, saç ekimi yapılabilir.

Banyoda Saç Dökülmesi

Banyoda saç dökülmesi genellikle aşırı sıcak suyla yıkanmaya bağlı olarak gerçekleşmektedir. Aşırı sıcak su saç derisine zarar vererek saçın dökülmesine neden olabilmektedir. Yine saçlara banyo esnasında sert davranmak da saç dökülme nedeni olarak karşımıza çıkabilir. Saçlar banyo esnasında yüzde 50 oranında daha fazla esnektir ve taranması için banyo en doğru yerdir. Yine de bu esnada saça daha kibar davranılmalıdır. Banyoda saç dökülme sorununun nedenlerinin başında saçın koparılması yer almaktadır. Erkeklerde de bu durum pek farklı değildir. Saçı şampuanlarken saç derisine narin davranmak, kopmaya bağlı dökülmenin önüne geçilmesi adına oldukça faydalı bir yaklaşım olacaktır.

Doğum Sonrası Saç Dökülmesi

Gebelik sürecinde östrojen hormonu yükselme gösterir. Bu hormonel yükseliş, gebelik boyunca saçların büyüme evresinde kalmasına neden olur. Haliyle doğum sonrası saç dökülmesi normal karşılanmaktadır. Bu dökülme özünde, saçın yenilenmesi anlamını taşımaktadır. Doğumdan sonraki 2 ile 6 aylık süre arasındaki saç dökülme durumu normaldir ve annelerin korkmaması gerekir. Bir diğer deyişle, hamilelik boyunca doğal dökülme evresine giremeyen saçlar, doğum sonrasında bu evreye girerler. Bu süreç geçici bir süreçtir. Dökülen saçlar zamanla yeniden yerlerine gelecektir. Öte yandan, doğum sonrasında kadınların yaşadıkları süreç zorlayıcı bir süreçtir. Uykusuzluk yaşamak ve emzirme gibi aktivitelerde bulunmak zaten anneyi zorlarken, saç dökülme sorunu ile karşı karşıya kalması onu psikolojik olarak daha da yorabilir. Bu süreçte annelerin destek alması sağlanabilmektedir.

Sıkça Sorulan Sorular