Çinko Eksikliği Nedir?
Bazı besinlerde doğal bir şekilde yer alan çinko, vücut için gerekli ve temel bir mineraldir. Hücresel metabolizmada görev alan çinko, bağışıklık sistemi, protein ve DNA sentezi, hücre bölünmesi ve yaraların iyileşmesinde de görev alır. Ayrıca farklı enzimlerin katalitik aktivitesi için gerekli olan çinko, hamilelik, çocukluk ve ergenlik gibi dönemlerde gelişme ve büyüme sağlar. Tat ve koku duyusunun gelişmesine büyük katkı sağlayan çinko, vücut sistemlerinde birçok farklı şekilde rol alır. Ancak vücutta çok uzun süre depolanması mümkün olmadığı için çinkonun çeşitli besinler ve takviyeler ile dışarıdan alınması şarttır. Eğer günlük yeteri kadar çinko vücuda alınmazsa, bu hastalık meydana gelir.
Çinko Eksikliği Neden Olur?
“Çinko eksikliğinde ne olur” diye merak edip araştıranlar için hemen kısaca bahsedelim. Yetersiz ve dengesiz beslenme sonucunda çinko eksikliği ortaya çıkar. Hayvansal ürünler, tahıllar, sebze ve meyveler ve deniz ürünleri gibi birçok besin kaynağının içerisinde çinko vardır. Eğer bu ve bunun gibi besinler yeterli miktarda tüketilmezse, bahsettiğimiz gibi bu eksiklik meydana gelebilir. Bunun dışında kronik hastalıklar, çinkonun vücut tarafından yeterince emilememesine yol açar. Çok yoğun spor yapmak veya aşırı alkol tüketmekte buna neden olur.
Çinko Vücutta Neden Azalır?
- Yetersiz beslenme
- Hamilelik
- Düşük biyoyararlanım
- Malabsorbsiyon
- Bazı klinik durumlar
- Büyüme ve gelişme
- Yüksek alkol tüketimi
- Kronik rahatsızlıklar
Çinko Eksikliği Belirtileri
- Nedeni belli olmayan kilo kaybı
- İştahsızlık
- Tat ve doku duyusunda azalma
- Ciltte açık ya da iyileşmeyen yaralar
- İshal
- Ruhsal değişimler
- Saç dökülmesi
- Bebek ve çocuklarda gelişim geriliği
- Bağışıklık sistemi zayıflığından dolayı enfeksiyon hastalıklarına yakalanma
- Ten renginde sararma
- Vücudun çeşitli bölgelerinde meydana gelen akneler gibi semptomlar çinko eksikliğinin belirtileri arasında yer alır.
Çinko Eksikliği Kimlerde Görülür?
- Vejeteryanlar
- Veganlar
- İshal
- Otoimmün hastalığı olan kişiler
- Diyabet
- Çölyak hastalığı
- Bağışıklık baskılayıcı ilaçların tüketimi
- Pankreas hastalığı
- Karaciğer rahatsızlığı ve genetik yatkınlığı olan kişilerde görülür.
Çinko Eksikliği Hangi Hastalıklara Neden Olur?
- Anemi
- Kısırlık
- Yumurtalık kanseri
- Cilt kanseri
- Lösemi
- Bağırsak kanseri
- Enfeksiyon hastalıkları
- Felç ya da kalp krizi
- Obezite
- Diyabet
- Gece körlüğü
Çinko Eksikliği Nasıl Anlaşılır?
Kesin tanı için fizik muayene ve farklı testlere başvurulur. Ancak bunlar her zaman yeterli değildir. Genetik yatkınlık, geçmişe dönük beslenme anamnezi ve alışkanlıkları ile birlikte kan ve saç testine de bakılır. Bebeklerde ve çocuklarda büyüme ve gelişme hızı ve klinik belirtiler, eksikliğin anlaşılmasına yardımcı olur.
Çinko Eksikliği Tedavisi
Tanısı konduktan sonra kolaylıkla tedavi edilebilen bir hastalıktır. Bunun dışında beslenme alışkanlıklarında değişikliğe gidilmesi gerekmektedir. Çinko yönünden zengin olan kırmızı et, kümes hayvanları, deniz ürünleri, süt, peynir ve yoğurt gibi süt ürünleri, barbunya, mercimek ve nohut gibi baklagiller, kinoa ve yulaf gibi tahıllı ürünler, kuruyemişler, yumurta, mantar ve kuşkonmaz gibi sebzelerin tüketilmesi gerekmektedir. Bunun dışında ileri derecede çinko eksikliğinde takviyelerde alınabilir. Ancak bu takviyelerin çinko eksikliği meydana gelmeden alınması önerilmez.
Çinko İçeren Besinler Nelerdir?
Çinko hangi besinlerde bulunur sorusuna madde madde cevap vermek gerekirse;
- Tavuk
- Hindi
- Hardal
- Susam
- Mantar
- Yumurta
- Kakao
- Patates
- Kabak çekirdeği
- Yer fıstığı
- Kırmızı et
- Kabuklu deniz ürünleri
- Yeşil yapraklı sebzeler
Çinkonun Faydaları Nelerdir?
- Kronik hastalıklara yakalanma riskini azaltır
- Bağışıklığı güçlendirir
- Yaşa bağlı hastalık riskini en aza indirir
- Yaraların iyileşmesini sağlar
- Cilt sorunlarını önler
- Saç dökülmesini engeller
- Kronik yorgunluk, makula dejenerasyonu, romatoid artrit, Wilson ve Alzheimer gibi hastalıkları önler
Çinko İhtiyacı Günlük Ne Kadardır?
- 0 – 6 ay bebeklerde: 2 mg
- 1 – 12 ay bebeklerde: 3 mg
- 1 – 3 yaş çocuklarda: 3 mg
- 5 – 8 yaş çocuklarda: 5 mg
- 9 – 12 yaş çocuklarda: 1 mg
- 15 yaş üstü erkeklerde: 11 mg
- Hamile ve emziren annelerde: 12 mg
- Yetişkin bireylerde: 10 mg
Sıkça Sorulan Sorular
Her gün çinko alınır mı?
Günlük olarak vücuda alınması gereken bir miktar vardır. Bunun oranı ise vitamin ve mineralin vücuttaki işlevine göre değişir.
Çinko minerali eksikliği nasıl giderilir?
Tanı konulduğu takdirde diyetisyen ile birlikte beslenme programı ve çinko içeren tamamlayıcı destek tedavisi uygulanır.
Çinko eksikliğine ne iyi gelir?
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi çinko için gerekli besinleri tüketmeniz ve beslenme düzeninize dikkat etmeniz gerekmektedir.
