Saç Yolma Hastalığı Nedir?
Kişinin psikolojik stres yaşadığı durumlar esnasında ya da sonrasında, sürekli olarak saç tellerini yolması ve bu anlamda kendine zarar vermesine denir. Kişiler bu psikolojik sorunlarında, saç çekme ve yolma dürtüsüne karşı koyduğu zaman daha da stres altında kalır ve herhangi bir şeye odaklanamaz hale gelirler. Ve bu dürtüye karşı koymayarak saç tellerini koparmaya başlarlar. Bunun sonucunda da stresleri azalır ve bir rahatlama hissederler.
Toplumdaki bireylerin %0,5 – %2’sinde saç yolma davranışı gözlemlenmektedir. Sürekli olarak saç koparma ataklarında bulunan kişilerin saç derileri zarar görür ve bu yüzden farklı bölgelerinde kelleşme ya da ciddi saç kaybı yaşarlar. Öte yandan ciddi durumlarda zarar görmüş dokular enfekte olur ve önemli sağlık problemlerine neden olur.
Saç Koparma Hastalığı Neden Olur?
Saç yolma hastalığının gelişme nedeni tam olarak bilinmese de, bu davranışın çeşitli riskleri ve sağlık sorunları ile ilişkisi olduğu kanıtlanmıştır. Bu hastalığın risk faktörlerinden biri genetik altyapıdır. Birinci derece yakınlarında benzer belirtiler gözlemleyen kişiler, bu hastalığa yakalanma konusunda risk taşımaktadır. Trikotillomani genel olarak ergenlik döneminde ortaya çıkmaktadır. 10 – 13 yaş arasındaki çocuklarda daha yaygın olarak görülen bu hastalık, bir çeşit davranış bozukluğudur. Bunun yanı sıra saç koparma hastalığı, erken çocukluk döneminde de meydana gelebilir.
Yaş geçtikçe bu hastalığın bulguları da olgunlaşmaya başlar. Örneğin hasta bu davranışını belli kısımlarda sınırlamadan saçlı deriyi komple yolmaya çalışır. Ayrıca çocukluk çağında farklı çocukluk travmaları yaşayan kişiler, tekrarlayıcı saç yolma davranışında bulunabilirler. Öte yandan bu hastalık, benzer özellik gösteren diğer beden odaklı davranış bozuklukları ile beraber ortaya çıkabilir. Tırnak yeme davranışı, cilt dokusunu koparma ve yeme davranışı gibi bozukluklar bu hastalığa eşlik eder. Stresli oldukları zamanlarda hastalar saçlarını kopardıklarını fark etmeyebilirler. Bu gibi durumlarda kişiyi fark edip uyarmaya çalıştığınızda, anksiyete ve utanma duygusunu artırarak psikolojik stresini daha da şiddetlendirebilirsiniz. Ve bunun sonucunda kişinin daha fazla saç yolmasına neden olabilirsiniz.
Hangi Psikolojik Sorunlara Eşlik Eder?
- Obsesif kompulsif bozukluk
- Anksiyete bozukluğu
- Depresyon
- Otizm spektrum bozuklukları
- Dikkat eksikliği
- Hiperaktivite bozukluğu
Çocukluk döneminde meydana gelen saç yolma hastalığı, erkek ve kız çocuklarında eşit oranda görülür. Yetişkinlikte görülen saç koparma hastalığı ise kadınlarda daha sık meydana gelir. Ayrıca kadınlardaki saç koparma davranışının regl döngüleri ile ilişkili olduğu da gözlemlenmiştir. Buna ek olarak hamilelik döneminde de bu hastalığın belirtileri artabilir.
Saç Koparma Hastalığı Belirtileri
- Sürekli tekrar eden saç yolma ve koparma davranışı
- Saçları koparma dürtüsü ile meydana gelen gerginlik
- Saç koparıldıktan sonra rahatlama gelmesi
- Sürekli olarak saçlarla oynama, çekme ve kıvırma
- Saç ve kıl yeme davranış bozukluğu
- Saçlı deride kelleşen bölgeler
- İlerleyici saç kaybı
- Tekrarlayıcı olarak saç, kaş ve kirpiklerdeki kılları çekme
- Kaş ve kirpiklerde seyrelme, boşluk
- Spesifik bir saç tipini tercih etme
- Saç çekme davranışını bir ritüele dönüştürme
- Koparılan saçla oynama ya da koparılan saçı dudaklara ve yüze sürme
- Saç koparmayı tekrar tekrar durdurmaya çalışma
- Saç koparma eyleminden dolayı okul, iş ve sosyal hayatta ciddi stres altında olma
Saç yolma davranışı aşağıdaki vücut bölgelerinde daha yoğundur:
- Saçlar
- Kaşlar
- Kirpikler
- Sakal ve bıyık
- Pubik kıllar
Trikotillomani hastalarının ortalama %5 – %20’sinde, yolunan saç ve kılların yenmesi de meydana gelmektedir. Yenilen saç ve kıl artıklar, mide – bağırsak sistemini tıkar ve buna bağlı olarak bulantı, kusma, karın ağrısı ve kabızlık gibi ek belirtiler görülür.
Saç Yolma Hastalığı Tanısı
Trikotillomani çeşitli sağlık problemlerinden dolayı ortaya çıkabileceği için, erken teşhis konulması oldukça önemlidir. Bu nedenle ilk olarak hastanın öyküsü dinlenir ve detaylı bir fiziki muayene yapılır. Gerek görüldüğü takdirde, çeşitli cilt sorunlarının varlığının sorgulanması için bazı laboratuvar tetkiklerinin yapılması gerekebilir. Ayrıca aşağıdaki kriterlerin varlığında bu tanı konulabilir:
- Saç kaybına neden olan tekrarlayıcı saç yolma davranışının meydana gelmesi
- Saç çekme davranışını engelleme konusunda başarısız denemelerde bulunulması
- Saç koparma davranışının iş hayatında, günlük hayatta ve sosyal hayatta belirgin aksamalara yol açması
- Bu davranışın herhangi bir tıbbi soruna bağlı olmaması
- Saçları koparma hastalığı belirtilerinin, başka bir psikolojik durumun varlığı ile açıklanamaması
Saç Koparma Hastalığı Tedavisi
Saç yolma hastalığı tedavisi nasıldır sorusu birçok kullanıcı tarafından merak edilip araştırılıyor. Bu tedavide daha çok bilişsel davranışçı terapileri ilgilendiren bir psikoterapi programı ile beraber ilaç tedavisi uygulanır. Ancak uygulanacak bu tedavi planı, hastalık belirtilerinin şiddetine göre değişebilir. Bilişsel davranışçı terapilerinde davranış düzeltme terapisine ihtiyaç duyulur ve kişiye sağlık probleminin belirtileri ve bu hastalığı tetikleyen faktörlerin farkındalığı kazandırılır. Saçını koparma hastalığı yerine farklı bir alışkanlığa yönlendirmeye çalışılır. Kişiyi saç yoldurmaya yönelten psikolojik stresin kaynakları kontrol edilir ve alışkanlığın durdurulması adına hasta motive edilir.
Saç yolma hastalığı için ilaç tedavisi, psikoterapinin etkinliğini artırmak için uygulanabilir. Bunun için de doktor tarafından bir takım ilaçlar reçete edilebilir. Saç koparma davranışının yanı sıra tekrarlayıcı saç ve kıl yeme davranışında bulunulması ise, mide – bağırsak sistemi ile ilgili problemlere neden olabilir. Bu gibi durumların meydana getireceği yan etkilere bağlı olarak da bir tedavi planının uygulanması şarttır. Bunun neticesinde saç ve kıl artıklarının tespit edilerek vücuttan çıkarılması için endoskopiye başvurulur. Hatta gerekli görüldüğü takdirde cerrahi yöntemlere de başvurulabilir.
Saç Koparma Hastalığından Kurtulma Yolları
- Stres topu benzeri eşyaları sıkmak
- Ellerini yumruk yaparak kol kaslarını çalıştırmak
- Fidget türündeki oyuncakları kullanmak
- Saçları kapatan bandana ve bere tarzı aksesuarlar kullanmak
- Çekme dürtüsü kaybolana kadar belli bir söz dizisini sesli bir şekilde tekrarlamak
- Stres ve anksiyeteyi hafifletmek adına rahatlatıcı bir duş almak
- Saç koparma dürtüsü geçene kadar derin derin nefes alıp vermek
- Egzersiz yapmak
- Saçları kısa kestirmek
- Parmak uçlarını flaster ya bant gibi yapışkan cisimler ile kaplamak
Sıkça Sorulan Sorular
Trikotillomani nedir?
Psikolojik stres yaratan olaylar sonucunda kişilerin tekrarlayıcı bir şekilde saç tellerini koparma davranışına denir.
Saç koparma hastalığı toplumda ne sıklıkla görülür?
Toplumdaki bireylerin %0,5 – %2’sinde bu hastalık görülür.
Saç koparma hastalığı sebepleri nelerdir?
Alkolizm, patolojik kumar, depresyon ve daha pek çok psikiyatrik hastalık gibi saç yolma hastalığı da genetik, duygusal ve çevresel faktörlerin bir bileşimi sonucunda meydana gelir.
Trikotillomani kimlerde görülür?
Her yaştan, her cinsiyetten, her milletten, her etnik gruptan ve sosyoekonomik düzeyden kişide görülebilir. Çocukluk döneminde kızlarda ve erkeklerde eşit düzeyde görülürken, yetişkinlikte bu vakaların çoğu kadınlarda görülür.
