Tendon Transferi Nedir?
Tendon transferi, fonksiyonunu kaybetmiş olan kas ve tendonun yerine işlev gören başka bir kas kirişinin konumlandırıldığı cerrahi bir işlemdir. Bu işlem ile sinir hasarları sonucu hareketsiz kalan eklemlere eski aktivitesini kazandırmak amaçlanır.
Tendonlar, kaslarla eklemle arasındaki ilişkiyi sağlayan yapılardır. Kasa giden sinirlerde bir sorun oluşması halinde eğer erken müdahale edilmezse, o kasa ait tendonlar çalışmadığı için çeşitli sakatlıklar meydana gelmektedir. Örneğin, fibial sinir yaralanması düşük ayağa neden olduğu gibi radiyal sinir yaralanması da elin ve parmakların yukarı kaldırılamamasına, elin aşağıya doğru düşmüş bir halde sabit kalmasına sebep olmaktadır. Bu durumlarda eğer sinir tamiri gerçekleştirilemiyorsa, yapılacak en etkili tedavi, tendon transferidir.
El Tendon Transferi
El yaralanmalarında sinir veya tendonların hasar görmesi sonucu kas aktivitesinin kaybolduğu durumlarda el tendon transferi gerçekleştirilmektedir. Bu işlem el cerrahisi alanına girmektedir. Genellikle içerdeki sinirlerin tamir edilmesinin mümkün olmadığı durumlarda uygulanmaktadır. Bu işlemde sağlam tendonların seçimi genellikle, elin başka fonksiyonlarını yerine getiren sağlıklı tendonlardan yana yapılmaktadır. Ameliyat esnasında sağlıklı olan tendon hasarlı olan bölgeye nakledilerek elin eski fonksiyonunu kazanması sağlanır.
Dirseklerin altında bulunan bölgede yaklaşık olarak 40’ın üzerinde tendon bulunmaktadır. Bu tendonların görevi el fonksiyonlarının sorunsuz bir şekilde yerine getirilmesini sağlamaktır. Dokuz adet kas da parmakların rahat bir şekilde hareket etmesini sağlar. Bununla birlikte tüm tendonlar ayrı ayrı elin farklı yerlerine bağlanmış haldedir. Bu sebeple tendon transferi yapılırken kasların başlangıç noktası iyi belirlenmeli ve sinirlerin yapısı korunmalıdır. Yapılan işlemde sağlıklı olan kiriş bu kaslara bağlanma yerinden çıkartılarak yeni yerine transfer edilmektedir. Bu nakilden sonra kaslar, nakledildiği bölgede olması gereken hareketi sağlar.
Ayak Bileği Arkasından Tendon Transferi
Ayak bileğinin arka kısmında ve iç tarafında yer alan tendon, tibialis posterior olarak adlandırılmaktadır. Çeşitli nedenlerle kaslarda artan kasılmalar sebebiyle, normal yürüme aktivitesinin bozulduğu ve sinirlerin tamirinin mümkün olmadığı durumlarda tibialis posterior transferi yapılmaktadır. Gerekli tedavinin hemen yapılmadığı durumlarda içe basma, parmak ucunda yürüme ve dizlerde istemsiz bükülme gibi istenmeyen sonuçlarla karşılaşılmaktadır. Bu sebeple eklem veya kas yaralanmalarında vakit kaybetmeden bir doktora başvurmak gerekir.
Bu ameliyat, arka kısımda bulunan tibialis posterior tendonunun bir kısmının ayağın ön tarafında nakledilmesi şeklinde gerçekleşmektedir. İşlemden sonra ayağın ön kısmında ve topuk bölgesinde yaklaşık üç veya dört santimetre kadar bir yara izi olmaktadır.
Hangi Durumlarda Tendon Transferi Yapılmaktadır?
Genellikle eklem bölgelerinde bulunan kas ve tendonların işlevini kaybetmesi sonucu bu işlem yapılmaktadır. Bununla birlikte şu durumlarda tendon nakillerine ihtiyaç duyulmaktadır:
- Romatizmal hastalıklar sonucunda oluşan kiriş kopmaları,
- Kırıklar,
- Travmatik yaralanmalar,
- Tedavi edilmeyen eklem hastalıkları,
- Yapışık dokular,
- Beyinde oluşan hastalıklar sonucu kasların fonksiyonlarının azalması sonucu oluşan tendon ve sinir hasarlarında tendon nakli yapılmaktadır.
Tendon Transferi Ameliyatı
Bu ameliyata karar vermeden önce doktor tarafından hastaya detaylı bir fizik muayene yapılmaktadır. Ardından hastanın tıbbi öyküsü alınarak çeşitli görüntüleme tetkikleri ile kesin tanı konulmaktadır. Tanısı konulmuş bir tendon hasarında nakle ihtiyaç olup olmadığına ise, hasarın dercesine göre doktor karar verir. Ameliyat kararı verildikten sonra hastanın o bölgeye işlem öncesinde uygulayacağı herhangi bir şey yoktur. Bunun yerine kronik hastalığı olup olmadığı veya rutin kullandığı ilaçları hakkında hekime bilgi vermesi yeterlidir.
Ameliyattan önceki gün saat 24:00 itibari ile hastanın bir şey yiyip içmemesi gerekmektedir. Çünkü bu işlem genel anestezi altında yapılmaktadır. Anestezik ilaçların vücutta yan etki gösterme riskini en aza indirmek için alınan önlemlerden biri olarak hastanın en az 8 saatlik bir açlıkla işleme gelmesi istenmektedir. Bununla birlikte alkol ve kan sulandırıcı ilaçların da operasyondan en az on gün önce mutlaka kesilmesi gerekir. Aksi halde işlem sırasında kanama riski ya da oluşan bir kanamanın durdurulamama riski artar.
Tendon transferi ameliyatı sırasında, İşlem bölgesine üç veya dört santimlik bir kesi yapılmaktadır. Transfer yapılacak yerin ve donör bölgede bulunan kasların başlangıç noktası korunur. Kasa bağlı olan sağlam kiriş kontrollü bir şekilde yerinden çıkartılmaktadır. Bundan sonra alınan kiriş, hasarlı bölgeye konumlandırılarak dikilir. Ameliyat, bölgenin alçıya alınması ile sonlandırılır. Bu işlem anestezinin uyuyup uyandırma süreleri de dahil olmak üzere bir saate yakın sürmektedir.
Düşük Ayak Tendon Transferi Ameliyatı
Ayak düşmesi tendon transferinde de genel itibari ile aynı işlemler uygulanmaktadır. Yine ayağın ön kısmı ve topuk bölgesinden üç veya dört santimlik bir kesi yapılmaktadır. Topuktan girilen keside arka kısımda bulunan tibialis posterior tendonunun bir kısmı bağlı olduğu kaslardan kontrollü bir şekilde ayrılarak ön kısma nakledilmektedir. Operasyon sırasında doktorun tercihine bağlı olarak alçı uygulaması da yapılabilmektedir. Bununla birlikte çoğunlukla işlem, ayağın alçıya alınması ile sonlandırılır.
Tendon Transferi İyileşme Süreci
Tendon nakli yapıldıktan sonra hasta ihtiyaca göre birkaç gün hastanede kalır. İşlem sonunda yapılan alçı ise yaklaşık dört veya sekiz hafta kadar devam ettirilmektedir. Ancak alçı çıkarıldıktan sonra mutlaka fizik tedavi gerekir. Bunun nedeni, beynin bir kas grubunun yeni aktivasyonuna adapte olmasını sağlamaktır. Alanında deneyimli bir fizyoterapist tarafından hastalara bu konuda eğitim verilmeli ve terapiler kendisinin eşliğinde yapılmalıdır. Bununla birlikte alanında deneyimli uzman bir doktor tarafından yapılan işlemlerde komplikasyon riski düşer. Dolayısıyla iyileşme süreci de çok hızlı olmaktadır.
Tendon Transferi Ameliyatı Riskleri
Her cerrahi işlemde olduğu gibi bu operasyonun da bazı riskleri bulunmaktadır. Genel olarak anesteziye bağlı komplikasyonlar gelişebileceği gibi işleme bağlı bazı sorunlar da olabilir. Örneğin enfeksiyon, kanama ve şişlik bunların başında gelmektedir. Ancak operasyon öncesi alınan önlemler ile anestezi riskleri en aza indirilir. Bunların dışında olması gerekenden daha önce hareket etmek nakledilen tendon bağının kopmasına neden olabilmektedir. Ancak fazla hareketsiz kalmak da bu sefer tendonun sertleşmesine neden olur. Bu sebeple hareket planınız tamamen doktor önerisine uygun olarak gerçekleştirilmelidir.
Tendon Transferi Sonrası Fizik Tedavi
Tendon nakli ameliyatında normalde el veya ayak bileğinin bükülmesi için çalışan kaslar, bu sefer el ve ayağı kaldırması için yeniden konumlandırılmaktadır. Ortaya çıkan fonksiyon değişikliği normal şartlarda beynin kendi kendine algılayabileceği bir durum değildir. Bu sebeple kasların yeni aktivitesinin beyne aktarılması gerekmektedir. Buna bir öğreti süreci de diyebiliriz. Bu öğreti sürecinde fizik tedavinin temel amacı, süreci hızlandırmaktır. Kas ve tendon aktivitelerinde oluşan değişimlerin kaynağı ne olursa olsun beynin algılama biçimi değişmez. Bu nedenle kasların sahip olduğu yeni hareketin belli aralıklarla tekrarlanarak beyne öğretilmesi gerekir. Bu işlem de fizik tedavi ile gerçekleştirilmektedir. Fizik tedavinin uygulanmaması durumunda bu süreç daha uzun olmakta ve doğal olarak iyileşme de gecikmektedir.
Tendon nakli ameliyatları ne kadar önemli ise işlem sonrası fizik tedavi de o kadar önem taşımaktadır. Ameliyatlardan olumlu sonuç alınabilmesi için çok etkilidir. Bu konuda da özelleşmiş, devamlı çalışan ve uzmanlık alanı fizik tedavi olan fizyoterapistler bulanmaktadır. Fizyoterapistler sayesinde beyne kazandırılmaya çalışılan bu öğretiler çok daha bilinçli ve kontrollü bir şekilde gerçekleştirilmektedir. Transfer edilen tendonun iyileşmesi yaklaşık olarak bir veya iki ay sürmektedir.
Tendon Transferi Yapan Hastaneler
Genellikle Ortopedi ve Travmatoloji bölümü bulunan tam teşekküllü hastanelerde bu işlem yapılmaktadır. Bununla birlikte işlemi yapacak olan hekimlerin de alanında deneyimli olması çok önemlidir. El, ayak düşüklüğü veya diğer ortopedik rahatsızlıklarınız için bir sağlık merkezine başvurduğunuzda, sizinle ilgilenecek olan hekimin uzmanlık alanları ve deneyimi konusunda bilgi sahibi olmanız tavsiye edilmektedir. Bu şekilde hem yapılacak olan işlemlere dair korku ve endişelerinizi yok eder hem de sorunsuz bir tanı ve tedavi süreci geçirebilirsiniz.
Avicenna International Hospital Ortopedi ve Travmatoloji bölümünde uzman hekimler tarafından tendon transferi işlemleri başarılı bir şekilde gerçekleştirilmektedir. Bunun yanında operasyon öncesi ve sonrası süreçler daima sorumlu hekimin kontrolünde ve planlı olarak işler.
Sıkça Sorulan Sorular
Tendon transferi ameliyatında transfer edilmek için alınan kasın eski yerinde bir bozukluk oluşur mu?
Bu işlemlerde transferi yapılacak olan tendonlar itina ile seçilmektedir. Bununla birlikte çıkarıldıktan sonra o bölgede en az fonksiyon kaybına neden olacak olan tendonlar, cerrah tarafından kolaylıkla anlaşılır ve tercih edilir. Genellikle donör bölgede alınan tendonun yerine aynı fonksiyonları yerine getirecek olan başka tendonlar da bulunmaktadır.
Tendon transferi ameliyatının yan etkileri nelerdir?
Bu ameliyatlarda genellikle beynin kasların yeni fonksiyonuna adapte olması gereken süreçte geçici sıkıntılar yaşanmaktadır. Ancak fizik tedavi ile birlikte bu alışma dönemi kısa süre içinde atlatılarak, hasta eski hayatına dönmektedir.
Tendon nakli yapıldıktan sonra hastalar ne kadar sürede iyileşir?
Ameliyat sonrası takılan alçı dört veya sekiz hafta arasında kalır. Ardından fizik tedavi dönemi başlamaktadır. Tüm bunlarla birlikte iyileşme süreci ortalama bir veya iki ayı bulabilmektedir. Ancak hastalar bu süreci, doktor önerilerine uydukları ve fizik tedavilerine düzenli olarak devam ettikleri sürece daha da kısaltabilirler.
