Unutkanlık Nedir?
Bu hastalık sadece yaşlılarda görülüyor gibi bir düşünce olsa da bu doğru bir varsayım değildir. Her yaştan insanda değişik sebeplere bağlı olarak unutkanlık hastalığı gelişebilir. Yani, genç yaşta unutkanlık yaşama ihtimali de bulunmaktadır. Bazı durumlarda bu durum normal görülebilir ve günlük yaşamda karşılaşılan sebeplere bağlanabilir. Ancak unutkan olma durumunun, bazı vitamin eksiklikleri veya hormon yetersizliklerinin sonucu olarak ortaya çıktığı bir gerçektir. Bunun yanında ileri yaşlarda nöropsikiyatrik hastalıklardan olan Alzheimer ve Demans da görülebilmektedir.
Unutkanlık Belirtileri
Bu sağlık problemi altta yatan bir hastalığa veya duruma bağlı olarak değişen farklı semptomları içerir. Genel olarak yaşlanma, kafa travması veya diğer durumlar ile ilişkili olarak ortaya çıkabilir. Bununla birlikte yaşlılık sebebi ile görülen unutkanlığa işaret eden belirtiler şu şekildedir:
- Kişilik, ruh hali veya davranıştaki değişimler,
- Dikkatsizlik,
- Ani unutkanlık,
- Konuşma güçlüğü,
- Anlamada zorluk çekme,
- Hesaplama gibi becerileri geliştirememe.
Travmaya veya herhangi bir hastalığa bağlı olarak gelişen unutkanlık ile birlikte ortaya çıkan belirtiler ise şöyledir:
- Nedensiz yere duyulan öfke hissi,
- Hafıza zayıflığı,
- Nefes almada zorluk,
- Açıklanamayan nöbetler,
- Şiddetli baş ağrıları,
- Ani kilo kaybı,
- Vücut aktivitelerini kontrol edememe,
- Dikkat dağınıklığı.
Unutkanlık Neden Olur?
Unutkanlık nedenleri arasında birçok hastalık veya altta yatan diğer sebepler sayılabilmektedir. Ancak bununla birlikte sürekli ve sık sık bir şeyleri hatırlayamama durumu, yaşlanma sürecinin olağan bir parçasıdır. Bununla birlikte vasküler demans veya alzheimer hastalığı gibi çeşitli hastalıklardan da kaynaklanmaktadır. Kafa travması, vitamin eksikliği, kronik hastalık, beyin tümörleri, ilaç yan etkileri, beyin enfeksiyonları, felç ve hatta anksiyete veya depresyon unutkanlık sebepleri arasında sayılabilmektedir.
Nörolojik Nedenler
Bu hastalığa aşağıdakiler de dahil olmak üzere farklı nörolojik durumlar sebep olabilmektedir:
- Alzheimer hastalığı,
- Vasküler demans.
- Huntington hastalığı (demans ile karakterize genetik hastalık),
- Parkinson hastalığı (titreme ve hareket bozukluklarına neden olan beyin bozukluğu),
- Demansın diğer formları,
- Felç.
Diğer Nedenler
Nörolojik hastalıkların yanında unutkanlığa neden olan diğer faktörler aşağıdaki gibidir:
- Stres ve kaygı bozukluğu,
- Aşırı alkol tüketimi,
- Depresyon,
- Beyin tümörü,
- Kronik hastalıklar,
- Kafa travması,
- Bazı ilaçların yan etkileri,
- Vitamin eksikliği (özellikle B12 vitamini).
Çocuklarda Unutkanlık
Çocuklarda oluşan bellek sorunlarının psikolojik sebeplerine bakıldığında çocukluk çağı depresyonu, ergenlik dönemi sorunları, hiperaktivite bozukluğu ve dikkat eksikliği sayılabilmektedir. Bunların yanında yanlış ve yetersiz beslenme de çocuklarda unutkanlığın en önemli nedenlerinden biridir. Zamanında müdahale edilmediği takdirde bu durum, ilerleyen süreçlerde öğrenme güçlükleri ve dikkat eksikliği yaşanmasına sebep olabilmektedir. Bu sebeple, çocuğunuzda dalgın, unutkan veya dinlemiyormuş gibi birtakım sorunları fark ettiğinizde bu sorunların devam edip etmediğini anlamak için onu bir süre izleyin. Bir veya iki haftadan daha fazla süren hafıza problemlerinde hemen alanında uzman bir çocuk psikiyatristine başvurmanız gereklidir.
Unutkanlıkta Tanı Nasıl Konulur?
Genelde tanılama için uzmanlar tarafından hazırlanmış bazı belirli sorular hastaya sorulur. Bunlar hastanın kendi yaşamını ve günlük aktiviteleri ile ilgili sorulardır. Sorular genel olarak şu çerçevede sorulmaktadır:
- Hafıza problemleriniz ne zaman başladı?
- Reçeteli veya reçetesiz ilaçlar ile birlikte diyet takviyeleri de dahil olmak üzere hangi ilaçları ne kadar kullandınız?
- Yakın zamanda yeni bir ilaç kullanmaya başladınız mı?
- Günlük yaşantınızda hangi işleri yapmakta zorlanıyorsunuz?
- Hafıza sorunlarıyla başa çıkmak için ne yaptınız?
- Alkol tüketiyor musunuz? Cevabınız, ‘evet’ ise ne kadar tüketiyorsunuz?
- Yakın dönemde bir kaza geçirdiniz mi?
- Kronik hastalığınız var mı?
- Kendinizi üzgün, depresif veya kaygılı hissediyor musunuz?
- Son zamanlarda hayatınızda büyük bir kayıp veya stresli bir olay yaşadınız mı?
Genel bir fizik muayeneye ek olarak, doktorunuz muhtemelen hafızanızı ve diğer düşünme becerilerinizi değerlendirmek için bu tür soruların yer aldığı soru-cevap şeklinde bir unutkanlık testi yapacaktır. Bunların yanında doktorunuz, hafıza sorunlarının ve bunama benzeri semptomların geri döndürülebilir sebeplerini belirlemeye yardımcı olabilecek kan testleri ve beyin görüntüleme testleri de ister.
Unutkanlık Tedavisi
Bu hastalığın tedavisi için bazı ilaç uygulamaları önerilmektedir. Ancak bu ilaçlar mutlaka alanında uzman bir hekim tarafından reçete edilmiş ilaçlar olmalıdır. Devamlı bir şeyleri unutma hali eğer psikolojik nedenlerden kaynaklanıyorsa, bu durumda çoğunlukla psikolojik ilaç tedavileri uygulanmaktadır. Nörolojik sebeplere bağlı olarak ortaya çıkıyorsa, alanında deneyimli bir nöroloji uzmanının önerdiği ilaçlar kullanılmalıdır. Bununla birlikte bir hekimin tavsiyesi olamayan ilaçların kesinlikle kullanılmaması gerekir. Çünkü, ilaçların yanlış alınması sağlık durumunuzu daha da kötüye götürür.
Bu hastalık problemi ile ilgili tedavi yöntemleri hala araştırma aşamasında olan bir alandır. Öğrenilmiş ve yeni bilgilerin hafızada tutulması ile ilgili farklı ve yeni birçok çalışma yapılıyor. Bununla birlikte kitap okumayan hastaların kitap okuma alışkanlığı kazanması, bulmaca çözmek, puzzle yapmak, her gün kullanılan rutin yolların dışında rotalar kullanmak ve yapılması gereken aktiviteleri not etmek gibi çeşitli faaliyetler, hafızayı güçlendirmek için uygulanabilmektedir. Ayrıca daha sosyal bir insan olmaya çalışmak, farklı eğitimlere katılmak ve zihnin daha fazla yorulmasını engellemek için gereksiz şeylere takılmamak bireysel olarak uygulanabilecek tedavilerdir.
Düzenli uyku da bu hastalığa iyi gelen diğer önlemlerden biridir. Bellek sorunları büyük oranda yoğun çalışma, stres ve uyku bozukluklarından kaynaklandığından daha sağlıklı bir zihne sahip olmak için düzenli uyumaya çalışmak çok önemlidir. Bununla birlikte unutkanlık için vitamin kullanımı da sıklıkla tercih edilmektedir. Özellikle B12 vitamini eksikliği bellek sorunlarına neden olduğu için bu vitaminin yeterli alımı sağlanmalıdır. Eksikliğinde aşırı unutkanlık derecesinde hafıza sorunu gelişebilmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Unutkanlık için hangi bölüme gidilir?
Hafıza problemleri için nöroloji bölümüne başvurulmalıdır. Ancak nörolojiye gittiğiniz zaman sonuç alamayabilirsiniz. Çünkü hastaların bazıları için unutkanlık durumu nöroloji ile bağlantılı gibi görünse de çoğu zaman psikolojik unutkanlık yaşayabilmektedir.
Unutkanlık için ne yapılmalıdır?
Sık sık yaşanan hafıza problemleri için öncelikle bir uzmana başvurmanız faydalı olacaktır. Bununla birlikte bazı önlemler alarak hafızanızı canlı tutabilirsiniz. Örneğin; sık sık not almak, yapılan işlerin sık sık yüksek sesle söylenmesi, hatırlatıcı kullanmak, görsel imgelerden faydalanmak ve konsantrasyonu güçlü tutmaya çalışmak gibi bazı tedbirler daha canlı bir zihne sahip olmanızı sağlayabilir.
