Zatürre Nedir?
Hemen hemen her yaştan insanda görülebilen pnömoni, genellikle 2 yaş altındaki çocuklarda, 65 yaş üstü insanlarda ve bağışıklık sistemi zayıf bireylerde ortaya çıkmaktadır. Çocuklarda zatürre, genellikle herhangi bir kalp hastalığı, akciğer hastalığı geçiren ya da erken doğanlarda daha sık görülmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü tarafından yayınlanan veriler, dünyada her sene 100 insandan 2 tanesinin akciğer enfeksiyonu olduğunu gösteriyor. Pnömoni belirtileri ile üst solunum yolu enfeksiyonu belirtileri genellikle karıştırıldığından, hastaların doktora gitmesi oldukça geç gerçekleşiyor. Buna bağlı olarak da hastaların durumu ağırlaşıyor ve tedavi sürecine geç başlanıyor. Dünya genelinde yaşanan ölümlerin yüzde 7 gibi büyük bir oranının zatürre kaynaklı olduğu belirtilmektedir.
Özellikle hamilelerin, çocukların ve yaşlıların zatürre aşısı yaptırması gerekmektedir. Bunun yanında KOAH, böbrek yetmezliği, kalp hastalıkları bulunan insanların da pnömoni aşısı için doktoruyla görüşmesinde fayda vardır.
Zatürre Nasıl Bulaşır?
Bu akciğer hastalığına neden olan viral solunum yolu enfeksiyonları, grip ya da COVID-19, bilindiği üzere çok bulaşıcı hastalıklardır. Öksürük, hapşırık ya da aerosoller aracılığıyla yayılabilen bu hastalıklar, yüzeylerden ellere, ellerden de vücuda geçebilir. Bu yüzden sık sık eller yıkanmalı ve ellerin göz, burun, ağız ya da kulak gibi mukozalı yüz noktalarına dokundurulmaması gerekmektedir.
Hastaların izole edilmesi ve yaşlılardan, hamilelerden ve çocuklardan uzak tutulması gerekir. Bununla birlikte hastaların toplu taşıma araçlarını kullanmaması ve kapalı mekanlardan uzak durması da önemlidir. Nadir görülse de, mide ya da ağız içerisindeki bir takım enfeksiyon yaratıcı varlıkların solunum yollarına kaçmasından kaynaklı olarak akciğer enfeksiyonu oluşabilir. Yine bir takım kimyasalların solunması da pnömoniye sebebiyet verebilmektedir.
Zatürreden Korunma Yöntemleri
Zatürreden korunmanın en güçlü yöntemi, aşı olmaktır. Sağlık Bakanlığının ulusal aşı takvimi bulunur. Bu takviye göre bütün çocukların 2, 4, 6, 12 gibi aylarda zatürre aşısı yaptırması gerekmektedir. Öte yandan, pnömoni riski bulunan örneğin yaşlı insanların, aile hekimleri ile görüşerek, aşı konusunda bilgi alması faydalı olacaktır. Aşağıda yer alan öneriler, sizi zatürreye karşı koruyabilmektedir:
- Herhangi bir yüzeye dokunduktan sonra, ellerinizi burnunuza ya da ağzınıza değdirmeyin.
- Sık sık ellerinizi yıkayın. Elleri yıkamanın mümkün olmadığı zamanlarda, ellerinizi dezenfekte edin.
- Öksürme ya da hapşırma anında kullanılan mendilleri çöpe atın.
- Bardak ve havlu gibi özel eşyaları başkalarıyla birlikte ortak kullanmayın.
- Bağışıklık sisteminizi güçlü tutun. Sigara ve alkol gibi kötü alışkanlıklardan uzak durmaya çalışın.
Zatürre Neden Olur?
Zatürre, genellikle pnömokok mikrobu (Streptococcus pneumoniae) isimli bir bakteri tarafından oluşur. Toplum sebepli Pnömoni vakalarının yüzde 50’sinin bu mikrop yüzünden oluştuğu bilinmektedir. Öte yandan, Mycoplasma pneumoniae ve Haemophilus influenza tarzı bakteriler de zatürreye sebep olabilmektedir. Bunun yanında, Rhinovirus, Adenovirus, Influenza şeklindeki mevsimsel soğuk algınlıkları ve gribe sebebiyet veren virüsler de pnömoniye neden olabilir. Mantarlar, oldukça nadir görülse de, özellikle bağışıklık sistemi problemi yaşayan insanlarda zatürreye sebep olabilmektedir. Peki, oldukça tehlikeli bir hastalık olan zatürre bulaşıcı mı? Evet, pnömoni oldukça bulaşıcı bir hastalıktır.
Zatürre Belirtileri Nelerdir?
Havaların soğumasıyla beraber, zatürrenin oluşma ihtimali de artmaktadır. Pnömoni belirtileri, üst solunum yolu belirtileri ile aynı olmaktadır. Öksürük, hapşırık ve burun akıntısı bu belirtilerin başında gelmektedir. Aynı zamanda bazı hastalarda ateşsiz zatürre belirtileri de gözlemlenebilir. Zatürrenin, genel soğuk algınlıklarıyla birbirine karıştırılması, tedavi sürecinin geç başlamasına neden olmaktadır. Bu da hayati tehlikeye kadar gidebilen sonuçlar doğurabilmektedir. Bununla birlikte 3 gün boyunca inmeyen ateş, göğüs ağrıları ve genel yorgunluk – bitkinlik, zatürre belirtilerinden başlıcalarıdır. Genel olarak zatürre belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Öksürük
- Üşüme ve titreme
- Ateş
- Daha hızlı nefes alıp verme
- Sarı ya da yeşil balgam
- Nefes alma zorluğu
- Baş ağrıları
- Göğüs ağrıları
- Yorgunluk
- Karın ağrıları
- Kusma hissi
- Yaşlılarda bilinç bulanıklığı
Bunlarla birlikte yukarıdaki genel belirtiler, bebeklerde zatürre başlangıcı olarak da kabul edilmektedir.
Tanı Yöntemleri
Pnömoni, dikkate alınması gereken bir hastalıktır. Bu yüzden erken teşhis edilmesi, tedavinin de erken başlamasına olanak tanır. Doktor muayenesine gittiğiniz zaman, doktorunuz ilk olarak şikayetlerinizi dinleyecektir. Daha sonra da fiziki muayeneden geçeceksiniz. Akciğer muayenesi, zatürre tanısı koyulurken en kilit nokta olarak karşımıza çıkmaktadır. Doktorunuz tanıyı kesinleştirebilmek adına akciğer filmi, kan testleri, bilgisayarlı tomografi ve balgam örneği vermenizi isteyecektir.
Zatürre Hastalığının İyileşme Süreci
Pnömoni tedavisi, hastanın genel sağlık durumuna, yaşına, zatürreye sebep olan bakteri ya da virüse, hastanın kişisel risk faktörlerine ve test sonuçlarına göre şekillenmektedir. Eğer hastada solunum yetmezliği gibi belirtiler varsa, tedavi süreci hastanelerde yürütülür. Fakat, hastanın genel sağlık durumu açısından bir problem yoksa, evden tedavi de sağlanabilmektedir. Zatürre tedavisinde sanılanın aksine antibiyotik tedavisi genel olarak uygulanmamaktadır. Doktorunuz, dinlenmenizi ve bol su içmenizi önerecektir. Gerekli durumlarda doktorunuz, semptomlarınızı azaltmak amacıyla bir takım ilaçlara başlamanızı isteyebilir.
Eğer semptomlar normalin üzerindeyse ya da komplikasyon riski altındaysanız, tedaviye hastanede devam edilir. Bakteri kaynaklı oluşan zatürre hastalığında, antibiyotik tedavisinden faydalanılabilmektedir. Pnömoni hastalığında dinlenmek, tedavinin temelini oluşturur. Hasta iyileştikten sonra dahi, bir süre boyunca yorgun hissetmeye devam edecektir. Bazı hastalar, doktora gitmek yerine kendi kendilerine antibiyotik ilaçları almaya başlayabilirler. Antibiyotikler, zatürrenin daha da ilerlemesine ve hastanın çok daha kötü olmasına neden olabilir. Bu durum, aynı zamanda geçmeyen zatürre nedir sorusunun da yanıtıdır. Doktorlar reçete ile yazmadan antibiyotik kullanmak oldukça kötü sonuçlara neden olur.
Zatürre Aşısı
Zatürreden korunma yolları arasında en etkili yöntem olan pnömokok aşısı, 2 yaşından küçük her çocuğa ve 65 yaş üstündeki her bireye uygulanabilmektedir. Bununla birlikte okul çağındaki tüm çocukların zatürre aşısı yaptırmaları önemle tavsiye edilir. Bu aşı, sigara veya alkol kullanan yetişkinler, kemoterapi alan hastalar veya uzun süreli ilaç kullananlar için mutlaka yapılması gereken aşılar listesinde yer almaktadır. Bunların yanında bağışıklığın düşmesine neden olan şu hastalıklara sahip bireylerin de kesinlikle pnömokok aşısını yaptırması tavsiye edilmektedir:
- Böbrek hastalıkları
- Lenfoma
- Akciğer hastalıkları
- Şeker hastalığı
- Siroz
- Kalp hastalıkları
- Hodgkin hastalığı
- Hasarlı dalak
- Orak hücre hastalığı
- Koklear implant
Zatürre Aşısının Yan Etkileri
Her aşıda olduğu gibi pnömokok aşısı da bazı yan etkilere neden olma riski taşımaktadır. Bunların başında özellikle bebeklerde yüksek ateş ve aşısının yapıldığı yerde kızarıklık görülebilmektedir. Aynı zamanda yetişkinlerde ise yüksek ateşe ek olarak kas ağrıları, yorgunluk ve aşı bölgesinde ağrı hissedilebilir. Pnömokok aşısının gene yan etkileri şunları kapsamaktadır:
- Yüksek ateş
- Kas ve eklem ağrıları
- Yorgunluk
- Halsizlik
- Aşı bölgesinde ağrı veya kızarıklık
- Baş ağrısı
- Uyku hali
Sıkça Sorulan Sorular
Zatürre hastalığı kaç günde geçer?
Erken dönemde tedavisine başlanan bu hastalığın iyileşme süresi genellikle iki veya üç hafta sürmektedir. Bunun yanında pnömoni tanısı konulan hastaya hemen antibiyotik tedavisi başlanır. Vücut ısısının normale inmesinin ardından bir hafta daha daha tedaviye devam edilmektedir. Zatürre ani başlar, ancak uygun ve etkili bir tedavi ile hemen iyileşir.
Zatürre başlangıcı nasıl olur?
Bu hastalığın başlangıç evresinde genellikle akut ve ciddi bir tablo gözlemlenmektedir. Sık aralıklarla yükselen ateş, sarı veya yeşil renkli balgam, öksürürken ağızdan kan gelmesi, kas ağrıları vb. gibi şikayetler olmaktadır. Bu belirtilerin fark edilmesi halinde hemen alanında uzman bir hekime muayene olmanız gerekmektedir. Aksi halde, ciddi sonuçlarla karşılaşma ihtimaliniz çok yüksektir.
Zatürre öldürür mü?
Pnömoni, erken müdahale edilmediği ve ihmal edildiği taktirde ölümle sonuçlanabilecek derecede ciddi bir hastalıktır. Bununa birlikte bu akciğer enfeksiyonu tüm dünyada ölümcül bulaşıcı hastalıklar listesinde ilk sıralarda yer almaktadır. O nedenle hastalığa yakalanmamak için mutlaka pnömokok aşısının yaptırılması gerekmektedir. Aynı zamanda belirtilerin görülmesi halinde vakit kaybetmeden doktora başvurmanız önemle tavsiye edilir.
