Anjiyo Nedir?
Özellikle kalp rahatsızlığı geçiren bireylerin ihtiyaç duyulması halinde araştırmaya başladığı ilk soru, ‘anjiyo ne demektir?’ sorusudur. Anjiyografi, vücuttaki damarlarda herhangi bir problem olup olmadığını belirlemek amacıyla, x ışınları kullanılarak yapılan bir tetkiktir. Halk arasında bu işlem kalp anjiyosu veya anjiyo ameliyatı olarak anılmaktadır. Ancak bu prosedür bir ameliyat değil, tetkiktir. İşlem sırasında ihtiyaç duyulması halinde hastalığın tedavisi için gerekli olan stent takılması vb. gibi tedaviler de yapılabilmektedir.
Kan damarları tıkandığında, zarar gördüğünde veya herhangi bir şekilde anormallik olduğunda göğüs ağrısı, kalp krizi ve felç gibi problemler ortaya çıkmaktadır. Anjiyografi, kardiyoloğun mevcut sorunun kaynağını ve incelenen kan damarı segmentlerindeki hasarın boyutunu saptamasında yardımcı olmaktadır. İşlem genellikle hastanın sağ kasık bölgesinde bulunan atardamar (A. femoralis) aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu damarın kullanılmaması halinde sol kasık atardamarı, sağ veya sol el bileği atardamarları ve koltuk altı atardamarları işlem için kullanılabilmektedir.
Anjiyo Neden Yapılır?
Genellikle hastalar göğüs ağrısı, nefes darlığı şikayetleri ile veya kalp krizi sonucu bir sağlık merkezine başvurduğunda, önce bazı kan tahlilleri ile EKG (Elektrokardiyografi) çekimi yapılmaktadır. Detaylı bir fizik muayenenin ardından yapılan diğer tahlillerle birlikte bir kalp hastalığından şüpheleniliyorsa anjiyo yapılmaktadır. Bununla birlikte anjiyografi işleminin yapılmasını gerektiren durumlar şu şekildedir:
- Göğüs ağrısı,
- Merdiven çıkarken yaşanan nefes darlığı,
- Sol kolda sebebi bilinmeyen ve geçmeyen ağrı,
- Doğuştan sahip olunan bir kalp hastalığı,
- Eforlu EKG veya ekokardiyografide görülen anormal sonuçlar,
- Ameliyat gerektiren bir kalp kapağı probleminin varlığı.
Anjiyo Çeşitleri
Anjiyografi işlemi, yapıldığı bölgeye göre isim almaktadır. Genel olarak göz, beyin, kalp, akciğer ve böbrek damarlarının incelenmesi için yapılmaktadır. Mevcut olan anjiyo türleri şu şekildedir:
- Koroner Anjiyografi: Kalp anjiyosu olarak da anılan bu işlem, kalbi besleyen ve kalp çevresindeki damarların görüntülenmesi için yapılmaktadır.
- Serebral Anjiyografi: Beynin içinde bulunan ve etrafını saran damarların görüntülenmesidir. Halk arasında beyin anjiyosu olarak anılmaktadır.
- Pulmoner Anjiyografi: Akciğerleri besleyen damarlarda bir sorun olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılan işlemdir.
- Renal Anjiyografi: Böbrek damarlarının görüntülenmesi işlemidir.
- Göz Anjiyosu: Gözün anjiyografik olarak görüntülenmesi işlemidir. Şeker hastalığı, hipertansiyon, göz kanseri, gece körüğü ve retina bozukluklarının teşhis etmeye yarar. Göz anjiyosu, gözün arkasında bulunan retina ve koroid adı verilen sinir tabakasını incelemek için kullanılmaktadır.
- Kateter Anjiyografi: Bu işlemde kateter aracılığıyla damarların daha iyi görüntülenebilmesi için kontrast madde verilmektedir. Ardından X ışınları kullanılarak görüntüleme işlemi yapılmaktadır.
- BT Anjiyografi: Bu işlemde hastaya damaryolu açılarak kontrast madde verilmektedir. Ardından bilgisayarlı tomografi aracılığıyla görüntüleme yapılarak sorun tespit edilmeye çalışılmaktadır.
- MR Anjiyografi: Manyetik rezonans görüntüleme ile yapılan anjiyografi işlemidir.
Anjiyografi işleminde kalp damarlarına giriş yapmak için vücudun farklı bölgeleri kullanılabilmektedir. Kasıktan anjiyo yapılabildiği gibi koldan anjiyo da yapılmaktadır. Yani, doktor kasıktan anjiyo yapacağı zaman kasık bölgesinde yer alan büyük damara girer ve işlemi bu bölgeden devam ettirir. El bileği veya koldan yapacağı zaman ise, bu bölgelerde belirlediği büyük damarlardan giriş yapar.
Sanal Anjiyo Nedir?
Sanal anjiyo en temel manasıyla, kontrast madde içeren bilgisayarlı tomografi (BT) yönetimidir. Genellikle kalp damar hastalıklarının belirlenmesi amacıyla kullanılmaktadır. Bu işlemde normal kalp anjiyosu gibi kasık atar damarına girilmez. Halk arasında ‘kansız anjiyo’ olarak da anılmaktadır.
Kolda bulunan toplar damar ile damara kontrast madde verilerek, kasık damarına girmeden ve kalp damarlarına kateter olarak adlandırılan ince boru yerleştirmeden yapılmaktadır. X ışınları kullanılarak tomografik kesitler aracılığıyla saniyeler içinde tüm kalp damarları üç boyutlu olarak incelenir.
Anjiyo Nasıl Yapılır?
Bu işlem yapılmadan önce her zaman mutlaka kan testleri alınmaktadır. Bunun sebebi, kanın pıhtılaşma düzeyini belirleyebilmektedir. Operasyondan önce kesinlikle kan sulandırıcı ilaç almamanız gerekmektedir. Bununla birlikte kullandığınız rutin bir ilacınız varsa, bu ilaçları alıp almamak konusunda mutlaka doktorunuza danışın. İşlemden en az sekiz saat önce gıda ve sıvı alımını durdurmanız gerekir. Genel anestezi alacaksanız gece 24.00’ten sonra hiçbir yiyip içmemelisiniz.
Operasyonun yapılacağı gün hastaneye işlem saatinden en az 1 saat önce gelmeniz faydalı olur. Çünkü işlem öncesi hazırlık süreciniz olacağından operasyon saatini geciktirmemek adına erken gelmeniz önerilmektedir. Hazırlık süreci ile birlikte steril bir önlük giymeniz istenir. Doktorunuz, siz orta derecede sedasyon altındayken belirlediği en uygun bölgeden büyük bir artere girer. Ardından buraya kateter adı verilen ince bir tüp yerleştirir. Katater, içerisi anjiyografi ile rahatlıkla izlenecek düzeye gelene kadar damar segmentinde ilerletilir. Bundan sonra içeri kontrast madde enjekte edilerek, röntgen çekilir. Kontrast madde, kan damarlarının röntgende daha iyi görünmesini sağlamaktadır.
Anjiyo Sonrası Süreç
İşlemden sonra 4 veya 6 saat boyunca yoğun bir şekilde takip edileceksiniz. Yaşam bulgularınız, kanama kontrolünüz ve işlem sonrası herhangi bir komplikasyon oluşup oluşmayacağı hemşireler tarafından takip edilerek, olumsuz bir durum olması durumunda hemen doktorunuzla iletişime geçilir. Zaten hastane ortamında bulunacağınız için bir sorun olması halinde doktorunuz yanınıza gelip, kendi muayenesini yapacaktır. Katater işlem sırasında çekildiği takdirde altı saat sonra evinize gidebilirsiniz. Ancak işlem sırasında stent takıldıysa, hastanede bir gün yatmanız gerekir. Bununla birlikte tetkik sonuçlarınız ve yapılan işlem hakkında doktorunuz size detaylı bir bilgilendirme yapacaktır.
Anjiyo Riskleri
Anjiyo işlemi, alanında deneyimli doktorlar tarafından özel donanımlı laboratuvar ortamlarında yapılmaktadır. Bu sebeple oldukça güvenli bir işlemdir. Anjiyo esnasında veya sonrası süreçte nadiren istenmeyen durumlar oluşabilmektedir. Ancak eğer hastaya kesin olarak bu işlemin yapılması gereken bir durum söz konusuysa tüm riskleri göze alınarak tetkik gerçekleştirilmektedir. Bununla birlikte alanında deneyimli bir kardiyolog tarafından yapılan işlemlerden sonra komplikasyon gelişme riski çok azdır. Genel olarak oluşabilecek bazı problemler şu şekildedir:
- Verilen kontrast maddeye bağlı olarak alerji,
- Kateter giriş bölgesinde ağrı, şişlik veya morarma,
- Kateter giriş yerinde enfeksiyon,
- Kontrast maddenin neden olabileceği böbrek yetmezliği,
- Aritmi (kalp ritim bozukluğu),
- Felç,
- Kalp krizi,
- Kanama.
Anjiyo İşlemi Ölüm Riski Taşır Mı?
Bu işlem bir ameliyat veya büyük çaplı risk barındıran bir işlem olmadığından, gerekli önlemler alındığı takdirde ölüm riski barındırmaz. Bununla birlikte işleminizi yapan hekimin alanında edindiği deneyimden emin olmanız gerekir. Aynı zamandan işlem öncesi, sırası ve sonrasında gereken prosedürlerin sağlanmış olduğundan da emin olun. Örneğin, kan sulandırıcı vb. gibi rutin ilaç alımlarınızın durdurulması gereklidir. Bu ve bunun gibi operasyon için risk taşıyan bazı diğer faktörlerin de ortadan kaldırılması önemlidir. Tüm süreçler gerektiği gibi yerine getirildiği zaman, doktorunuzun da tecrübeli bir hekim olması işlemin sorunsuz bir şekilde yapılmasını sağlar. Sonrasında da komplikasyon geliştirme riski yok denecek kadar azdır.
Sıkça Sorulan Sorular
Anjiyo tehlikeli midir?
Bu işlem alanında deneyimli doktorlar tarafından özel donanımlı laboratuvar ortamlarında yapılmaktadır. Bu sebeple oldukça güvenli bir işlemdir. Her operasyonda olduğu gibi bu girişim de bazı riskler barındırmaktadır. Ancak, uzman bir kardiyoloğun dikkatle yaptığı anjiyografilerde risk gelişme olasılığı yok denecek kadar azdır.
Anjiyo ne kadar sürer?
Bu prosedür yaklaşık olarak 10 veya 15 dakika aralığında yapılmaktadır. İşlem bittikten sonra katater takılan bölgede kanama olmaması için bir süre baskı uygulanır. Bunun yanında anjiyo işlemi kasıktan yapılmışsa, hasta 6 saat kadar gözlem altında tutulur ve bir sorun gelişmediği takdirde taburcu edilir.
Anjiyo sonrası kaç gün istirahat edilir?
Kasık damarından uygulanan işlemden sonra kanama kontrolü maksadıyla, hastanın 4-6 saat aralığında yatarak istirahatı gereklidir. Bundan sonra doktor kontrolünde kasık bölgesinde bir sorun yoksa hasta yürüyebilir. Yürümeye başladıktan 1-2 saat sonra ise taburcu edilmektedir.
