Ankilozan spondilit, sebebi tam olarak bilinmese de, omurgada ortaya çıkan ağrılı bir hastalıktır. Halk arasında bel (belde iltihap) ya da omurga romatizması olarak da bilinen bu hastalık, iltihaplı bir romatizma hastalığıdır. Zamanla omurganın hareket kabiliyetinde azalmalar görüldüğü gibi, ciddi ağrılar ve postür bozulmaları da meydana gelebilir. Çoğunlukla ergenlik ve erken erişkinlikte meydana gelen ağrılı, ilerleyici ve en sık omurgayı tutan bir hastalık olarak bilinir. Peki ankilozan spondilit nedir? Ankilozan spondilit belirtileri nelerdir? gibi soruların yanıtını daha detaylı öğrenmek için, Avicenna Hastanesi olarak ele aldığımız bu yazımızı inceleyebilirsiniz.
Ankilozan Spondilit Nedir?
Omurga kemikleri, zamanla birbirine kaynar ve bunun sonucunda omurga hareketleri kısıtlanır. Bu durum ilerlediğinde ise, omurgada şekil bozuklukları ve kronik ağrılar görülmeye başlanır. Eklemlerdeki ağrı ve sertleşme genel olarak alt omurgada meydana gelir ancak omuz, kalça ve diz eklemlerinde de ortaya çıkabilir. Aynı zamanda iltihaplı romatizma çeşidi olan bu rahatsızlık, öncelikle omurganın alt bölümü ile leğen kemiklerinin arasında bir enflamasyonun gelişmesine neden olur. Sonrasında ise, omurganın tamamını etkiler. Vücudun bağışıklık sisteminin hastalıklar ile savaşma yöntemi olan enflamasyon, sağlıklı dokuları hastalıklardan korumaya yarar. Ancak ankilozan spondilit hastalarında, enflamasyon dengesi bozulabilir. Böylece vücutta hasar olmayan bölgeler korunma altına alınır ve enflamasyon şiddeti artarak eklemlerin katılaşıp kemikleşmesine yol açar. Genel olarak hastalığın seyri iyilik dönemleri ile devam etse de, zaman zaman ankilozan spondilit alevlenme dönemi ile ataklar gelişebilir.Ankilozan Spondilit Kimlerde Görülür?
Genetik geçişli bir hastalık olan bu hastalık, genç erişkinlerde yaygın olarak görülür. Öte yandan genç erkeklerde, kadınlara nazaran 2 kat daha fazla bu hastalık ortaya çıkabilir. 18 yaş üstü erkeklerde, 3 aydan uzun süre görülen bel ağrıları varsa, genellikle bu rahatsızlıktan şüphelenilir. Yaygın olarak gençlerde görülmesinden ve kişilerin ağrılarını bel fıtığı veya zorlanma sebebiyle meydana geldiğini düşünmesinden dolayı geç teşhis edilir.Ankilozan Spondilit Nerelerde Ağrı Yapar?
Bel ve kalça bölgesindeki eklemlerde ortaya çıkmaya başlayan bu hastalık, iltihaplı ağrılara neden olmaktadır. Ağrılar genellikle hastalığın yayıldığı yerlerde kendisini gösterir. Hastalık zamanla boyun bölgesine kadar ilerleyebileceği için, ağrılar da tüm omurgaya yayılabilir. Bu yüzden erken teşhis ve tedavi, hastaların yaşam konforlarını bir hayli artırmaktadır.Ankilozan Spondilit Belirtileri
- Leğen kemiği, bel ve sırt bölgelerinde şiddetli ağrı
- Sabahları uzun süren tutukluluk
- Hareket edildikçe ağrıların azalması
- 40 yaşından önce başlaması
- 3 aydan uzun sürmesi
- Dinlenme esnasında ortaya çıkan
- Gece yarısında uykudan uyandıracak kadar kalça ağrısı
- İştahsızlık
- Ateş
- Kilo kaybı
- Anemi
- Hareketlerde kısıtlanma hissi
- Omurgaların öne doğru eğilmesi
Ankilozan Spondilit Nedenleri
Ankilozan spondilit neden olur diye merak edenlere vereceğimiz yanıt, aslında hastalığının nedeni tam olarak bilinmediğidir ancak kalıtsal faktörlerin büyük rol aldığı biliniyor. HLA-B27 adlı genine sahip bireylerin bu hastalığa yakalanma riski oldukça fazladır. Ancak bu genin varlığı, ankilozan spondilit hastalığının tek sebebi olacağı anlamına gelmez.Ankilozan Spondilit Tanısı
Bu hastalığın başlangıç ve ilerleme sürecinde belli edici bir semptom görülmezse, hastalığın tanısını koymak biraz zaman alabilir. Peki ankilozan spondilit tanı kriterleri nelerdir? Ankilozan spondilit tanısı için, ilk olarak fiziksel muayene yapılır ve yaşanan ağrıların detayları ve geçmişi sorularak öğrenilir. Fiziksel muayene esnasında farklı eklemlerin hareket açıklığına bakılır. Bunun dışında röntgen, bilgisayarlı tomografi (BT) ve MR gibi görüntüleme tekniklerine başvurulur. Aynı zamanda vücuttaki enflamasyon derecesini öğrenmek adına, kan testleri yapılır. Son olarak ankilozan spondilit testi için hastanın HLA-B27 genini taşıyıp taşımadığı da kontrol edilir.Ankilozan Spondilit Tedavisi
Bu hastalık için kesin bir tedavi yoktur. Ancak bu noktada hastanın hastalık ve tedavi yöntemleri açısından edindiği eğitim büyük önem taşır. Ankilozan spondilit tedavisi için yapılması gereken en temel şey, enflamasyon şiddetinin en aza indirilmesidir. Bu şekilde hastanın ağrıları azalır ve hareket kabiliyeti artar. Öte yandan hastalar düzenli egzersiz yaparak, hastalığın ilerlemesini durdurabilir. Ayrıca egzersizler, hem hareket kabiliyetinin artmasını sağlar hem ağrıları azaltır hem de uyku kalitesini artırır. Özellikle yoga ve yüzme gibi aktiviteler, hastalığın ilerlemesini yavaşlatma konusunda birebirdir. Sigara içmek hastalığı iki kat alevlendirdiği için, sigarayı bırakmakta gerekmektedir. Ağrı kesici ve iltihap önleyici ilaçlar, bu hastalığın tedavisinde başrol oynar. İlaç tedavisi dışında, hastaya ve durumuna özel olarak hazırlanan çeşitli egzersiz programları uygulanır. Bu tedavi yöntemleri olumlu sonuç vermediği takdirde, cerrahi müdahaleye başvurulur. Deforme olmuş omurga ya da kalça kemikleri için protez uygulanır. Ayrıca aşırı derecede kaynamış kemik yapılarını birbirinden ayırıp yeniden hizalama işlemi de yapılan bir diğer cerrahi işlemdir.Ankilozan Spondilit Egzersizleri
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi bu hastalığın tedavisinde düzenli egzersiz yapmak fazlasıyla önemlidir. Ankilozan spondilit egzersizleri konusunda dikkat etmeniz gereken hususlar ise şunlardır;- Akut atak esnasında egzersiz yapılmamalı.
- Egzersiz sırasında ağrılar artıyorsa, yapılan program değiştirilmeli.
- Egzersizlerin amacı, eklem hareket açıklığının korunması ve kasların güçlendirilmesidir.
- Egzersizlerin kas ve eklemlere zarar vermeyecek nitelikte olması gerekir.
- Tavsiye edilenden daha uzun süre egzersiz yapılmamalıdır.
- Ani ve sert hareketler yapılmamalı.
Ankilozan Spondilit Beslenme
Bu hastalık için iyileştirici özel bir diyet ya da standart bir beslenme modeli yoktur. Ancak bazı yiyeceklerin, bu hastalığa sahip kişilerde yardımcı olma özelliği vardır. Özellikle vücutta iltihaplanmayı azaltacak olan gıdalar, bu hastalığa sahip hastalarda olumlu sonuçlar verir. Ankilozan spondilit beslenme ile ilgili daha detaylı bahsedecek olursak, hangi yiyecekler faydalı veya zararlı diye örnek verebiliriz. Faydalı Yiyecekler- Omega-3 yağ asitleri
- Meyveler ve sebzeler
- Tam tahıllar
- Kalsiyum ve D vitamini
- Kırmızı et
- Şekerli yiyecekler ve içecekler
- Rafine edilmiş her türlü gıda
- Yüksek tuz içeren gıdalar
- Alkol
- Doymuş yağlardan ve omega-6 içeriği bakımından zengin olan yağlı besinler
- Gluten içeren besinler
Sıkça Sorulan Sorular
Ankilozan spondilit tedavi edilmezse ne olur?
Erken tanı ve teşhis bu hastalık için oldukça önemlidir. Çünkü tedavisi ömür boyu süren ve düzenli takip gerektiren bir hastalıktır. İyi tedavi olmayan ve ilerleyen vakalarda, öne doğru eğilme, kamburluk ve bükülme görülebilir.
Bu hastalık için sadece ilaç tedavisi yeterli midir?
İlaç tedavisinin yanında egzersiz yapmakta çok önemlidir.
Ankilozan spondilit için hangi egzersizler yapılmalıdır?
Yüzme, yürüyüş, bisiklete binme, pilates ve yoga gibi aktiviteler yapılmalıdır.
Ankilozan spondilit atakları nelerdir?
Erken belirtileri arasında, sabahları ve uzun süreli oturma gibi hareketsizliklerden sonra, bel ve kalça bölgelerinde ağrı ve sertlik hisleri meydana gelir. Boyun ağrısı ve yorgunlukta en sık görülen belirtiler arasında yer alır.
Ankilozan spondilit tedavisi mümkün mü?
Tamamen iyileşmesi mümkün değildir ancak var olan tedaviler ile hastalık aktivitesi azaltılarak gelişim yavaşlatılır. Erken tanı ile verilen ilaçlar kullanılmalı ve düzenli egzersizler yapılmalıdır.
