Çocuklarda Düztabanlık Nedir?
Düztabanlık, ayak tabanında kavis olmamasına ve ayak iç – orta kısmının yere normalden daha fazla temas etmesine denir. Ayak tabanının iç tarafındaki kavisin amacı, ayakta dururken ya da yürürken vücudu desteklemektir. Eğer ayak tabanının iç tarafında bu kavis yoksa, vücut ağırlığı ayak tabanına dengeli olarak aktarılmaz ve bu nedenden dolayı bazı sıkıntılar meydana gelebilir. Öte yandan tüm çocukların düztaban olarak doğduğunu söyleyebiliriz. Ayak tabanındaki yağ dokunun kalın olmasından dolayı, yeni doğmuş bir bebeğin ayağı düztaban şeklinde görülür. Zamanla yağ dokusu küçülür ve ortalama 3 yaşından sonra çocuklarda ayak taban iç tarafında kavis gelişmeye başlar. Bu kavis 4 – 10 yaşlarına gelene kadar çocuklarda gelişmeye devam eder. Peki çocuklarda düztabanlık nedir? Çocuklarda ilerlemiş düztaban veya çocuklarda yarı düztabanlık nedir? İşte çocukta düztaban hakkında her şey!
Çocuklarda Düztabanlık Tipleri Nelerdir?
Çocuklarda doğal olarak görülen düztabanlıkta, çocuğun yere basması ile ayak kavisi kaybolur ve oturması ya da parmak ucunda ayakta durmasıyla da kavis tekrardan ortaya çıkar. Bu duruma esnek düztabanlık denir. Nadir olarak görülen sert düztabanlık ise, çocuk oturduğunda ya da parmak ucunda ayakta durduğunda, ayak tabanında kavis olmaz ve her iki durumda da taban düzdür. Bazı zamanlarda sert düztabanlık doğumdan hemen sonra teşhis edilerek tedavi edilir. Çocuklukta oluşan ağrısız esnek düztabanlık, yetişkinlik döneminde çoğunlukla bir soruna neden olmaz.
Neden Bazı Çocuklar Düztaban Olur?
Esnek düztabanlık, ayaktaki eklemleri ve kemikleri destekleyen bağların gevşekliğinden dolayı ortaya çıkar ve eklem gevşekliği olan ve diğer insanlara nazaran eklem hareketleri daha esnek olan kişilerde görülür. Ayrıca kalıtımsal yani ailesel olarak da düztabanlık meydana gelebilir. Down Sendromlu çocuklarda olduğu gibi, bazı genetik hastalıklarda da esnek düztabanlık ortaya çıkabilir.
Sert düztabanlık, ayak gelişiminin anormal olması, genetik ya da serebral palsi (SP), kas hastalığı (miyopati) gibi başka hastalıklardan dolayı da meydana gelebilir. Tarsal koalisyon hastalığı (ayaklardaki iki kemiğin anormal birleşmesi) olanlar ise, ergenlik öncesi ve ergenlik döneminde ayaklarında sorun yaşayabilirler. Doğuştan dikey talus ve sert bir sandal ayak görünümüne sahip çocuklarda da, yürüme çağında, bu şikayetler baş gösterebilir.
Çocuklarda Düztabanlık Belirtileri
Çocukluk dönemindeki esnek düztabanlık, çocukların genelinde hiçbir şikayete yol açmaz. Yapılan araştırmalara göre; 3 yaş altındaki çocukların ortalama %50’sinde esnek düztabanlık görülürken, 3 – 6 yaş arasındaki çocuklarda ise bu oran %25’e düşer. Çocukluktaki düztabanlık ebeveyn ya da akrabalar tarafından kolaylıkla fark edilebilir. Ailelerin, çocuk ortopedi doktoruna başvurmalarının sebebi ise, genel anlamda budur. Esnek düztabanlık okul çağındaki bazı çocuklarda ağrıya neden olduğu gibi, ayakkabılarda da deformasyona neden olur. Sert düztabanlığa sahip olan çocuklarda ise, daha çok şiddetli bir ağrı görülür. Ağrının yanı sıra spor ya da hareketli oyunlarda yaşanılan fiziksel aktivitelerin kısıtlanması, sert düztabanlık sorununa işarettir. Çocuklarda düztabanlığın diğer belirtileri;
- Ayaklarda ya da bacaklarda ağrı (özellikle daha çok ayak tabanında ağrı, kramp ve hassasiyet)
- Dışa doğru eğilen topuk görünümü
- Yürümede değişiklik
- Yürürken ayakta ağrı ya da rahatsızlık
- Spor ve açık havada oyun oynama gibi fiziksel aktivitelerde zorlanma
Çocuklarda Düztabanlık Tanısı
Çocuklarda düztabanlık tanısı, fizik muayene ve radyolojik görüntüleme yöntemleri ile yapılır. Fizik muayenede ilk etapta çocuğun yürüyüş şekli gözlemlenir. Çocuk ayakta dururken ve otururken, ayağın dış görünümü hem arkadan hem önden hem de alttan incelenir. Ayakta anormal yük dengesinden kaynaklı nasır oluşumu gibi belirtilerin varlığı kontrol edilir. Eklem hareket açıklıkları hem pasif hem de aktif olarak ölçülerek not edilir. Ayaktayken topuğun ve ayak kavsinin pozisyonu değerlendirilir.
Eğer parmak ucu kalkmasıyla ya da başparmağın yukarı doğru kaldırılmasıyla ayak kavisi meydana geliyorsa, bu esnek düztabanlık tanısına işarettir. Eğer parmak ucu ayakta durmasıyla ya da başparmağın yukarı kaldırılmasıyla kavis oluşmuyorsa, bu çocukta sert düztabanlık olduğuna işarettir. Çocuğunuzda esnek düztabanlık varsa, görüntüleme yöntemleri ile bir değerlendirilme yapılır. Bunun için ultrason veya röntgen çekilir. Aynı zamanda ayak taban görüntüsü (podografi) ve basınç analizi de istenebilir. Yeterli olmadığı takdirde sert düztabanlıkta, bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) de istenebilir. Özellikle tarsal koalisyon hastalığı olan kişilerde mutlaka BT ve MRG’ ye ihtiyaç duyulur.
Çocuklarda Düztabanlık Tedavisi
Hiçbir şikayeti olmayan esnek düztaban çocuklarda, herhangi bir tedaviye gerek duyulmaz. Ancak gerekli durumlarda, egzersiz ve tabanlık tedavisine başlanabilir. Ayakkabı içine yerleştirilen tabanlığın esnek düztabanı düzelttiğine dair herhangi bir kanıt yoktur ancak ağrı ya da fonksiyonel kısıtlılık şikayeti olan ileri deforme ayaklarda, ayak basış şeklini düzeltir ve şikayetleri en aza indirir. Tabanlık tedavisinde, ayak iç taraf arkını destekleyen hastaya özel olarak tasarlanan tabanlıklar sık olarak kullanılır. Ağrısı olan çocuklarda tabanlık ile birlikte, ayak bilek germe ve ayak taban kaslarını güçlendirme egzersizleri de önerilir.
Çocukluk dönemindeki sert düztabanlığın tedavisi, hastaya göre değişmektedir. Doğuştan sandal ayak olan konjenital vertikal taluslu çocuklar, doğduğu andan itibaren ayak pozisyonunu düzeltmeye yönelik seri alçılamalara ve cerrahi tedavilere maruz kalabilirler. Sert düztabanlığa sahip çocukların kesinlikle tedavi olması gerekir ve ne kadar erken tedavi edilirse, o kadar eklem kıkırdağı hasarı önlenmiş olur. Sonuç olarak; hem esnek hem de sert düztabanlıkta, tabanlık, egzersiz ve fizik tedavi gibi yöntemlerin yapılması gerekir. Ancak bunlardan yanıt alamadığınız takdirde, cerrahi tedavi yöntemlerine başvurmanız gerekmektedir. Dilerseniz, Özel Avicenna Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü Doktorlarından randevu alabilir ve detaylı bir görüşme sağlayabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Düztaban çocuklarda uygulanan ameliyat dışı tedaviler nelerdir?
İstirahat, ilaç tedavisi, soğuk (buz) uygulaması, ayakkabı ve tabanlık, egzersiz ve fizik tedavi gibi yöntemlerdir.
Çocuklarda düztabanlık cerrahisinde uygulanan yöntemler hangileridir?
Cerrahi tedavisinde yumuşak doku ameliyatları (tendon ve bağlar) ve kemik ameliyatları beraber uygulanabileceği gibi ayrı ayrı da uygulanabilir. Günümüzde artroereizis adı verilen cerrahi yöntem ile, eklem hareketi kısıtlanır ve ayağın kavsinin oluşumu sağlanır.
Çocuğunuzda hangi belirtiler oluştuğunda, doktora başvurmanız gerekmektedir?
Otururken ya da basarken ayak kavsinin olmadığını, ayaktayken yorulduğunu ve ağrıdan yürüyemediğini, spor yaparken ya da oyun oynarken ayağı içe – dışa hareket ettirmede zorlandığını, koşarken ayak basışında anormallik olduğunu, günlük kullanılan ayakkabılarda iç kısma doğru ezilme veya eğilme fark ettiğinizde doktora gitmelisiniz.
Çocuklarda kaç yaşına kadar düztaban olur?
Bir çocukta düztaban olup olmadığı 7 – 8 yaş civarında belli olur.
Çocuklarda düztaban geçer mi?
İlk 5 yaşta düztabanlık normal bir durumdur ve çoğu çocukta 10 yaşından sonra bu durum düzelir.
