Katarakt Nedir?
Katarakt, göz merceğinin bulanıklaşması olarak tanımlanabilir. Işığın gözden geçerek gözün arka tarafında bulunan retinaya ulaşmasını sağlar. Bu lensin bulanıklaşması ya da opak hale gelmesi sonucunda, ışığın içeriye düzgünce girmesine engel olmaya başlar. Bu da ışığın dağılmasına ve retinada oluşan görüntünün bulanıklaşmasına sebep olur.
Çocuklarda katarakt eğer doğuştan varsa, bu duruma konjenital katarakt adı verilir. Doğuştan bulunmayan fakat, çocukluk döneminde zamanla oluşan katarakt problemine, edinsel katarakt adı verilmiştir. Araştırmalar, her 250 çocuktan birinde katarakt görüldüğünü ortaya koymaktadır. Peki, doğuştan katarakt sebepleri nelerdir? Çocuklarda katarakt görülmesinin sebebi genetik kalıtsallıktır. Bu yüzden aile bireylerinin sağlık öyküsünü dikkate almak gerekir.
Bebeklerde Katarakt Belirtileri
Bebeklerin 3-4 aylık oldukları zaman etrafı izlemeye ve çevresinde olan bitene tepki vermeye başlarlar. Eğer bebeğinizin görmediğinden ya da tepkisizliğinden bir şüphe duyuyorsanız, bu durum bir şeylerin yanlış gittiğinin göstergesi olabilir. Göz kayması gibi durumlar da, kataraktın ya da başka göz hastalıklarının belirtisi olabilir. Diğer çocuklarda katarakt belirtileri şunlardır:
- Bulanık ve puslu bir görüntü
- Görme yeteneğinin azalması
- Çift görme
- Işıkların fazlasıyla parlak görünmesi
- Renklerin soluk görünmesi
Çocuklar bu tarz belirtiler yaşadıklarında bunu ebeveynleriyle paylaşabilirler. Bu durum bebekler için geçerli değildir. Bebeklerde katarakt hastalığının gözle görülebilir ve anlaşılabilir belirtisi yalnızca gözlerde oluşabilecek beyaz ya da gri alanların fark edilmesidir. Fakat, kataraktların büyük bir bölümü gözün çok gerisinde olur ve çıplak gözle fark etmek neredeyse imkansızdır. Bebeğinizin bu tarz bir problem yaşadığını düşünüyorsanız, hiç vakit kaybetmeden bir göz doktoruna götürün.
Çocuklarda Katarakt Nasıl Oluşur?
Doğuştan oluşan kataraktın kesin bir nedeni bulunmamaktadır. Araştırmalar, çocuklarda katarakt oluşumunun nedenini genetik mutasyona bağlamaktadır. Katarakt oluşumuna neden olduğu bilinen 15 gen, bugün halen incelenmeye devam etmektedir. Şimdiye kadar yapılan çalışmalar çocuklarda katarakt oluşumuna, tek bir ebeveynin dominant geninin neden olabileceğini belirtmektedir.
Kızamık, herpes simpleks, toksoplazmoz, suçiçeği ve sifiliz gibi intrauterin enfeksiyonlara bağlı olarak da katarakt oluşabilir. Her iki gözü de etkileyen iki taraflı katarakt, bir dizi başka genetik bozuklukla ilişkilendirilmiştir. Tek taraflı katarakt, çocuğun kaptığı bir hastalık veya enfeksiyon nedeniyle gelişebilir ya da beklenmedik bir travmadan kaynaklanabilir.
Doğuştan katarakt genellikle doğası gereği genetik olduğundan, hastalığın aile öyküsünden kaynaklı olması kaçınılmazdır. Bu gibi durumlarda dikkatli bir doğum öncesi ve gebelik öyküsü kaydı tutulmalıdır. Doktor, farklı mesafelerden ne kadar iyi görebildiğini kontrol etmek için çocuğa bir görme keskinliği testi yapabilir.
Gözün arkasını incelemek için çocuğun göz bebeklerini genişletecek göz damlaları kullanılabilir. Gözü kontrol etmek için ultrason yapılabilir. Lens, kataraktın ne kadarını etkilediğini kontrol etmek için incelenecektir. Lensin merkez bölümünden uzakta olan ufak bir katarakt, acilen çıkarılmayabilir. Fakat genellikle çocuklarda katarakt teşhisi konduğu zaman, ameliyat süreci planlanır.
Çocuklarda Katarakt Tedavisi
Çocuklarda katarakt seviyesi fazla ilerlememişse ve çocuğun görüş seviyesine pek bir etki etmemişse, doktorlar ameliyatı acil olarak önermemektedir. Bununla birlikte, gözün büyümesine ve görüşün gelişmesine etki edeceği düşünülüyorsa, ameliyat önerilebilir. Peki, bebeklerde katarakt ameliyatı nasıl yapılır? Ameliyat esnasında, kataraktan etkilenen mercek çıkarılır ve onun yerine yapay bir mercek koyulur. Bu yeni yapay mercek, vücudun herhangi bir organı gibi işlev görecek ve yaşamın sonuna kadar bireyin bir parçası olacaktır.
Çocuğun yaşına bağlı olarak ameliyat geciktirilebilir. Bunun nedeni, çocuğun büyümesine bağlı olarak gözler de büyüyecektir ve lens yetersiz kalabilecektir. Bu noktada çocuktan, katarakt lensinin çıkarılmasına bağlı gelişen sorunu düzeltmek amacıyla kontakt lens ya da gözlük takması istenebilir. Doğuştan iki gözünde de katarakt bulunan (bilateral katarakt) çocukların ameliyatları, doğumdan itibaren ilk iki ay içerisinde gerçekleştirilmelidir.
Risk Faktörleri
Katarakt oluşumunu engellemenin bilinen bir yöntemi yoktur. Zamanında tedavi almak, kataraktı önlemenin en güçlü yoludur. Katarakt, görüş bozukluğuna ve göz kaslarının yorulmasına neden olur. Göz kaslarının zorlanması, şaşılık gibi çeşitli problemlerin zamanla ortaya çıkmasına neden olabilir. Katarakt nedeniyle halihazırda çocuğun göz kasları zarar görmüşse, botoks enjeksiyonlarına gerek duyulabilir.
Çocuklarda katarakt nedeniyle glokom ve gözde yüksek tansiyon gibi problemler ortaya çıkabilir. Çoğu zaman ilaçla tedavi edilebilen bu problemler için bazen de ameliyat gerekebilir. Ameliyatlar, enfeksiyon, iltihap, retina dekolmanı ve lensin yer değiştirmesi gibi kötü durumlara neden olabilir. Bu yüzden, ameliyat sonrası komplikasyonların oluşmaması için operasyonun büyük bir özenle yapılması gerekmektedir.
İyileşme Süreci
Katarakta yakalanan mercek gözden çıkarıldıktan sonra, görüşün düzeltilmesi için üç yol vardır. Kontakt lens, gözlük ve göz içi lens kullanılarak görüş düzeltilebilir. Yapay göz içi lens kullanımı, doktorlar tarafından en fazla tavsiye edilen seçenektir. Çünkü göz içi lensler, sorunun kökten çözümü olarak görülür.
Doktorlar, küçük çocuklara göz içi lensi her zaman önermeyebilirler. Bunun nedeni, çocuğun ilerleyen zamanlarda büyümeye bağlı olarak daha etkili ya da daha büyük bir lense ihtiyaç duyabilme ihtimalidir. Çocuğun, yetişkinlik dönemlerinde ihtiyaç duyacağı lensi tahmin etmek zordur. Bu tarz durumlarda eğer çocuğa lens takılmışsa, yetişkinlik zamanında ikinci bir lens yerleştirme ameliyatı yapmak gerekebilir.
Bebeklerde Katarakt Tedavisi Sonrası
Küçük çocukların zamanında tedavi edilmemesi, gelişme döneminde olmalarından kaynaklı olarak, görme problemleri geliştirmelerine neden olabilir. Bu yüzden kataraktın teşhis edilmesiyle birlikte tedavisinin yapılması elzemdir. Zamanında uygulanan bir cerrahi operasyon, çocuğun görüş kabiliyetinin bozulmasına neden olur. Katarak hastası bebeklerin ve çocukların ameliyat sürecini ve ameliyat sonrası süreçlerini ciddiye almak gerekir. Konjenital katarakt ameliyatı olan bir bebek, özel bakıma ihtiyaç duyar.
Sıkça Sorulan Sorular
Katarakt çocuklarda olur mu?
Evet, çocukluk çağı kataraktları doğuştan olabileceği gibi bazen de 2 – 3 yaşında da meydana gelebilir.
Katarakt bebeklerde neden olur?
Doğuştan görülmesinin nedenleri arasında annenin hamilelik döneminde kullandığı ilaçlar, akraba evlilikleri, enfeksiyonlar, anne karnındayken bebeğin radyasyona maruz kalması ve sigara kullanımı gibi etkenler yer alıyor.
Katarakt bebeklerde görülür mü?
Orta yaş üstü hastalığı olmasına rağmen yenidoğan bebeklerde ve çocuklarda doğumsal olarak meydana gelmektedir.
Bebeklerde katarakt ameliyatı ne kadar sürer?
Bu ameliyatta çoğunlukla narkoz gerekmez. Özel bir göz damlası ile göz uyuşturulur ve ardından işlem ortalama 15 – 20 dakika içerisinde sonuçlanır.
