Felç Nedir?
İnme, kaslarda işlev kaybı ve duyu kaybıyla birlikte görülen bir beyin krizidir. Sinir sisteminde motor fonksiyon kaybına ve duyu kaybına neden olmaktadır. İnmenin iki sebebi vardır. Beyinde veya omurilikte hasar oluşmasıyla ortaya çıkmaktadır. İlerleyen yaşlarda daha çok karşı karşıya kalınan inme, bedenin tamamının değil, belli bir bölümünün fonksiyon kaybetmesidir. Felçlerin büyük bir bölümü tek taraflıdır. Yani bedenin sol ya da sağ tarafında ortaya çıkmaktadır. Tek taraflı ya da belli bir organı etkileyen inmelere kısmi felç adı verilmektedir.
Felç Çeşitleri
İskemik: Bu inme türü, damarların tıkanmasıyla oluşmaktadır. Bu tıkanma zamanla plaklar ya da yağ birikintileri nedeniyle oluşmaktadır. Tanı koyulan inmelerin yüzde 85 gibi büyük bir bölümü, iskemik inme türündedir.
Kanayıcı: Beyin içerisindeki bir kan damarının, kan sızdırmasıyla birlikte ortaya çıkar. Görülme yoğunluğu iskemik türe göre daha az olmaktadır. Fakat felce bağlı ölümlerin yüzde 30 gibi büyük bir bölümünden kanayıcı tür sorumlu tutulmaktadır.
Felç Belirtileri
- Aniden gelen kafa karışıklığı, anlama ve konuşma güçlüğü
- Bacaklarda ya da kollarda ve özellikle bedenin bir tarafında aniden uyuşma ve güçsüzlük oluşması
- Sebepsiz başlayan şiddetli baş ağrısı
- Aniden ortaya çıkan görme kaybı
- Aniden ortaya çıkan koordinasyon, güç ve denge kaybı
Nedenleri
İnme nedenlerini incelerken, üç farklı bakış açısından bakmak gerekir. Bunlar, tıbbi risk faktörleri, yaşam tarzı risk faktörleri ve değiştirilemeyecek risk faktörleridir. Hastalıklar tıbbi risk faktörlerine girerken, sigara içmek gibi alışkanlıklar yaşam tarzı risk faktörleriyle ilgilidir. Yaşlanma ise değiştirilemez risk faktörleri arasındadır. Genel olarak inme sebepleri şunlardır:
- Yüksek tansiyon
- Diyabet (Şeker Hastalığı)
- Yüksek kolesterol
- Kalp ritim bozukluğu
- Sigara içmek
- Hareketsiz yaşam
- Kilo problemleri
- Yanlış beslenme
- Yaşlanma
- Önceden farklı bir inme ile karşı karşıya kalmak
Yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve sigara içmek, inmenin en yüksek risk faktörleri arasındadır. Türk toplumunun yarısı, bu üç önemli risk faktörünün en az birine sahiptir.
Tedavisi
İnme tedavisi sürecinde hedeflenen, hatanın en üst seviyede yaşam kalitesi ile hayatını devam ettirebilmesidir. Felçli hastalara uygulanacak olan tedavi yöntemi, hem hastanın genel sağlık durumuna göre hem de felcin türüne göre değişiklik göstermektedir. Engelliler için üretilen bazı araçlar, kimi felçlilere de büyük oranda yardımcı olabilmektedir. Belden aşağısına inme inen bir hasta için, engelli sandalyeleri faydalı olabilmekte ve bağımsız bir hayat sürdürebilmelerini sağlamaktadır.
İnsan bedenin üst bölümünde inme oluşması halinde, basit kontrol yöntemleriyle ilerleyebilen elektrikli sandalyeler de büyük faydalar sağlamaktadır. Ortezler, ekstremite işlevini güçlendirmek ve bozulan kaslardaki zayıflamayı tedavi etmek için üretilen bir başka alternatif tedavi aracıdır. Felçli hastalarda takip oldukça önemli bir konudur. Hastaya doğru tedavilerin uygulanabilmesi için, rutin kontrollerin aksatılmaması gerekir.
Beyne Pıhtı Atması Sonucu Felç Düzelir mi?
Vücuttaki büyük damarların tıkanması halinde konuşamama, güç kaybı ve bunların kombinasyonu oluşabilmektedir. Beyin damarına gelen pıhtı, şah damarı üzerinden, beyin damarlarının kendisinden ya da kalpten gelebilir. Fakat, burada pıhtının kökeni tedavi sürecini etkilememektedir. Tedavide tek amaç, pıhtı atan damarın yeniden açılabilmesidir. Beyin damarının tıkanması, beyin felci durumuyla karşı karşıya kalınmasına neden olur. İnme tedavisinde, en hızlı şekilde mümkün olan tedavinin planlanması gerekmektedir. Çünkü beyindeki damarların tıkanması, beyin dokularının zarara uğramaya başlamasına neden olur. Bu durum kimi zaman dil felci gibi kısmen ufak bir inmeye, kimi zaman da belden aşağısını tümüyle felçli hale getirebilmektedir.
Yüz Felcine Ne İyi Gelir?
Yüz felci geçiren hastalarda, yüz kaslarının kontrolsüzce hareket ettiği görülür. Bu yüzden bu kasların yeniden eğitim denilen tedavi sürecine alınması gerekmektedir. Bu süreçte çeşitli egzersiz tekniklerinden faydalanılır. Hastanın yüzüne uygulanacak olan felç fizik tedavi yöntemleriyle, kas gücü ve koordinasyonu artırılabilir. Böylece hastalar aşağıda yer alan hareketleri çok daha rahat yapabilir hale gelirler:
- Göz hareketleri
- Dudakları kapatabilme
- Kaşları çatabilme
- Gülümseme
- Alnı buruşturabilme
- Çeşitli yüz ifadelerini yapabilme
Cerrahi Tedavi Yöntemleri
Karotis arterler, boyun bölgesinin iki tarafında yer alan ve beyne kan götürülmesine yarayan damarlardır. Bu damarlar şah damarı olarak da bilinmektedir. Bu damarın daralması ya da tıkanması halinde felç meydana gelebilir. Boynun ön bölgesine ufak bir kesi atılarak, şah damarına ulaşılır. Burada damarın tıkanmasına neden olan plak, yağ birikintisi ya da pıhtı, sıyrılarak temizlenir.
İnme Sonrası İyileşme Süreci
İnme sonrası iyileşme sürecinde en önemli evre, rehabilitasyon evresidir. Eğer hasta rehabilitasyona uygunsa, hiç vakit kaybetmeden rehabilitasyona başlanmalıdır. Hasta hastanede yattığı süreç boyunca rehabilitasyon alabileceği gibi, eve geçtikten sonra da hayatı boyunca rehabilitasyon alabilir. Özellikle kol, bacak, dil, ağız gibi organlarda bozuklukları bulunan hastaların mutlaka rehabilitasyon alması gerekmektedir. Rehabilitasyon sürecinde amaç, hastanın eski hareketliliğine kavuşmasını ve bağımsız şekilde yaşamasını sağlamaktır. İnme sonrası iyileşme sürecinde sabırlı olmak, çok çalışmak ve psikolojiyi güçlü tutmak çok önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Felç geçiren biri düzelir mi?
Bazı kişilerde belirtiler günler ya da haftalar içerisinde düzelirken, bazı kişilerde durum ağırsa iyileşme aylar sürebilir.
Üzüntüden felç olunur mu?
Birkaç saniyelik stres, damarlarda pıhtıya neden olur ve damarlarda oluşan bu pıhtılaşma ortalama 5 saat kadar sürebilir. Buna bağlı olarak felç ve kalp krizleri kaçınılmaz son olarak ortaya çıkıyor.
Felçli hasta ne kadar sürede iyileşir?
Tedavinin süresi ve başarısına, inmenin şiddeti ve etkilediği bölgeye göre değişkenlik göstermektedir. Hafif felç durumlarında hızlı iyileşme meydana gelir ve genel olarak kişiler 3 – 6 ay içerisinde iyileşir.
