Kansızlık (Anemi) Nedir?
Kanda yeterli miktarda kırmızı kan hücresi veya hemoglobin kalmaması durumuna kansızlık denmektedir. Hemoglobin, alyuvarlarda yer alan oksijenin transferinden sorumlu maddedir. İnsan bedeninde çok az miktarda ya da garip şekillerde kırmızı kan hücresi bulunuyorsa veya aynı bozukluklar hemoglobinler için geçerliyle anemi hastalığı meydana gelmiş demektir. Halsizlik ve bitkinlik gibi belirtiler, dokuların yeterli seviyede oksijen alamamasına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.
Kansızlık Neden Olur?
İnsan bedeni sağlıklı olabilmek için kırmızı kan hücrelerine ihtiyaç duyar. Kırmızı kan hücreleri yapısal olarak demir molekülleri ve hemoglobinden oluşur. Hemoglobin, akciğerlerden aldığı oksijeni dokulara transfer etmekle görevlidir. Anemi, kanın yeterli miktarda kırmızı kan hücresine sahip olmaması durumudur. Bir takım hastalıkların kırmızı kan hücresi sayısını azalttığı bilinmektedir. Çok sayıda anemi türü bulunmaktadır ve bunların tek bir sebebi yoktur. Kesin nedenin kestirilmesi kimi zaman zor olmaktadır. Anemiler, aşağıda yer alan nedenlerle ortaya çıkabilir:
- Bedenin gerekli seviye kırmızı kan hücresi üretememesi
- Herhangi bir kanama nedeniyle kırmızı kan hücresi sayısının azalması
- Kırmızı kan hücrelerinin olması gerekenden kısa ömürlerinin olması
Kansızlığın Çeşitleri
Anemi, kendi içinde çeşitli türlere ayrılır:
- Demir Eksikliği Anemisi: Kansızlığın en çok karşılaşılan türüdür. Vücuttaki demir azalmasının bir sonucu olarak ortaya çıkar. Kemik iliği, dokuların ihtiyaç duyduğu oksijeni götürmekle görevli olan hemoglobini üretir. Kemik iliğinin hemoglobin üretmesi için demire ihtiyacı vardır. Demir eksikliği nedenleri arasında dengesiz beslenme, sağlıksız yaşam ve gebelik gibi sebepler yer alır. Gebe kadınlar genellikle vücutları için gerekli olan demir takviyesini alamadıkları için bu durumla karşılaşırlar. Demir eksikliği anemisi yaşayan insanların hiç vakit kaybetmeden demir eksikliği tedavisi alması gerekir.
- Vitamin Eksikliği Anemisi: Bedenin demirden ayrı olarak, folat ve B12 vitaminlerine ihtiyacı vardır. Tıpkı demir gibi bu vitaminlerin de hemoglobin üretiminde rolü vardır.
- Aplastik Anemi: Çok ender görülen bu anemi türü, ciddi sonuçlar doğurabilecek tehlikeli bir hastalıktır. Enfeksiyon, rutin ilaç kullanımı, bağışıklık sistemi hastalıkları ve toksik kimyasala maruz kalma gibi nedenleri bulunur.
- Kronik Hastalık Anemisi: Kanser, HIV, romatoid artrit, crohn hastalığı, böbrek hastalıkları gibi sebeplerle ortaya çıkabilir.
- Hemoltik Anemiler: Kırmızı kan hücresi yıkımının, üretimden daha hızlı olması halinde görülmektedir. Çeşitli kan hastalıklarına bağlı olarak yıkım hızlanabilir. Kendi kendine gelişebilen bir hastalık olduğu gibi, aileden genetik olarak da geçebilir.
- Kemik İliği Hastalığı Anemisi: Lösemi ve miyelofibroz gibi hastalıkların kemik iliğinin kan hücresi üretimini etkilemesiyle meydana gelmektedir.
- Orak Hücreli Anemi: Genetik geçiş yapan bir anemi türüdür. Kırmızı kan hücrelerinin yapısal olarak orak şeklinde üretilmesine bağlı olarak ortaya çıkar. Bu anormal yapı, hücrelerin erken ölmesine sebep olmaktadır. Buna bağlı olarak da yetersizlik kronikleşir.
- Bazı hastalarda kurşun zehirlenmesine bağlı anemi de görülebilmektedir.
Kansızlık (Anemi) Belirtileri Nelerdir?
Kansızlığın belirtileri aneminin türüne, seviyesine ve altında yatan hastalığa göre değişiklik gösterebilmektedir. Altta yatan hastalığın belirtileri genel olarak anemi belirtilerinden önce kendisini gösterir. İnsan bedeninin kansızlık belirtileri gizleme özelliği müthiş seviyelerdedir. Özellikle de hastalık daha ilk evrelerindeyse… Bu yüzden anemiler yavaş yavaş ilerler ve gelişir. Bir süre sonra tüm anemilerde aşağıda yer alan belirtiler görülebilmektedir:
- Kolay yorulma
- Nefes darlığı
- Baş ağrısı
- Cildin soluk görünmesi
- Bacaklara kramp girmesi
- Spor ya da aktivite esnasında alışık olunmayan seviyelerde hızlı kalp atması
- Göğüs ağrısı
- Baş dönmesi
- Uykusuzluk çekmek
Yukarıdaki belirtilerin çok daha ileri seviyelerde gerçekleşiyor olması, aşırı kansızlık belirtileri yaşadığınızı göstermektedir.
- Demir Eksikliği Anemisi: Toprak, kağıt ya da buz yeme isteği, tırnakların yukarıya doğru eğrilmesi, ağız çevresinin çatlaması
- Kronik Kurşun Zehirlenmesi: Diş etlerinin siyah ya da mavi çizgilere sahip olması, kabızlık, kusma, karın ağrısı
- B12 Vitamini Eksikliği Anemisi: Ayakların ve ellerin uyuşması, dokunma duyusunun kaybı, yürüme güçlükleri, bacak ve kol sertlikleri, sakarlık, bunama
- Orak Hücre Anemisi: Enfeksiyona kolay yakalanma, kronik yorgunluk, büyüme ve gelişme yetersizliği, eklemlerde ve uzuvlarda ağrı
- Folik Asit Eksikliği Anemisi: İshal ve sinirlilik. Öte yandan dilin pürüzsüz bir yapıya sahip olması
- Aplastik Anemi: Ateş, enfeksiyon, deri döküntüsü
- Hemolitik Anemi: Sarılık, kahverengi ya da kırmızı idrar, bebeklerde gelişme bozukluğu (bebeklerde kansızlık sonucunda), safra taşı oluşumu, bacak yaraları
Kansızlığa Ne İyi Gelir?
Kansızlık, bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olur. Bu yüzden hastalar enfeksiyonlara ve inflamatuar hastalıklara karşı çok daha duyarlı hale gelir. Yeterli seviyede C vitamini almak, bağışıklık sistemini önemli seviyede yükseltecektir. Bir insanın günlük C vitamini ihtiyacını karşılamak için her gün bir portakal veya bir kivi ya da bir bardak limon suyu içmesi yeterli olacaktır.
Ispanak, brokoli ve kereviz gibi sebzeler, iyi birer demir kaynakları ve kan yapan besinler arasındadır. Ancak ıspanağın pişirilerek tüketilmesi doğru olandır. Çiğ ıspanak yemek tam tersi şekilde demir emilimine engel olmaktadır. Nar suyu ya da taze pancar gibi gıdalar da, harika kan temizleyiciler oldukları gibi, kan yapıcı yiyecekler arasındalardır. Öte yandan pancar, folik asit yönünden de zengin bir gıdadır. Bir diğer demir kaynağı da siyah susamdır. En çabuk kan yapıcı besin ise, hiç kuşkusuz pekmezdir. Pekmez içerisinde demir, kalsiyum, fosfor, potasyum gibi maddeler bulundurur. Demir seviyesi yönünden çok zengindir. Aynı zamanda bebeklere ve çocuklara da tatlandırıcı alternatifi olarak verilebilmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Kansızlık hastalığı nelere yol açar?
Anemi, yorgunluk, halsizlik, nefes darlığı ve baş dönmesi gibi belirtiler ile ortaya çıkar. Tedavi edilmediği sürece büyük sorunlara neden olur.
Kansızlık olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Yorgunluk, halsizlik ve hafif bir eforla bile meydana gelen nefes darlığı veya kalp çırpıntıları en sık ortaya çıkan belirtilerdir. Unutkanlık, uyku sorunları, saç dökülmeleri, tırnaklarda çatlamalar veya çukurlaşmalar, dilde aşırı kırmızılaşma ve düzleşme ve ağız köşelerinde yaralar da görülür.
Kansızlık tedavi edilmezse ne olur?
Tedavi edilmedikçe pek çok soruna neden olur. Çünkü kansızlıkta vücut, hipoksi adı verilen oksijen yetersizliğine yol açar. Bundan dolayı da dokulara gitmesi gerekenden daha az sayıda oksijen gider. Demir eksikliğine bağlı kansızlık uzun sürdüğünde ise, zorlanma yaşanır ve kalp büyüyerek kalp yetmezliğine neden olur.
