Mastektomi Nedir?
Mastektomi operasyonu, bir veya iki memenin kısmen veya tamamen cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Bu işlem, meme kanserini tedavi etmenin veya önlemenin bir yoludur. Mastektomi işlemi, erken evre meme kanseri olanlar için bir tedavi seçeneği olarak uygulanır. Memeden sadece tümörün çıkarıldığı, meme koruyucu cerrahi (lumpektomi) de başka bir seçenek olarak uygulanabilir.
[trgebanner]
Mastektomi ve meme koruyucu cerrahi arasındaki fark şudur: Mastektomi ameliyatında meme tamamen çıkarılırken, lumpektomide tümörle birlikte meme dokusunun yalnızca bir kısmı çıkarılır. Her iki prosedür de meme kanserinin nüks etmesini önlemek için eşit derecede etkilidir.
Mastektomi Ameliyatı Türleri
Birkaç farklı tipte mastektomi teknikleri vardır. İşlemin hangi teknikle yapılacağı, hastalığın durumuna ve fizyolojisine göre belirlenir.
Basit Mastektomi
Basit mastektomi işlemine total mastektomi de denilmektedir. Bu işlemde cerrah, meme dokusunu (meme ucu ve areola dahil) tamamen çıkarır. Tek memenin çıkarılması işlemi tek taraflı mastektomi, iki memenin de çıkarılması işlemi ise çift mastektomi olarak adlandırılır. Basit mastektomide, koltuk altı lenf düğümleri ve göğüs altı kasları yerinde bırakılır. Ancak bazen lenf düğümleri ameliyat sırasında alınan göğüs dokusunun içinde yer aldıkları için çıkarılabilir.
Basit mastektomi genellikle İn situ duktal karsinom (DCIS) olan (bu karsinomlar kötü huylu hücrelerden oluşur) ve meme kanserine yakalanma olasılığını önlemek isteyen kadınlar için uygulanır.
Modifiye Radikal Mastektomi
Modifiye radikal mastektomi, hem meme dokusunun hem de lenf düğümlerinin çıkarılması işlemidir. Bu işlemde göğüsün altından herhangi bir kas çıkarılmaz.
Modifiye radikal mastektomi ameliyatı genellikle, lenf düğümlerinin incelenmesini gerektiren durumlarda yapılır. Bu şekilde kanser hücrelerinin meme dışına yayılıp yayılmadığı belirlenir.
Radikal Mastektomi
Radikal mastektomi, en geniş kapsamlı mastektomi türüdür. Bu işlemde, meme dokusunun tamamı, koltuk altındaki lenf bezlerinde oluşan düğümleri ve göğüs altı kasları çıkarılır.
Günümüzde radikal mastektomi sadece meme kanseri, meme altındaki göğüs kaslarına yayıldığında önerilmektedir. Modifiye radikal mastektominin, radikal mastektomi ile aynı derecede etkili ve daha az şekil bozucu olduğu olduğu anlaşıldığı için artık nadiren uygulanıyor.
Segmental Mastektomi
Segmental mastektomi ameliyatı, meme dokusunun kanserli kısmının ve etrafındaki bazı normal dokunun çıkarılması işlemidir. Bu işleme kısmi veya parsiyel mastektomi de denilmektedir. Teknik olarak lumpektomi işlemine benzer ancak segmental mastektomide lumpektomiye oranla daha fazla doku çıkarılır.
Koruyucu Mastektomi Türleri
Koruyucu mastektomi teknikleri, meme cildini korumak ve işlem sonrası daha doğal bir meme görünümü sağlamak amacıyla uygulanır.
Deri Koruyucu Mastektomi
Deri koruyucu mastektomi, göğüs derisinin büyük bir kısmını koruyan mastektomi tekniğidir. Bu yöntemde, sıklıkla meme ucu ve meme ucu çevresi (areola) alınır ancak meme cildinin geri kalanı büyük oranda korunur. Meme onarımı, hastaya basit mastektomi kadar fayda sağlar. Alınan meme dokusunun miktarı, basit mastektomi yöntemindeki oranın aynısıdır.
Meme Ucu Koruyucu Mastektomi
Cilt koruyucu mastektominin bir çeşididir. Genellikle meme ucuna yakın bölgelerde tümör belirtisi göstermeyen memede, erken evre tümörü olan kadın hastalarda kullanılan bir tekniktir. Meme başı koruyucu mastektomide, meme dokusu alınır ancak meme derisi ve meme ucu yerinde bırakılır. Tüm bu işlemlerin ardından göğüste oluşan dokusal bozulmalar, estetik göğüs görünümünü kaybetmenize sebep olabilir. Bu sebeple tercih eden hastalarda işlem sonrası, memeye estetik cerrahi (rekonstrüksiyon) uygulanır. Göğüs estetiği yapılan hastalarda, operasyon sonucu meydana gelen şekil bozuklukları giderilir.
Mastektomi Operasyonu Öncesi Yapılan Görüntüleme Teknikleri
Mastektomi ameliyatı öncesinde hasta ayrıntılı bir muayene ve kontrol sürecinden geçmektedir. Bu süreçte doktor tarafından istenilen bazı görüntüleme teknikleri şu şekildedir:
- Mamografi: Meme kanserinin erken dönem teşhisinde büyük önem taşır. Bu işlemde bir tarama aracı ile meme röntgeni çekilir.
- Meme USG: Memenin ultrason cihazı ile görüntülenmesidir. Bu yöntem mamografiden daha farklı olarak, ultrason cihazı ile uygulanıyor.
- Manyetik Rezonans (MR): MR cihazlarında, özel meme coilleri (sargıları) kullanılarak yapılır. Memedeki kitlelerin ve kanserinin daha iyi ortaya konması için hastaya damar yolu ile ilaç (kontrast madde) verilir.
- PET-CT (Pozitron Emisyon Tomografi-Bilgisayarlı Tomografi): Aynı anda iki görüntüleme sistemi birden kullanılarak meme bölgesi ayrıntılı bir şekilde görülür. Yüksek risk grubundaki meme kanseri hastalarda kanserin ilerlemesinde, takip sonucu ortaya çıkan lezyonların detaylı incelenmesinde ve metastazları olan hastaya uygulanan tedavilerin etkinliğinin saptanmasında sıklıkla tercih edilmektedir.
Bu görüntüleme tetkikleri, memede kanser olup olmadığı hakkında bilgi verir. Bunların yanında tümörün iyi veya kötü huylu olup olmadığını belirlemek amacıyla meme biyopsisi yapılır. Meme biyopsileri, tümör hakkında kesin tanı koymaya yardımcı olur.
Mastektomi Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Mastektomi ameliyatı öncesinde cerrah, hastaya ayrıntılı bir muayene ve tetkikler sonucunda kanser teşhisi koyması halinde işleme karar verir. Ameliyat gerektiren durumlarda hangi mastektomi tekniğinin kullanılacağına doktor ve hasta birlikte karar verirler. Bu konuda kararı genellikle tümörün durumu belirlemektedir. Doktorunuzun, kanserin tekrarlanma riski olduğunu düşünüyorsa, mastektomiden sonra radyoterapi önerme ihtimali vardır.
Mastektomi operasyonu için yapılacak kesiler farklılık göstermektedir. Cerrah, mastektomi yöntemine uygun olarak meme cildinde yapılacak kesiyi modifiye eder. Burada yapılmak istenen, bütün meme dokusunu çıkarmaktır. Bazı durumlarda işlem bölgesinde seroma (seröz sıvı birikimi) oluşumunu önlemek amacıyla dren takılmasına ihtiyaç duyulabilir. Hasta ve doktorun, bu süreçlerin tamamı hakkında ayrıntılı bir şekilde görüşmesi gerekir.
Mastektomi Operasyonu Sonrasında Süreç Nasıl İşler?
Mastektomi ameliyatı olanlar hastanede yatış süresi genellikle 1 ila 2 gündür. Bu süreçte doktorunuz sizin için en uygun medikal tedaviyi belirler. Taburcu olduktan sonra ağrı kontrolünün sağlanması amacı ile doktorun önerdiği ağrı kesici ilaçların aksatmadan kullanılması gerekir. Mastektomilerde, iyileşme süreci genellikle hızlıdır. Özel durumlar dışında kol hareketlerinde belirgin bir kısıtlama olmaz. Yara bakımı ve pansuman uygulamaları mutlaka uzmanlar tarafından yapılmalıdır. Dren takılan hastalarda ameliyattan yaklaşık 1 hafta sonra dren çekildikten sonra kol hareketlerine başlanması gerekir.
İyileşme sürecinde doktorunuzun önediği bazı egzersizler olacaktır. Önerilen egzersizleri uygun şekliyle ve aksatmadan yapmanız, daha kısa sürede toparlanmanıza yardımcı olacaktır.
Mastektomi Ameliyatına İhtiyaç Duyulan Durumlar
Meme kanseri teşhisi konulan veya meme kanserine yakalanma riski çok yüksek olduğu düşünülen durumlarda cerrah, mastektomi ameliyatı yapmaya ihtiyaç duyar. Bununla birlikte mastektomi gerektiren durumlar şu şekildedir:
- Göğüste izlenen büyük bir tümör olması halinde,
- Memede lenfoma tanılarında,
- Göğüs bölgesinde birden fazla kanser alanı tespit edildiğinde,
- Göğüste geniş alanda İn situ duktal karsinom (DCIS) saptandığında,
- Daha önce kemoterapi uygulandığı halde iyileşmeyen vakalarda,
- Lokal olarak tekrarlayan meme kanseri gibi durumlarda mastektomiye ihtiyaç duyulmaktadır.
Mastektomi Ameliyatının Riskleri Nelerdir?
Tüm ameliyatlar gibi mastektominin de bazı riskleri vardır:
- Kesi yeri boyunca deride uyuşma ve bitişik bölgede hassasiyet: Ameliyat sırasında sinirler kesildiği için uyuşma ve hassasiyet olma riski vardır. Artması ve geçmemesi halinde doktorunuzla görüşmeniz gerekir.
- Yara İyileşmesinin Gecikmesi: Mastektomi sırasında cerrah, meme dokunuzu besleyen kan damarlarının bir kısmı keser. Bu durumlarda o bölgeye yeterince kan akışı sağlanamadığı için kesi yeri geç iyileşir. Nadir görülen ancak ciddi olmayan komplikasyonlardandır.
- Enfeksiyon Riski: Her operasyon gibi mastektomi operasyonu sonrasında da enfeksiyon görülme riski vardır. Buna engel olmak için doktorunuz tarafından yazılan antibiyotikleri düzenli kullanmanız ve pansumanınızın bir uzman tarafından yapılması gereklidir.
- Skar dokusu oluşumu: Mastektomi ve mastektomi artı rekonstrüksiyon ile skar dokusunun zamanla oluşma ve birikme riski vardır. Yara dokusu bazı durumlarda yumrulu veya ağrılı olur. Bu tür durumlarda doktorunuzla görüşerek sizin için en uygun tedaviyi kendisinden isteyebilirsiniz.
Mastektomi Ameliyatı Sonrası Tedavi
Patoloji raporunuzun sonuçları, mastektominizden sonraki bir veya iki hafta içinde hazır olmalıdır. Sonuçlara göre bazı durumlarda mastektomi sonrasında doktorunuzun, kanserin tekrarlanma riskini azaltmak için hormon tedavisi uygulamaya ihtiyaç duyma ihtimali vardır. Bunun yanında kemoterapi veya hedefe yönelik tedaviye de ihtiyaç olabilir. Bu süreç hakkında gereken tüm bilgileri doktorunuzdan almanız gereklidir. Bu şekilde sizin için en uygun tedavi şekline karar verebilirsiniz. Mastektomi sonrası tedavi şekilleri ile ilgili daha ayrıntılı bilgi almak için “Mastektomi (Mastectomy) ile Meme Kanseri Tedavisi” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.
Sık Sorulan Sorular
Ameliyat kaç saat sürer?
Mastektomi ameliyatları genellikle 2,5-3 saat sürmektedir. Ancak bu süre anestezinin uyutma ve uyandırılma süreçleriyle birlikte biraz daha uzayabilir. Operasyon süreci ile ilgili doktorunuzla ayrıntılı olarak görüşmeniz gerekir.
Kollarımı ne zaman hareket ettirebilirim?
Mastektomi ameliyatından sonra kol, kol askısında tutulur. Askıya alınan kolun erken dönemde fazla hareket ettirilmemesi, gövdeden fazla uzaklaştırılmaması istenir. Kolun askıda kalma süresi; 4 ila 5 gündür. Bu sürecin ne kadar olacağını doktorunuz belirler.
Mastektomide enfeksiyon kapma riskim nedir?
Her ameliyatta olduğu gibi mastektomi ameliyatında da enfeksiyon kapma riskiniz bulunmaktadır. Ancak steril koşullarda gerçekleştirilen mastektomi operasyonu sonrasında uzman kişiler tarafından temiz pansuman yapılması ve antibiyotiklerinizi düzenli kullandığınız taktirde enfeksiyon riski oldukça düşüktür.
