MS Hastalığı (Multipl Skleroz) Nedir?
Multipl skleroz MS hastalığı, ataklar ile belirti veren ve merkezi sinir sisteminde etkili olan bir kronik rahatsızlıktır. Bağışıklık sisteminde nedeni tam olarak bilinmeyen bir sebepten ötürü bozulma yaşanırsa, sistem beyin ve omurilikte sinir iletimi görevini üstlenen kendi hücrelerine saldırır. Bağışıklık sisteminin, sinir liflerindeki koruyucu tabakalara saldırması sonucunda ise iltihaplanma, hasarlı bölge oluşumu ve çeşitli doku bozuklukları meydana gelir.
Dokuların bozulması ile beyin, vücudun diğer kısımlarına doğru sinyali gönderemez ve yürüme, konuşma ve görme aksaklıklarının yaşanmasına yol açar. Miyelin tabakası kendini yenilediği zaman belirtileri göstermez ancak ataklar farklı zamanlarda yeniden oluşabilir. Çeşitli yöntemler ve ilaçlar ile atakların sıklığında ve şiddetinde azalma yaşanabilir.
MS Hastalığı Türleri
- Klinik izole sendrom (CIS): En az 24 saat süren belirtilerin ilk bölümünü içerir.
- Tekrarlayıcı düzelen MS (RRMS): Hastalık aktivetesinin net nükslerini ve remisyonları içerir.
- Birincil ilerleyici (Primer Progresif) MS (PPMS): Eğer bu MS türü hastada gelişmişse, nörolojik fonksiyon semptomları hastalığın başlangıcından itibaren daha da kötüye gider.
- İkincil ilerleyici (Sekonder Progresif) MS (SPMS): Tekrarlayan MS aşamalı forma geçtiği zaman görülür.
MS Hastalığı Belirtileri
- Yürümede zorluk
- Denge sağlamada güçlük
- Kas güçsüzlüğü
- Yorgunluk hissi
- Bacaklarda ya da ayaklarda uyuşma
- Yorgunluk hissi
- Kas spastisitesi
- Titreme
- Görme zorluğu
- Akut ve kronik ağrı
- Konsantre olmada ve zihinsel aktivitede sorunlar gibi semptomlar, multipl skleroz belirtileri arasında yer alır.
Erken Belirtileri;
- Kolların, bacakların ve yüzün bir tarafını etkileyen karıncalanma ve uyuşma
- Güçsüz bacaklar ve dengesizlik
- Çift görme, bulanık görme ya da kısmi görme, gözde ağrı
Ne Gibi Sorunlara Yol Açar?
Bu hastalığın yol açtığı lezyonlar, merkezi sinir sisteminin herhangi bir yerinde görülebilir ve vücudun herhangi bir bölümünü etkileyebilir. Yaş ilerlediğinde meydana gelen engeller daha belirginleşir. Hareketlilikte bir sorun varsa, düşmeler ve kemik kırılmaları da meydana gelebilir. Öte yandan artrit ve osteoporoz gibi rahatsızlıklar, MS hastasının sıkıntılarını daha da artırabilir. Özellikle 40 yaş ve altı kişilerde felç riski de bulunmaktadır. Yorgunluk dışında, depresyon, bilişsel bozukluk ve kaygı gibi semptomlara yol açar.
MS Hastalığı Neden Olur?
Sinir liflerinin etrafındaki miyelinin koruyucu tabakası hasar görmüştür ve bu hasar bağışıklık sistemi saldırısının sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Bağışıklık sistemi miyeline saldırdığında iltihaplanmaya yol açar. İltihaplanma sonucunda ise, skar dokusuna ve lezyonlara neden olmuş olur. Bu durumda da beyin ile vücudun diğer kısımları arasındaki sinyaller bozulur.
MS Hastalığı Nedenleri
- Çevresel faktörler
- Etnik köken
- Virüslerin etkisi
- Kalıtım
- Genetik faktörler
- Kan ve beyin arasındaki bariyerin hasarı
- Alerjik reaksiyonlar
- Diyet ve vitamin yetmezlikleri
- Anne karnında meydana gelen biyokimyasal olaylar
MS Hastalığı Tanısı
İlk olarak hastaya nörolojik muayene yapılmalı sağlık geçmişi dinlenmeli ve muayene için birkaç test yapılmalıdır. Merkezi sinir sisteminin en az iki farklı bölgesinde hasarın kanıtı ve iki farklı zamanda oluştuğuna dair belge bulunmalı. Hasta klinik öyküsünü anlatırken, doğum yeri, aile geçmişi, tıbbi öyküsü, hastalık geçmişi, seyahat ettiği yerleri ve çevresel maruz kalmaya dair ayrıntıların hepsine yer vermeli. Bunun dışında hastaya refleksler, yürüme, görme ve diğer duyuları için değerlendirme testleri yapılmalıdır.
Bu testler arasında; manyetik rezonans görüntüleme (MR) taraması, optik koherens tomografi (OCT), omurilikten sıvı alınması, kan testleri ve görsel uyarılmış potansiyeller (VEP) testi yer alıyor. MS tanısı için demiyelinizasyon kanıtı gerekmektedir. Benzer semptomlara sahip diğer hastalıkları ayırt etmek için bu teşhisi koymak oldukça önemlidir.
MS Hastalığı Tedavisi
MS hastalığını tamamen iyileştirecek bir tedavi olmasa da, çoklu tedavi seçenekleri vardır. MS hastalığının tedavisi için atakların sıklığına ve şiddetine göre ilaç reçete edilir. Bu tedavilerdeki amaç, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve atakların sıklığını ve şiddetini azaltmaktır. Eğer erken dönemde ataklar kontrol altına alınırsa, hasar da en aza indirilmiş olur.
İlaç tedavisinin yanı sıra fizik tedavi yöntemleri sayesinde de kişinin yaşam kalitesini artırması amaçlanmıştır. Bu atakları azaltmak adına yapılan egzersiz, zayıf kasların güçlenmesini sağlar. Multipl skleroz hastalığı yaşayan kişiler ve aileleri doğru bilgilendirmek, moral desteği sağlamak çok önemlidir. Her kişide farklı seyreden bir hastalık olduğu için, multipl skleroz tedavisi spesifik semptomlara göre değişir.
Hastalığın İyi Bir Seyir İzleyeceğini Gösteren Bulgular;
- Duyusal ve görme ile ilgili olanlar
- 2 atak arasındaki sürenin uzunluğu
- Hastalığın 25 yaş altında görülmesi
- Başlangıçta MR da çok az lezyon olması
- Başlangıçtan 5 yıl sonra etkilenen nörolojik bölümlerin azlığı
- Başlangıçtan 5 yıl sonra nörolojik sekelin azlığı
- Atakların ardından düzelmenin kesinliği
- Beyin omurilik sıvısında myelin proteinin olmaması
- Başlangıcın yalnızca tek bir bölgeden oluşması
- Hastaların kadın olması
Hastalığın Kötü Bir Seyir İzleyeceğini Gösteren Bulgular;
- Başlangıçta etkilenen alanların çokluğu
- Başlangıçta MR lezyonların çokluğu
- Başlangıçta beynin güç, denge ve sfinkter fonksiyonları ile ilgili bölümlerinin etkilenmesi
- Hastaların erkek olması
- Başlangıçta beyin sapı ile ilgili bulguların olması
- Başlangıçta motor bulguların olması
- 40 yaşından sonra ortaya çıkması
- 2 atak arasında 1 yıldan daha az bir süre oluşu
- Başlangıçta hastalığın progresif seyir izlemesi
- Erken seyrinde beyin omurilik sıvısında oligoklonal bant oluşu
Sıkça Sorulan Sorular
MS hastalığı genetik midir?
Çoğunlukla genetik yatkınlıktan kaynaklanmaktır. Aile üyelerinden herhangi birinde MS hastası olması, bu riskleri artırmaktadır.
MS hastalığı kimlerde görülür?
Genel olarak genç yaşlarda görülen bu hastalık, 20 – 40 yaşları arasında meydana gelmektedir. Kadınlarda erkeklere oranla 2 kat daha fazladır.
MS hastalığı geçer mi?
Yaşam boyu sürdüğü için zaman içerisinde değişebilen bir takım zorluklar yaşanmaktadır. Ancak öldürücü ve bulaşıcı değildir. Erken teşhis, ilaç tedavisi ve egzersiz bu hastalığın ilerlemesinde büyük rol oynar. Hastanın ailesi ve doktoru ile düzenli olarak iletişim halinde olması şarttır.
