İnsan psikolojisi, hassas ve bir o kadar da karmaşıktır. Tıpkı fiziki olabildiği gibi ruhsal hastalıkların ortaya çıkması son derece doğaldır. Psikoloji hastalıkları, farklı şekillerde ortaya çıkabilen rahatsızlıklardır. Nüfusun büyük bir çoğunluğunda depresyon başta olmak üzere farklı ruhsal bozukluklar olduğunu görebilmek de mümkündür.
Psikolojik Hastalıklar Neden Ortaya Çıkar?
Psikoloji hastalıklarının ortaya çıkmasında etkili pek çok değişken bulunmaktadır. En sık rastlanan nedenleri ise şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Fallik döneminde oluşan travmalar (fiziki ve mental)
- Ebeveyn çatışmaları
- Akran zorbalığı
- Yanlış ebeveyn yaklaşımları,
- Genetik faktörler
- Çevresel faktörler
- Yoğun stres
- Öz saygı ve sevgi eksikliği
- Kimyasal nedenler (beyindeki sinir ve hormon eksikliği vs)
- Yas veya travma sonrası stres bozukluğu
- Özgüven eksikliği
Pek çok psikolojik rahatsızlığın temelinde bu nedenler olduğunu görmek mümkündür. Psikolojik hastalıkları yenmek için öncelikle problem tespitinde bulunmak önemlidir. Bir rahatsızlığın varlığını tespit etmek için ise belirtileri takip etmek gerekir.
Psikolojik Hastalıkların Belirtileri
Psikolojik hastalıkların pek çok belirtisi bulunmaktadır. Bu rahatsızlıkların var olup olmadığını kavramak için belli başlı belirtiler takip edilebilmektedir. Psikolojik hastalıkların belirtileri şu şekilde sıralanabilmektedir:
- Aşırı uyumak ya da uykuya direnç göstermek,
- Aşırı yemek yemek veya yemeden içmeden kesilmek,
- Keyifsizlik ve mutsuzluk,
- Sıkıntı ve boşluk hissinin yoğunlaşması,
- El ve bacak titremesi,
- Baş dönmesi,
- Ekstrem bir durum olarak baygınlık,
- İletişim becerilerinin zayıflaması
En Yaygın Psikolojik Hastalıklar
Yaygın psikolojik rahatsızlıklar şu şekilde ele alınabilir:
Depresyon
En sık rastlanan depresyon, kişilerin gündelik yaşamlarını ve hayat kalitelerini olumsuz etkileyecek bir rahatsızlıktır. Depresyonun da kendi içerisinde derecelendiğini görmek mümkündür. Hafif, ağır-orta ve majör olmak üzere üç kademe üzerinden değerlendirilen depresyon, hastada farklı düşünceler ve semptomlar uyandırabilmektedir. Majör depresyonda intihar düşüncesi yaygınken orta düzey bir depresyonda bu düşünce daha düşük oranlarla görülmektedir. Depresyon, farklı psikolojik hastalıkların tetikleyicisi olabileceği için ihmal edilmemesi, tedavisinin uygulanması önemlidir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
Dürtüsel davranışlara dayalı otokontrol bozukluğunu yansıtan DEHB, çocuklarda %8, ergenlik dönemindeki kişilerde ise %6 oranında görülmektedir. Genellikle çocuklukta ortaya çıkan rahatsızlık, erişkinlerde ise %4 oranındadır. Hiperaktivite bu rahatsızıkta belirleyici rol oynasa da bazı hastalarda yalnızca dikkat eksikliği olduğu da görülebilmektedir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite hareketsiz duramama, tek bir konuya odaklı kalamama, çok yönlü algılama nedeniyle tam odağı koruyamama gibi belirtilerle ortaya çıkmaktadır.
Anksiyete
Günlük hayatın bir parçası olan kaygının artması ve baş edilemeyecek düzeye gelmesi ile anksiyete ortaya çıkmaktadır. Duruma uygun olmayan, aşırı kaygı ve korku duygularının beslenmesi anksiyetenin en belirgin özelliğidir. Genellikle stres ve üzüntüye dayalı gelişen bir rahatsızlıktır. Farklı yöntemler ile tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB)
Takıntı hastalığı olarak da bilinen obsesif kompulsif bozukluk; istenmeyen düşünce, duyum (takıntı) ve fikirlere bağlı olarak gelişmektedir. Anksiyeteye dayalı bir rahatsızlıktır ve yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürmektedir.
Panik Bozukluk
Panik atak olarak da bilinen bu psikolojik hastalık, aniden ortaya çıkan dehşet, korku, panik ve telaş duyguları ile gelişim göstermektedir. Ülkemizde ve dünyada son derece yaygındır. Panik duygusuna bağlı sinir kırılımlarının oluşmasına neden olan panik bozukluk, Türkiye’de 100 kişiden 4’ünde rastlanabilecek bir rahatsızlık olarak öne çıkmaktadır.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Yaşanan travmatik bir durum sonucunda vücudun gösterdiği tepkimelerde ve stres üretiminde meydana gelen bozukluktur. Sürekli olarak yaşanan olumsuzluğun veya daha kötüsünün tekrarlanması korkusu hastalığın temelinde yer almaktadır. Trafik kazaları, doğal afetler, ölümcül hastalıklar, ölüm gibi sebeplerle sık sık ortaya çıkabilmektedir.
Sık Sorulan Sorular
- Kaç çeşit psikolojik rahatsızlık vardır?
Tanımlanmış 250’nin üzerinde psikolojik rahatsızlık bulunmaktadır.
- Kronik ruhsal hastalıklar nelerdir?
Depresyon, OKB, anksiyete, panik bozukluk, bipolar, anksiyete, hiperaktivite bozukluğu gibi pek çok rahatsızlık kronik ruhsal hastalıklar arasında değerlendirilmektedir.
- Psikoloji hastalıkları genetik mi?
Yapılan araştırmalar sonucunda depresyon, şizoid kişilik bozukluğu, bipolar duygudurum bozukluğu, anksiyete gibi rahatsızlıkların genlerimizden etkilendiği kanıtlanmıştır.
