Spor Yaralanmaları Nedir?
Spor yaralanmaları, profesyonel veya amatör olarak yapılan spor aktivitelerinde vücudun karşılayamayacağı bir kuvvete maruz kalması sonucunda oluşur. Kişinin yaptığı spora uygun giyinmemesi ve spor öncesi ısınmaması gibi etkenlerden dolayı sporcu yaralanmaları meydana gelir. Spor yaralanmaları, sadece sporcudan kaynaklı değil, aynı zamanda çevresel etkenler ile oluşan dış kaynaklardan da meydana gelebilir. Bu yaralanmalar, yaygın olarak kişinin kondisyon ve beceri kaybı yaşamasına yol açar. Bu yüzden de konulan tanının ve tedavinin hızlı bir şekilde yapılması gerekir. Böylece sporcuların, spor hayatlarına en hızlı biçimde dönmeleri sağlanır. Ancak bir sporcu tam iyileşmeden spora dönüş yaparsa, yeniden sakatlanabilir. Peki spor yaralanmaları nedir? Spor yaralanmaları çeşitleri nelerdir ve spor yaralanmaları kaça ayrılır? Daha detaylı bilgi için okumaya devam edin…
Spor Yaralanmalarının Şekilleri ve Bulguları Nelerdir?
Spor yaralanmaları yaygın olarak yapılan spora göre çarpma ve vurmaya bağlı olarak meydana gelir. Bunun dışında vücudun belirli bir bölgesi aşırı kullanımdan dolayı zedelenmeye maruz kalır. Öte yandan bu yaralanmaların çoğu sorun oluşturmazken, sadece belirli bir kısmı tedavi gerektiren ciddi yaralanmalardır. Spor yaralanmalarında sık sık karşılaşılan bulgular arasında, ağrı, şişlik ve morarma yer alıyor. Eğer bu üç bulguya eklemin ya da kemiğin anormal hareketi veya anormal görüntüsü eklenirse, sporcu kırık ve eklem çıkığı gibi sorunlar da yaşayabilir.
Spor Yaralanmalarının Türleri
Akut yaralanmalar
Vücudun bir bölümünün aşırı hıza ve alabildiğinden daha fazla yüke maruz kalmasından dolayı ortaya çıkar. Bu yaralanmalara örnek verecek olursak, düşmeler, çarpmalar, darbeler, burkulmalar, kırık ve çıkıkları söyleyebiliriz.
Kronik yaralanmalar
Aralıksız olarak tekrarlanmasından kaynaklanan yaralanmalardır. Kronik yaralanmalara örnek verecek olursak; stres kırıkları ve tenisçi dirseğini söyleyebiliriz.
En Yaygın Spor Yaralanmaları
- Burkulmalar
- Diz yaralanmaları
- Şişmiş kaslar
- Aşil tendonu yaralanmaları
- Kaval kemiği ağrıları
- Rotator manşet yaralanmaları
- Kırıklar
- Çıkıklar
Spor Yaralanmalarının Nedenleri
- Sporun Tipi: Yapılan bazı sporlarda yaralanma riskleri daha fazla olur. Özellikle de futbol ve güreş gibi yakın temasın fazla olduğu sporlar, kayak gibi diğer sporlara nazaran daha tehlikedir.
- Antrenman şekli: Aşırı, uzun süreli ve yorucu olan antrenmanlar, özellikle ısınma ve soğuma egzersizlerin yeterli olmamasından dolayı yaralanmalara sebep olabilir.
- Egzersizlerin yeterli yapılmaması: Isınma ve soğuma egzersizleri kesinlikle her antrenmanda yapılmalı. Bu antrenmanların güç seviyeleri ise zamanla artırılmalı.
- Zemin: Zeminin düzgünlüğü, zemin malzemesinin kalitesi ve yüzeyin çim yüzeyden sentetik yüzeye değişmesi gibi sebepler yaralanmalara yol açmaktadır.
- Çevresel nedenler: Sıcaklık, nem, ışık ve hava gibi koşular da bu yaralanmaları etkiler. Gerekli aydınlatma yapılmadığı takdirde, sporcunun görüş alanı düşer ve yaralanma riski artar.
- Kullanılan malzeme: Uygun ayakkabı ve koruyucu malzemeler (dizlik, tekmelik, kask) sporcunun hem temel hem de en önemli malzemelerindendir.
- Sporcunun sağlık durumu: Sporcunun sağlık durumu, esnekliği, becerisi, dayanıklılığı ve fiziksel uygunluğu oldukça önemlidir. Sporcudaki enfeksiyonlar, kas-tendon dengesizlikleri ve yapısal bozukluklar, bir takım problemlere yol açabilir.
Hangi Spor Dalında Hangi Yaralanmalar Daha Sık Görülür?
- Futbol: Ayak bileği burkulmaları, yumuşak doku ezilmeleri, dizlerde bağ ve menisküs yaralanmaları, kasık ağrıları.
- Basketbol: Yumuşak doku yaralanmaları, eklem yaralanmaları.
- Boks: Kafa ve yüz yaralanmaları, şuur kaybı, kaş bölgesinde açılma, burun kemiği kırıkları, burunda eğilme.
- Halter: Göğüs ve gövde kasları ile sırt ve bel kaslarında oluşan zorlanmalar.
- Judo: El bileği ve parmaklarda bağ yaralanmaları, kafa travmaları.
- Kayak: Diz bağ yaralanmaları, bacak kırıkları, ayak bileği burkulmaları, omurga kırıkları ve donmalar.
- Atletizm: Aşırı zorlanmaya bağlı kas ve tendon yaralanmaları, diz bağ yaralanmaları, menisküs yırtıkları ve stres kırıkları.
- Yüzme: Sırt ve kol kasları.
- Tenis: Kol, omuz ve el bölgesinde ciddi sakatlanmalar.
- Voleybol: Kol, el, bacak ve karın sakatlıkları.
Spor Yaralanmalarından Korunma Yolları
- Alışkanlıklarınıza ve vücudunuza göre bir spor dalı seçmek,
- Fizik kondisyonu için hazır olmak,
- Müsabaka öncesi iyi ısınmak,
- Sakatlık riskli alanlar için koruyucu ekipman kullanmak,
- Zemine göre uygun ayakkabı tercih etmek,
- Gerekli ısınma ve soğuma egzersizleri yapmak,
- Spor esnasında aralıklı olarak sıvı tüketmek, spor yaralanmalarından korunma yollarından birkaçıdır.
Spor Yaralanmalarında İlk Yardım
- Sakatlanma gerçekleştiği an, aktivite bırakılmalı ve sakatlanan bölge dinlenmeye alınmalı.
- Burkulma ve ezilmeye uğrayan bölgeye bandaj ve buz uygulaması yapılmalı. Ancak bandaj uzun dolaşımı bozacak kadar sıkı sarılırsa ve buz direkt olarak cildin üzerine uygulanırsa, daha da çok hasara neden olur.
- Buz uygulaması, cildin üzerine serilen havlu gibi bir koruyucunun üzerinden naylon torba içine konularak yapılmalıdır. Bu uygulama en fazla 20 dakika olmalı.
- Gerek duyulduğunda elevasyon ile beraber ağrı ve ödem giderici ilaçlar verilmelidir.
- İlk yardımlarda, sporcuya yapılan ilk müdahalenin bilinçli bir şekilde yapılmaması, en sık görülen hatalardan biridir. Bilinç kaybı ve bayılma gibi problemlerde sporcu en yakın sağlık merkezine, donanımlı bir ambulans ve sağlık ekibi ile götürülmeli.
- Ezilme ve burkulmalarda kesinlikle bir ortopedist tarafından klinik muayene yapılmalı ve röntgen çekilerek kırık olup olmadığına bakılmalı.
- Eğer sporcunun şikayetleri ciddiyse, ortopedi ve travmatoloji acil birimine başvurmalı ve tanı için ilk adımlar atılmalı.
Spor Yaralanmaları Tedavisi
Yaralanmaların şiddetine, yerine ve hasarına göre cerrahi ya da konservatif tedavi uygulanabilir. Konservatif tedavi; bandaj, atel, sirküler alçı, ortez ile ekstremite istirahate alınır. Ayrıca ödem giderici ve ağrı kesici gibi ilaçlar reçete edilir. Fizik tedavi; akut durumun geçmesinin ardından adale kuvvetlendirici ve hareket açıcı egzersiz programları uygulanabilir. Cerrahi tedavi yapılan sporcular ise, ameliyat sonrasında fizik tedavi görebilirler. Cerrahi tedavi ise, gerekli endikasyonu olan kırık ve çıkıklarda cerrahi tedavi işlemi uygulanır. Eklem içi yaralanmalar da artroskopik olarak tedavi edilir. Aynı zamanda tendon yaralanmaları da cerrahi olarak tedavi edilir. Son olarak daha etkili ve hızlı bir çözüme ulaşmak için dilerseniz, Özel Avicenna Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Doktorlarımızdan randevu alabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Spor yaralanmaları en çok nereden görülür?
Sporcuların en sık yaşadığı sakatlıkların başında diz sakatlıkları gelir. Özellikle de futbol, basketbol ve tenis gibi sporlarda diz sakatlıkları daha yaygın olarak görülür.
Spor yaralanmaları nelerdir?
Spor sırasında düşme ya da darbe gibi kazalar, uygunsuz ekipman kullanımı ya da teknik, ısınma ve soğuma gibi egzersizlerin yapılmaması gibi nedenlerden oluşan tüm yaralanmalara denir.
Hafif olan spor yaralanmalarında ilk yardım tedavileri nelerdir?
Dinlenme, kompresyon bandajı, soğuk uygulama, elevasyon, antienflamatuar ilaç.
