Yumuşak Doku Zedelenmesi Nedir?
Yumuşak doku zedelenmesi, yumuşak dokuların hasar görmesi sonucunda meydana gelir ve zedelenmenin derecesi ve zedelenen dokuya göre de tedavisi değişmektedir. Yumuşak doku zedelenmesinde ağrı, şişlik, kızarıklık ve hareket kısıtlılığı gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Yumuşak Doku Zedelenmesi Türleri
- Çürükler (Kontüzyonlar)
- Burkulmalar (Ayak bileği ve bilek)
- Tendon iltihabı (Tendinit)
- Bursit
- Zorlanma
- Gerilme
Çürükler künt cisim travmaları nedeniyle meydana gelirken, burkulma ise eklemlerin içe ve dışa aniden dönmesiyle meydana gelir. Tendonit tekrarlayan hareket ile ekleme fazla yüklenilmesinden dolayı ortaya çıkar. Bursitler eklemlerin travma alması ya da fazla kullanılması, zorlanma kişinin kas ve tendonlarının aşırı kullanılması ve gerilme ise kişinin kaslarının olması gerekenden daha fazla esnemeye zorlamasıyla tendonların ve kasların gerginleşmesine neden olmasıyla ortaya çıkar.
Yumuşak Doku Zedelenmesi Tipleri
Yumuşak doku zedelenmeleri, akut ve aşırı kullanım yaralanmaları olarak iki gruba ayrılır. Burkulma, zorlanma ve ezilme gibi akut yaralanmalar, ani fiziksel travmalar sonucu ortaya çıkar. Öte yandan fiziksel bir eylem esnasında ya da gündelik yaşamda, bir dengesizlik yaşayarak düşebilir ya da bir darbe alabilirsiniz. Yumuşak doku travmalarının tiplerinden biraz daha detaylı bahsedecek olursak;
- Akut yumuşak doku travması: Bölgede şişme, duyarlılık, uyuşma ve renk değişimi olarak kendini belli eder. Akut yumuşak doku travması, 1 – 6 hafta arası süren travmalardır ve aile ve çevresel etkenler gibi pek çok nedenden kaynaklanır. Aynı zamanda bu travma, kişiden kişiye farklı şiddette ve sıklıkta meydana gelebilir.
- Kronik yumuşak doku travması: Sık sık tekrarlama ihtimali olduğu için hastanın ani hareketlerden kaçınması gerekmektedir.
Yumuşak Doku Zedelenmesi Şiddeti
- Hafif zedelenmeler (1.derece): Bölgede şişlik ve ağrı olması ile kendini belli eder ve bazı liflerin yırtılmış olma ihtimali vardır. Aşırı derecede fonksiyon ve kuvvet kaybı görülmez.
- Orta şiddetli zedelenmeler (2.derece): Ağrı ve şişkinlikler ile birlikte fonksiyon kaybı görülür ve pek çok lifte yırtılma meydana gelir.
- Şiddetli zedelenmeler (3.derece): Yumuşak doku tamamen zedelenmiş veya hasar görmüştür. Bu nedenle cerrahi müdahale gerekmektedir.
Yumuşak Doku Zedelenmesi Belirtileri
Yumuşak doku yaralanmalarında, yaralanan bölgede birçok değişim fark edilebilir. En yaygın belirtiler arasında ise, ağrı, bölgeye kan hücum etmesine bağlı olarak sıcaklık artışı, eklemde hareket kısıtlılığı ve şişlik yer alıyor. Bu belirtilerin yanı sıra çürüklerde zedelenen bölge morarırken, burkulmalarda ise, kasta ya da ligamentte kopma olmuşsa, hareket yeteneği ve eklem açıklıkları değişkenlik gösterebilir.
Yumuşak Doku Zedelenmesi Nedenleri
Genellikle eklemin aşırı kullanması veya zorlayıcı hareketlerin yapılması ile yumuşak doku zedelenmesi ortaya çıkar. Bu durum daha çok sporcular ve sürekli aynı işi ve aynı hareketleri yapan kişilerde görülür. Bunların dışında koşma, atlama ve benzeri ani hareketler sonucunda da zedelenmeler meydana gelebilir. Aynı zamanda yumuşak doku travması da bu zedelenmelere yol açar.
Yumuşak Doku Zedelenmesi Teşhisi
İlk olarak hastanın geçmişte yaşadığı sakatlıklar, ağrının süresi ve şiddeti, ağrıyı çoğaltan ve azaltan etkenlere bakılmalıdır. Ardından fizik muayene geçilir ve çürükler ve kızarıklıklar için zedelenen bölgeye bakılarak şişlikler elle muayene edilir. Farklı nörolojik testler ile sinir hasarı değerlendirilir ve buradaki bulgulara bakılarak tedaviye devam edilir. Bu işlemlerin dışında görüntüleme tetkikleri yardımı ve stres testi ile hasarın boyutu ve derecesi tespit edilir. Görüntüleme teknikleri için ise direkt graft ve manyetik rezonans görüntülemelerden faydalanabilir.
Yumuşak Doku Zedelenmesi Tedavisi
Yumuşak doku yaralanmaları ve tedavisi için söylenmesi gereken şey, zedelenmenin derecesine ve görüldüğü dokuya göre değiştiğidir. Temel tedavi yöntemi dinlenme, soğuk (buz) uygulaması, yarayı sarma ve yüksekte tutma gibi işlemlerden geçer. Ancak bazı zedelenmeler daha ileri tedavi gerektirebilir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümlerinde takip edilebilen yumuşak doku zedelenmeleri için, aynı zamanda pek çok egzersiz çeşidi vardır. Yumuşak doku zedelenmesi egzersizler, eklemi yormayacak şekilde başlanmalı ve tedavi süresi boyunca zorluk artırılmalıdır.
Yumuşak Doku Zedelenmesi Ameliyatı
Nadir olarak ameliyat ile karşı karşıya kalınır. Bunlar da üçüncü derece burkulmalar, diz ekleminin aşınmasını önleyen menisküs yapılarının yırtılması, gerilme gibi nedenler ile kas ve bağların yırtılmasıdır. Ameliyat gerektiren bu gibi durumlarda ise, artroskopik cerrahi işlem uygulanır.
Sıkça Sorulan Sorular
Yumuşak doku zedelenmesi ne kadar sürede geçer?
İyileşme süresi zedelenmenin ciddiyetine ve özelliğine göre değişmektedir. En sık görülen yumuşak doku zedelenmelerinden biri burkulmadır ve birinci derece burkulmaların iyileşme süresi 1 – 2 haftayken, ikinci derece burkulmaların ise 2 – 4 haftadır.
Yumuşak doku zedelenmesi tedavi edilmezse ne olur?
Zedelenen doku dinlendirildiğinde ve zorlanmadığında doku hasarı kendiliğinden geriler. Ancak bölgede iltihap ve enfeksiyon varsa, tedavinin ve kontrolünün sağlanması çok önemlidir.
Yumuşak doku zedelenmesine ne iyi gelir?
Dinlenerek ağrı ve şişlik azalabilir. Ancak zedelenme sonrasında ağrı, şişlik ve sıcaklık artışı gibi durumlar yaşanırsa, eklemin zorlanmaması gerekmektedir. Aynı zamanda bölge yüksek bir yerde tutularak buz uygulama işlemi yapılmalıdır. Eğer rahatsızlık geçmezse, en kısa sürede doktora gitmelisiniz.
Yumuşak doku zedelenmesine ne iyi gelmez?
Kişi, zedelenme boyutlarını anında fark etmeyebilir. Bu nedenle kişi eklemi zorlamaya devam ederse, daha da ciddi hasara yol açmış olur. Zedelenmelere dikkat ederek, şiş olan bölgelere soğuk uygulanması gerekmektedir.
Yumuşak doku zedelenmesi nasıl geçer?
Buz uygulaması, elastik bandajla kompresyon, elevasyon, rehabilitasyona çabuk başlama, dinlenmek, ağrı kesiciler ve sıcak uygulama gibi tedaviler ile yumuşak doku zedelenmelerini geçirebilirsiniz.
Yumuşak doku zedelenmesi için hangi doktora gidilir?
Yine kişinin rahatsızlık derecesine ve durumuna göre aile sağlığı merkezlerine veya acillere gidilebilir. Ancak müdahale gerektiren durumlarda ortopedi bölümüne gidilmesi gerekir. Dilerseniz Özel Avicenna Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü Doktorlarından randevu alabilirsiniz.
