Tansiyon Nedir? Yüksek Tansiyonun (Hipertansiyonun) Tanı ve Tedavisi

• Nedir

  Kalbin vücuda pompaladığı kanın basınç seviyesinin yüksek ya da düşük olduğu durumlara yüksek ya da düşük tansiyon adı verilmektedir.
• Nedenleri

  Tansiyon hastalıklarının çok sayıda nedeni olabilir ve bu nedenler asla tam olarak netleştirilemezler.
• Belirtileri

  Yüksek ya da düşük kan basıncının çok sayıda belirtisi bulunabileceği gibi zaman zaman hiçbir belirti göstermeden de hastalık devam edebilir.
• Tedavisi

  Düşük kan basıncı yani tansiyonun yoğun semptomlar yaşanmadığı sürece tedavi edilmesi gerekmemektedir. Yüksek kan basıncı için ise doktorlar, önce alt nedeni bulur ve ona özel tedaviler geliştirirler.

Hipertansiyon dünya genelinde ve ülkemizde yaygın olarak görülen kronik, yani geçmeyen bir hastalıktır. Özellikle 45 yaş sonrası erkeklerde ve menopoz sonrası kadınlarda, yaş ilerledikçe yüksek kan basıncı görülme sıklığı artar. Hastalar genel olarak tansiyonu ne düşürür diye merak ederler ama mutlaka tedavi görmeleri gerekir. Tedavi edilmediği durumlarda; kalp krizi ve kalp yetmezliği, beyin kanaması, böbrek yetmezliği, gözde kanama ve görme kaybı gibi problemlere neden olması nedeniyle önemlidir. Takip ve tedavisi kardiyologlar tarafından yapılmaktadır.

Tansiyon Nedir?

Kalp, her atımda içindeki kanı vücudumuzun en uç noktasına kadar gönderir. Kan ile birlikte vücudumuza gerekli oksijen ve besin en uç noktaya kadar ulaşır. Giden bu kan, her atımda damar duvarına bir basınç uygular. Biz buna büyük tansiyon diyoruz. Kan ulaşacağı yere kadar ulaşır ve bir miktar kan damar içerisinde kalır. Kalan kan yine damar duvarında bir basınç oluşturur. Bu sayede küçük tansiyon oluşur. Bu döngü sürekli tekrar eder. Tüm bunlar tansiyon nedir ve tansiyon neden olur sorularını cevaplar. İnsanlar yoğunlukla tansiyon kaç olmalı, normal tansiyon değerleri yaşa göre, yüksek tansiyon kaç olursa tehlikeli gibi soruları internet üzerinde araştırırlar. Genellikle ortalama bir insanın normal kan basıncı değeri 12/8 olur.

Kan Basıncı

Organ ve dokuların beslenmesinde bir numaralı rolü üstlenen kanın, kalp tarafından organ ve dokulara pompalanması gerekir. Bu pompalama işlemi esnasında kanın, damarların duvarlarına yaptıkları basınca ise kan basıncı adı verilmektedir. Kan basıncı yetersiz olduğu zaman hipotansiyon meydana gelir. Kan basıncı eğer yüksek ise bu sefer de hipertansiyon görülmektedir. Kan basıncı seviyelerindeki artışlar genel olarak pek bir belirti vermeden yaşanır. Dolayısıyla, kan basıncı ölçümü yapılmadığı durumlarda çoğu insan, hastalıkla birlikte uzun yıllar yaşamak durumunda kalırlar. Genel olarak şikayet vermediği için de tedavi başlatılamaz. Aile geçmişinde hipotansiyon ya da hipertansiyon hikayesi bulunan insanların mutlaka düzenli olarak ölçüm yaptırmaları gerekir. Kan basıncı ölçümü bir sağlık personeli tarafından yapılabileceği gibi, evde otomatik ölçüm yapan cihazlar yardımıyla da gerçekleştirilebilir.

Yüksek Kan Basıncı

Yüksek kan basıncı olduğu durumlarda, organların büyük bir bölümü bu durumdan etkilenirler. Kalbin sürekli olarak böyle bir basınç etkisinde olması, onu tehlikeye sokacaktır. Bunun yanında kalp kadar etkilenen bir diğer organ da böbrektir. Yüksek kan basıncı böbrek fonksiyonlarını tehlike altına alabilmektedir. Bu da böbrek yetmezliği olarak karşımıza çıkabilir. Yine beyin kanaması, pıhtı oluşması ya da felç gibi hayati tehlikeler de yüksek kan basıncı yüzünden olabilir.

Hipertansiyon Nedir

Büyük tansiyonda, küçük tansiyonda ya da her ikisinde birden oluşan kalıcı kan basıncı yüksekliği durumuna hipertansiyon diyoruz. Bir diğer deyişle düşmeyen tansiyon hastalığına hipertansiyon adı verilmektedir. Hipertansiyon hastalarının büyük bölümü yani, % 90’lık bölümünün sebebi tek bir nedene bağlı olmayıp, damarlardaki esnekliğin kaybı nedeniyle oluşur. Tamamıyla düzelmez, tansiyon ilaçları ile kontrol altına almak gerekir. Tüm bunlar hipertansiyon nedir ve tansiyon neden yükselir sorularını yanıtlar. Doktorlar ölçümler sonrasında tansiyon değerleri ışığında yüksek kan basıncı ilacı verirler. Bu noktada yüksek tansiyon belirtileri gösteren hastaların mutlaka bir doktora görünmesi tavsiye edilir. Hastaların % 10’luk bölümünün hipertansiyon ya da küçük tansiyon yüksekliğine sebep olan hastalıklar, böbrek bozuklukları, hormonal bozukluklar, fazla tuz tüketimi, obezite vs… gibi ikincil bir neden olup, sorunun kaynağı ortadan kaldırıldığında tedavi edilmiş olur.

Damar Sertliği

Sağlıklı bireylerde, özellikle büyük damarlar esnek bir yapıya sahiptir. Damar duvarında bulunan elastik lifler sayesinde, herhangi bir sebepten ötürü tansiyon yüksekliği olduğunda genişleyerek tansiyonu normal düzeyde tutmaya yararlar. Damar sertliği oluşmaya başladığında bu esneklik giderek azalır. Damar duvarında kolesterol birikimi, esnek yapıların kaybı, son olarak damar duvarından içeriye doğru oluşan plaklar oluşur. Plaklar zamanla artarak, kalp krizlerine, felçlere kadar ilerleyen durumların oluşumuna neden olabilir. Damar sertliği yaşanması genellikle tansiyon yükselmesi durumunu beraberinde getirir.

Tansiyon Belirtileri

Yüksek kan basıncı hastalığının (hipertansiyonun) kendine has tansiyon belirtileri genelde bulunmaz. Hastalar şikayeti olmadan da yüksek kan basıncı hastalığına sahip olabilirler. Hatta bazı hastalar yüksek kan basıncı sonucu hasarlanan organın neden olduğu şikayet (beyin kanaması, göz arkasında kanama, böbrek yetmezliği gibi…) üzerine hastaneye başvuru esnasında tanı alırlar. Ani tansiyon yükselmesi belirtileri ise biraz daha farklı olabilmektedir. Genel olarak yüksek tansiyon belirtileri şu şekilde kendisini gösterir:

• Baş ve ensede ağrı
• Kulak çınlaması
• Baş dönmesi
• Burun kanaması
• Gözde görme kaybı, bulanık görme
• Halsizlik, yorgunluk, isteksizlik
• Sık idrara çıkma

Bu şikayetler sizde de var ise ve sürekli halde ise; yüksek kan basıncı hastası olabilirsiniz. En yakın kardiyoloji hekimine başvurmanız gerekmektedir.

Yüksek Basınç ile Yaşamak

Hemen hemen bütün yüksek kan basıncı hastalığı yaşayan hastaların uymaları gereken bazı kurallar vardır. Bu kurallar kişinin, yüksek basınç ile yaşamak için uyması gereken kurallardır. Sağlıklı beslenme, düzenli olarak spor yapma ve yemeklerde tüketilen tuzun azaltılması ilk ve temel kurallar olarak karşımıza çıkarlar. Bunun yanında, doktorlar tarafından verilmiş olan ilaçların, eksiksiz ve düzenli olarak tüketilmesi gerekmektedir. Hastaların büyük bir bölümü, ilaç kullanımına bağlı olarak düzene giren kan basıncı seviyesini iyileşme olarak görüp, ilaç kullanımını bırakırlar ya da düzensiz hale getirirler. Bu da yapılmaması gereken bir davranıştır. Çünkü düzensiz ilaç kullanımı ya da biraz düzelmeden sonra bırakılan ilaçlar, ani kan basıncı yükselmesine neden olabilir. Yüksek kan basıncı ile yaşamak için uyulması gereken bir diğer kural da; düzenli olarak evde kan basıncı ölçümü yapmaktır.

Yüksek Kan Basıncı Tedavisi

Daha önce de bahsettiğimiz gibi, hipertansiyonun ikincil bir nedeni olan % 10 hasta gurubunda, hastalığa neden olan durum ortadan kaldırıldığında yüksek kan basıncı tedavisi yapılmış olur. Ancak % 90 hastada hipertansiyonun tek bir nedeni olmayıp bir çok faktör etkilidir. Bu faktörleri kontrol altında tutmak ve mutlaka en az bir tansiyon ilacı kullanarak tansiyonu kontrol altına almak gerekmektedir. Tansiyon nasıl düşürülür sorusunu sormadan önce değiştiremediğimiz faktörlere bakmak gerekmektedir: Erkek cinsiyet, yaşlanma, ailede hipertansiyon öyküsü ve ailede kolesterol yüksekliği değiştiremeyeceğimiz faktörlerdir.

Yüksek Tansiyon Düşürme

Hastaların bir çoğu, internet üzerinden tansiyon nasıl ölçülür diye araştırma yaparlar ve kendi tansiyonlarını bir tansiyon ölçer ya da tansiyon aleti ile ölçerler. Daha sonra yine internet üzerinden araştırma yaparlar. Bu araştırmalarda yüksek tansiyon düşürme, yüksek tansiyon ne iyi gelir, küçük tansiyonu ne düşürür gibi konular aratılır. Bu noktada, kan basıncı seviyesini anlık olarak düşürebilecek yöntemlerden bahsedilebilir. Fakat biz bu anlık tavsiyeleri yazımızın devamında verelim ve genel olarak yüksek kan basıncı düşürme tavsiyeleriyle devam edelim. Bu tavsiyeler şu şekilde sıralanabilir:

• Sigaranın ve alkolün bırakılması
• Kan şekeri kontrolü
• Kilo kontrolü
• Sağlıklı beslenme
• Tuz tüketiminin günde 2-5 grama düşürülmesi
• Diyet veya ilaç tedavisi ile kan kolesterol değerlerinin kontrolü
• Hareketli yaşam ve spor yapılması
• Stresten uzak durulması

Tansiyonu Ne Düşürür

Kan basıncı problemleri hastaları, yüksek tansiyon düşmesi için ev şartlarında bazı çözümler üretebilirler. Bunlar; limon suyu içme, sarımsak yeme, nar ve greyfurt suyu içme, ellerini ve yüzünü soğuk suyla yıkama, soğuk suyla duş alma gibi yüksek tansiyon düşürme yöntemleri uygulayarak kan basıncı düzeylerini kontrol altına almaya çalışmaktadırlar. Bu yöntemler ev ortamında tansiyonu ne düşürür ve tansiyon nasıl düşürülür sorularının da cevabıdır. Ancak, bu etkinin ne kadar süreceği, kan basıncı değerinin ne kadar düşüreceği net değildir. Bunlarla ilgili yapılmış çalışma henüz bulunmamaktadır. Faydadan çok zarara neden olma ihtimali de vardır. Bu yöntemler kan basıncı kontrolünü sağlamak için yapılmamalıdır. Yüksek tansiyona ne iyi gelir diye araştırmak yerine uygulanacak en iyi yöntem; mesai saatleri dışında acil serviste acil hekimine başvurmak, mesai saatlerinde ise vakit kaybetmeden bir kardiyoloji hekimine görünmek olacaktır. Kan basıncı hastalığı risk gurubunda iseniz, mutlaka yılda bir kere kontrol için hekime başvurunuz.

Tansiyon Düşüklüğü (Hipotansiyon)

İnsanların çoğu tansiyon düşüklüğü (hipotansiyon) korkusuyla yaşarlar. Ancak bu korku bir bakıma yersizdir. Çünkü normalden daha düşük kan basıncı demek, aynı zamanda normalden daha düşük kan basıncı demektir. Eğer kan basıncı düşük ise, felç ve kalp hastalıkları ihtimalleri azalmış olur. Doktorlar bu durumu genel olarak iyi kabul ederler. Tabii, hastadan hastaya da değişiklikler yaşanabilir. Kan basıncı düşünce zaman zaman bazı hastalarda başka hastalıklar ortaya çıkabilmektedir. Böyle durumlarda mutlaka bir kardiyoloji hekimine görünülmelidir.

Düşük Tansiyon Nedenleri

Düşük tansiyon nedenleri her zaman için net ve keskin değildir. Çok sayıda değişkene bağlı olarak küçük tansiyon düşüklüğü yaşanabilir. Tam olarak net olmasa da düşük kan basıncı nedenleri şu şekilde sıralanabilmektedir:

• Hamilelik
• Tiroid
• Diyabet
• Reçetesiz ilaç kullanımı
• Depresyon ya da Parkinson hastalığı ilaçları
• Kalp hastalıkları
• Damar hastalıkları
• Hava sıcaklıkları
• Karaciğer problemleri

Tansiyon Düşüklüğü Tedavisi

Kan basıncı düşüklüğü yaşayan insanların büyük çoğunluğunu tansiyon düşüklüğü tedavisi görmesi gerekmez. Fakat, semptomlar ortaya çıkmaya başlamış ise mutlaka bir doktora görünmek gerekir. Semptomlara bağlı olarak doktorlar, hangi tedaviyi uygulayacaklarını belirlerler. Bu nokta da doktor, hipotansiyon yaşanmasının altındaki sebebi bulmaya çalışacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular