Bebeklerde Zeka Geriliği Nedir?
Farklı nedenlerden dolayı zihinsel süreçlerin gelişmemesi ya da kısmi olarak gelişmesi durumuna zeka geriliği denir. Bu zihinsel süreçler arasında ise; akıl yürütme, dikkat, algı yönetimi, sorun çözme ve hafıza gibi yetenekler bulunmaktadır. Aynı zamanda bu süreçlerde kişinin ortalamanın altında ve kronolojik yaşa bağlı kalmadan bir davranışta bulunmasına mental retardasyon denir.
Bebeklerde zeka geriliği fark edildiği anda müdahale edilmesi gerekmektedir. Günümüzde zeka geriliği tanısı ortalama 10 – 14 yaşları arasında konur ve bu yaşlarda alınan geri dönüş, erken dönemlere nazaran daha azdır. Psiko – sosyal çalışmalar ile birlikte alınan özel eğitim, bireylerin farkındalıklarının en iyisini ortaya çıkarmasını mümkün kılar.
Bebeklerde ya da çocuklarda zeka geriliği vakalarında, kişilerin iletişim ve sosyal ilişkiler kurmada zorluklar yaşamasına neden olur. Kendini ve sağlığını kontrol altında tutamayabilir, günlük yaşantısını sorunlu bir şekilde geçirebilir, öz bakımını destek almadan gerçekleştiremeyebilir, öğrenmesinde bir engel ve eğitim süreçlerinde sorun yaşayabilir. Dolaylı olarak diğer bireylere nazaran daha geri ve eksik kalır.
NOT: Yalnız ebeveynlerin unutmaması gereken bir şey vardır ki, zeka geriliği beceriksizlik değildir, zeka katsayısının düşük olmasıdır. Öte yandan zeka geriliği testi, yani IQ testi uygulayarak çocuğunuzun durumunu netleştirme şansınız vardır.
IQ Testine Bağlı Zeka Geriliği Tablosu
- 25 ve altı IQ: Çok ağır zeka geriliği hastalığı
- 25 – 34 IQ: Ağır zeka geriliği
- 35 – 50 – 55 IQ: Orta düzeyde zeka geriliği
- 50 – 55 – 69 IQ: Hafif zeka geriliği
- 70 – 79 IQ: Sınır zeka
- 80 – 88 IQ: Donuk, düşük normal zeka
- 90 ve üstü IQ: Normal, parlak, üstün dahi
Bebeklerde Zeka Geriliği Nedenleri
Doğum Öncesi Nedenler
Genetik nedenlere ya da ailede bu hastalığa sahip birisinin olmasından dolayı kaynaklanabilir. Bunun dışında down sendromu gibi kromozomal bozukluklar ve hipotiroidi gibi metabolik bozukluklar da neden olabilir. Gebe annenin alkol ve uyuşturucu kullanmasının yanı sıra yetersiz beslenmesi de yine bu duruma yol açabilir. Hamilelik döneminde meydana gelen enfeksiyondan kaynaklı olarakta zeka geriliği ortaya çıkabilir.
Doğumdaki Nedenler
Erken doğum ya da geç doğum bu rahatsızlığa neden olabilir. Öte yandan çocuğun ters gelmesi ve göbek bağının boynuna dolanması gibi etkenlerden dolayı yeterli oksijeni alamaması da sebebiyet verebilir.
Doğum Sonrası Nedenler
Bebeklik ya da çocukluk hastalıklarına bağlı olarak gelişebileceği için bu zamanlarda ailelerin ekstra bir gözlem yapması gerekmektedir. Havale geçiren bebek, ilerleyen süreçlerde beyin hasarına ve zeka geriliğine rastlayabilir. Bunun dışında ağır psikolojik sıkıntılar, çocukluk travmaları, kafa travmaları, sarılık, bulaşıcı çocuk hastalıkları ve psiko – sosyal faktörler de bu duruma neden olabilir.
Bebeklerde Zeka Geriliği Belirtileri
- Fiziksel farklılıklar (Doğuştan gelen bir rahatsızlık ise yüz hatlarında farklılıklar oluşur.)
- Hayata yaşıtlarından daha geç adapte olma
- Yapılması gereken eylemlere geç kalma
- Konuşmayı geç öğrenme ya da öğrenememe
- Günlük hayatta temel becerileri uygulamaya dökmede zorluk çekilmesi
- Gelişimlerde eksiklik
- Yaşıtlarına göre öğrenmede ve öğrendiklerini hafızada tutmada zorluk çekilmesi
- Sosyal yaşantılarında kendilerinden küçüklerle oyun oynama isteği gibi semptomlar çocuklarda zeka geriliği belirtileri arasında yer alır.
Tanısı
İlk olarak mental retardasyon tanısını koymak için kişinin 18 yaşından küçük olması gerekmektedir. Yukarıdaki belirtiler ve daha fazlasını görüyorsanız, bu hastalıktan şüphelenebilirsiniz. Bunun dışında zeka testleri ile durum ölçülebilir. Ancak bu testler, yapıldığı ortama, güne ve kişinin o günkü durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bunun için bu testlerin birkaç kez tekrarlanması gerekebilir.
Tedavisi
Zeka geriliği olan çocuklar için bu sorunu ortadan kaldırmak adına herhangi bir tedavi yöntemi yoktur ancak bunu en aza indirgemek için yapılacak birçok şey vardır. Bireyler özel ders alabilirler ve geriliğin derecesine göre kişiselleştirilmiş eğitim yöntemlerini tercih edebilirler. Ayrıca dikkat eksikliği tedavisi de uygulanabilir. Beyin egzersizleri yapılabilir. Zeka oyunları oynanabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Zeka geriliği ne sıklıkla görülür?
Toplumu baz alırsak görülme sıklığı %1’dir. Erkeklerde, kadınlara göre daha sık rastlanan bir durumdur. Aynı zamanda düşük sosyoekonomik düzeyde daha çok vakalara rastlanır.
Zeka geriliği kaç yaşında anlaşılır?
Kişinin 18 yaşından küçük olması gerekmektedir.
