İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH): Nedir, Belirtileri ve Tedavisi

Prostat Nedir? Görevleri Nelerdir?

Prostat sadece erkeklerde olan bir organdır. Erkeklerdeki görevi üreme sağlığı ile ilgilidir. Yapı olarak bir salgı bezidir. Hem iç salgı bezi hem dış salgı bezi olarak fonksiyon görmektedir. Erkekte meni sıvısının %50 den fazlasını prostat üretmektedir. Ayrıca yine ejekulatın yani meninin sıvılaşmasında rol olan PSA denen bir enzimi de iç salgı bezi (endokrin) olarak salgılar. Yani meni sıvısının hacmi, mineralleri, sıvılaşması ve dolayısıyla sperm hücrelerinin dölleyici karakter kazanıp gebeliği sağlamasında önemli rol oynamaktadır.

[trurbanner]

Prostat denince akla idrar yolları ve yaşlı erkeklerde işeme zorlukları yani idrarını rahat yapamama gelmektedir. Halbuki ilginç olarak prostat idrar yolları sistemi ile herhangi bir fonksiyon paylaşımı veya ilişkisi içinde değildir. Sadece vücutta bulunduğu yer yani anatomik yerleşimi itibarıyla idrar yollarıyla temastadır.

Şöyle ki erkeklerde mesane sonrası idrarı taşıyan üretra denilen idrar kanalının 4-5 cm’lik başlangıç kısmı prostatın tam ortasından geçmektedir. Ve meninin boşaltım kanalı da üretraya açılıp buradan vücut dışına atılmaktadır. Prostat elips şeklinde olduğundan üretra tam ortadan, prostatın içinden bir tünel gibi geçmektedir. İyi huylu prostat büyümelerinde (BPH) idrarın boşaltılmasındaki engel bu kanalın büyüyen prostat tarafından basıya uğraması yani kanalın tıkanmasıdır.

 

İyi Huylu Prostat Büyümesi Ne Demektir? Prostat Neden Büyür?

Doğuşta oldukça küçük olan prostat ergenlikten sonra erkeklik hormonlarının etkisiyle büyümeye başlar. Hormonal etki olmazsa yani testislerden erkeklik hormonu üretilmezse, ki böyle doğan hastalar vardır; ne iyi huylu prostat büyümesi, ne de prostat kanseri olmaz. Yaşlanan erkeğin hormon dengesindeki değişiklikler prostatın hücrelerinde hiperplazi denilen sayısal çoğalmaya yol açarak organın büyümesine yol açmaktadır.

İyi Huylu Prostat Büyümesi Her Erkekte Olur mu?

Teorik olarak ve fizyolojik süreç olarak hormonal olarak erkek olan ve yaşlanan her kişide iyi huylu prostat büyümesi görülür. Hatta büyüme sürecinin 30 lu yaşlarda başladığını gösteren çalışmalar da vardır. Buradaki dikkat çeken durum hastalık belirtilerinin her büyüyen prostatta aynı olmadığı yani her kişide aynı standart belirtiler göstermediğidir. Yani hastalığın şiddeti herkeste aynı olmamaktadır.

BPH Ne Tür Belirti ve Bulgular Gösterir? Vücutta Ne Tür Rahatsızlıklar ve Hasarlar Yapar?

Halk arasında idrar yolları olarak ifade edilen organlar ve oluşumlar aslında üriner sistem olarak adlandırdığımız, böbrekler, üreterler (idrarı böbrekten mesaneye taşıyan kanallar), mesane (yani idrarı depolayan organ) ve üretradan (idrarı dışarı boşaltan kanal) müteşekkildir. İçinden sıvı geçişi sağlanacak şekilde birbirleriyle bağlantılı bu sistem, böbreklerde üretilen idrarın iletilmesi, depolanması ve boşaltılması işlemlerini gerçekleştirmektedir. Bu fonksiyonlar süreklilik arz etmektedir. Hayati bir öneme sahiptir. Yani idrar üretimi veya depolanıp boşaltılmasında bir bozulma böbrek yetmezliği ve ölümle sonuçlanmaktadır.

İdrar boşaltılırken belli bir basınçta idrarın itilmesi ve belli bir debide akım olması gerekir. Bunun için itici gücü mesane kasının kasılması sağlarken akışın rahat olabilmesi için üretra denilen boşaltım kanalının genişliğinin yani iç çapının yeterli boşaltımı sağlayacak müsaitlikte olması gerekir. Tam bu noktada büyüyen prostat üretranın çapını daralttığından içinden idrarın geçişinde azalacaktır. Bu durum mesanenin daha fazla güç sarf ederek idrarı boşaltmaya çabalamasına sebep olmaktadır.

Meydana gelen bu bozulmalar sonrası ince işeme, damla damla işeme, sürekli sıkışma hissi, idrarını tam boşaltamama, sık idrara gitme, gece idrara kalkma, idrar kaçırmaları gibi birçok belirti ortaya çıkabilir. Her hastada bu belirtilerden bazıları ön planda olabilir. Ayrıca idrarda kanama, mesanede taş oluşması, mesane felci, böbreklerde hidronefroz adı verilen böbrek yetmezliğine yol açabilecek tıkanmaya bağlı genişleme, ilerleyen hastalık tablosuna eşlik edebilir.

Teşhis

Müracaat eden hastanın şikayetleri dinlendikten sonra muayenesi yapılır. Klasik muayene parmakla rektal muayenedir. Hem prostatın büyüklüğü, hem de kanser açısından önemli olan bir nodül varlığı veya prostat kıvamında bir sertlik varlığı hakkında fikir verir. Buradan da anlaşılacağı üzere prostat muayenesine gelmiş bir erkeğin prostat kanseri açısından da ayırıcı tanısının yapılması gerekir.

İyi huylu prostat büyümesi (BPH) teşhisi için günümüzde ultrasonografi (USG) ile prostatın ve üriner sistemin değerlendirilmesi rutin bir yaklaşımdır. USG prostatın büyüklüğü hakkında bilgi verir. Mesanede kalan idrar ölçümü yapılabilir. Üroflowmetri ile idrar akım ölçümü yapılabilir. Özel gerekliliklerde Tomografi veya MR tetkikleri yapılabilir. Laboratuvar olarak idrar tahlili, idrar kültürü, PSA kan tahlili, üre kreatinin kan tahlilleri bakılabilir.

Teşhis ve tedavi planlaması hakkında çok önemli fikir veren bir yöntem de sistoskopidir. Sistoskopi ile kanalın tıkanıklığı, prostatın basısı ve büyüme şekli, mesanede meydana gelmiş hasarlar, mesanede tümörler v.b. gibi bulgular saptanabilir. Neticede operasyon gerekliliği hakkında oldukça güçlü kanaat oluşturur.

Kimler Tedavi Edilmeli?

Yaşlanan her erkeğin prostatında iyi huylu prostat büyümesi oluşmasına rağmen hepsinde klinik belirtiler ortaya çıkmamaktadır. Yani herkeste işeme bozukluğu olmadığı için her yaşlanan erkeğin tedavi edilmesi söz konusu değildir. Tedavi kararı yapılan muayene ve tetkikler sonrasında verilir.

• Böbrek fonksiyonlarında bozulma veya böbreklerde tıkanmaya bağlı genişleme görülen hastalar,

• Mesanede taş olanlar,

• Tekrarlayan kanamaları olanlar,

• Mesanenin yapısı ve çalışması bozulmuş olanlar,

• İdrar akım hızı düşük olanlar,

• Mesanesini tam boşaltamayıp işedikten sonra içerde bariz idrar kalanlar,

• Tekrarlayan enfeksiyon atakları yaşayanlar,

• Şikayetleri kişinin yaşam kalitesini bozanlar,

mutlaka tedavi edilmelidir.

Tedavi Yöntemleri

BPH tedavisi iki şekilde yapılmaktadır. Medikal tedavi ve cerrahi tedavi.

Esas olarak şikayetleri ve bulguları kısmen daha az olan ve kullanılan ilaçlardan idrar akımında yeterli düzelme sağlanan hastalarda medikal tedavi uygulanır. Medikal tedaviden fayda görmeyen hastalara cerrahi tedavi uygulanır. Bazı hastalarda ise hiç medikal tedavi uygulanmadan direkt cerrahi uygulanır.

Medikal Tedavi

Günümüzde BPH tedavisinde kullanılan ilaçların başında alfa bloker denilen grupta yer alan ilaçlardır. Bunlar birbirine benzer etki ve yan etki gösteren ilaçlardır. Ve yaygın olarak kullanılmaktadır. Mesane çıkımı ve prostatın içinden geçen üretranın genişlemesini sağlayarak etki etmektedirler. Tedavide kullanılan bir başka ilaç Dutastrid olup prostat hacminde kısmi bir küçülme sağlamaktadır. Her hasta için uygun değildir. Bunların yanında PDE5 inhibitörü ilaçlarında tedavide kullanılabileceği kılavuzlarda yer almaktadır. Halk arasında çok ilgi çektiği ve merak edildiği için belirtmek isterim; bitkisel kaynaklı ilaçlardan henüz kılavuzlara girmiş ve tavsiye edilen bir ürün yoktur. Yani tedavisi kanıtlanmış bir bitkisel ürün yoktur.

Cerrahi Tedavi

İyi huylu prostat büyümesi ameliyatla tedavi edilen bir hastalıktır. Bu ameliyatlar açık cerrahi ve endoskopik (kapalı) cerrahi yöntemler olarak uygulanabilmektedir.

Açık operasyon eskiden beri bilinen uygulanan ve işeme akımını çok iyi düzeyde iyileştiren bir ameliyattır. Bütün endoskopik tedavilerde iyileşme ve başarı hedefi açık ameliyatta ulaşılan sonuçlara erişmedir. Ancak günümüzde hem hastalığın farkındalığı ve hekime ulaşma kolaylığı dolayısıyla, hem de güncel modern tedavi cihazlarının üroloji de kullanışlılığının artması dolayısıyla endoskopik kapalı yöntemler çok daha fazla uygulanmaktadır. İlk başta monopolar şeklinde uygulanan ve günümüzde bipolar teknoloji ile de daha yaygın olarak uyguladığımız Turp ameliyatı, BPH cerrahisinde altın standart tedavi yöntemi olarak halen yerini korumaktadır.

Yani prostat cerrahisinde aksi bir zaruret olmadıkça kapalı Turp ameliyatı yapılmalıdır. Bu ameliyat çok başarılı sonuçlar alınabilen güvenilir bir yöntemdir. Tecrübeli cerrahlar tarafından yapıldığında yeniden ameliyat gereksinimi, idrar kaçırma, darlık gelişmesi gibi istenmeyen komplikasyonlar oldukça az görülür. Yine bu ameliyatın bilinenin aksine cinsel fonksiyonlara olumsuz direk bir etkisi yoktur.

Turp ameliyatını bipolar yöntemle uygulamak daha yararlıdır. Daha az kanama, daha kısa ameliyat süresi, daha kısa süre sondalı kalma ve hasta memnuniyeti esas avantajları olarak söyleyebiliriz. Klasik bilgi olarak 80 gramdan fazla prostat hacminde açık ameliyata geçilebilir. Ancak tecrübeli cerrahlar 100-120 gr prostatları bile bipolar Turp ile başarılı bir şekilde ameliyat edebilirler. Günümüzde hem popüler hem de başarılı bir yöntemi olan HOLEP, lazer ile ameliyat yöntemi olarak açık ameliyatın alternatifi olabilecek bir yöntemdir. Sonuçları açık ameliyata yakındır. Şu an için tek dezavantajı maliyetinin yüksekliğidir.

Sonuç

Sonuç olarak iyi huylu prostat büyümesi cerrahisinde altın standart tedavi yöntemi Turp ameliyatıdır. Günümüzde bipolar teknolojiye sahip cihazlarla ameliyat yapılması oldukça başarılı sonuçlar vermekte ve hasta memnuniyeti sağmaktadır.

Sıkça Sorulan Sorular