Laktoz İntoleransı Nedir?
Laktoz emilim bozukluğu, süt şekerinin emilememesi ve sonucunda laktoz içeren ürünleri tükettikten sonra oluşan rahatsızlığı ifade eder. Genellikle zararsız olan laktoz intoleransı, bu rahatsızlığa sahip olan kişilerde belirli semptomlara neden olmaktadır. İnce bağırsakta üretilen laktaz enzimi seviyesinin düşüklüğü bu rahatsızlığı ortaya çıkarmaktır. Çok yaygın görülen bu intolerans nüfusun üçte ikisinde görülecek kadar fazladır. Ciddi sorunlar yaratmak ile beraber yaşam kalitesini düşürecek semptomlara neden olan rahatsızlığın belirtilerini bir sonraki başlığımızdan inceleyebilirsiniz.
Laktoz İntoleransı Belirtileri
Süt ve süt ürünleri içeren gıdaların tüketilmesi, Laktoz emilim bozukluğu olan kişilerde bazı belirtilere neden olur. Laktoz intoleransı nasıl anlaşılır? diye merak ediyorsanız belirtileri arasında;
- Şişkinlik
- Karın krampları
- Mide ağrısı
- Karın gurultusu
- Hasta hissetmek
- Gaz birikmesi
- İshal
Bahsedilen belirtilerin görülmesi tüketilen laktozlu yiyeceklerin vücudumuzda yaptığı tepkimenin sebepleridir. Tüketilen miktara göre arınızın seviyesi artıp, azalabilir. Laktoz emilim bozukluğu olan bazı kişiler, süt ürünler tüketse bile belirgin şekilde semptom göstermeyebilirler. ancak daha hassas bünyeler en ufak laktoz alımında bahsettiğimiz belirtileri gösterebilirler. Yetişkinlerde laktoz intoleransı belirtileri, bebeklerde laktoz intoleransı belirtilerine göre daha farklı olup, daha belirgin şekilde ortaya çıkabilmektedir.
Laktoz İntoleransı Nedenleri ve Türleri
Süt şekerinin sindirilmesinde zorlanmanın birçok nedeni vardır. Yetişkinlerde ve bebeklerde laktoz intoleransı türleri;
1. Birincil Laktoz İntoleransı
En yaygın olarak görülen birincil tip, yaşlanmayla birlikte kaltaz üretiminin artmasından kaynaklanmaktadır. Kısmen genetik olabilecek birincil tip laktoz emilim bozukluğu, Afrika ve Asya halkının %90’ını etkilemektedir.
2. İkincil Tip Laktoz İntoleransı
İkincil tip intolerans, ince bağırsağın duvarlarındaki iltihaplanmanın neden olduğu tiptir. Laktoz üretiminde azalmaya, bu nedenle de laktoza intolerans oluşmasına neden olmaktadır. Sekonder laktoz intoleransına neden olabilecek hastalıklar arasında Crohn hastalığı, Çölyak hastalığı, ülseratif kolit gibi sorunlar yer almaktadır.
3. Konjenital Laktoz İntoleransı
Bu intolerans türü, yenidoğan bebeklerde görülmektedir. Nadir görülmekle birlikte kalıtsal bir durum olup, ömür boyu devam eder. Bebeğin doğuştan laktoz intoleransı olması nedeniyle anne sütü içemezler. Erken fark edilmeyen durumlar kötü sonuçlanabilir ve bebeğin hayatını kaybetmesine kadar yol açabilir. Laktoz intoleransı bebek kakası içeriğini değiştirerek, kakanın şiddetli ishal şeklinde olmasıyla belirti gösterebilir. Bebeklerde laktoz intoleransı belirtileri arasında bulunan ishale, gaz ve şişkinlik de eşlik edebilir. Bebeğinizde gördüğünüz bu belirtiler bebeklerde huzursuzluğa neden olmaktadır.
4. Gelişimsel Laktoz İntoleransı
Bebeklerde görülen gelişimsel laktoz emilim bozukluğu, sindirim sistemi tam olarak gelişmeden dünyaya gelen prematüre bebeklerde görülmektedir. Sindirim sisteminde görülen belirtileri yaşayan bebeklerde gelişim tamamlandıkça bu intolerans azalıp, kendiliğinden düzelebilir. Ancak düzelme gösterene kadar anne sütü yerine laktozsuz bebek mamaları kullanılması önemlidir.
Laktoz İntoleransı Tanısı
Süt ve süt ürünleri tüketimi sonrası rahatsızlık, yorgunluk hissediyorsanız, intoleransına sahip olmanız mümkün. Bu tanıyı kendi kendinize yapmanız doğru olmayacağı gibi doğru teşhis için iç hastalıkları uzmanına muayene olmanız gerekmektedir. Doktorunuz belirtileri sorduktan sonra tanı için aşağıdaki testleri isteyebilir. Laktoz intoleransı testi arasında;
- Hidrojen nefes testi
- Laktoz tolerans testi
- Genetik testi
- Laktaz aktivitesi
- Dışkı testi
Sağlık uzmanı tarafından yapılan testler sonucunda laktozu sindirmek ile alakalı bir sorun olup olmadığı kesin şekilde anlaşılabilecektir. Tanı konulduktan sonra, emilimin sağlanamadığı laktozlu ürünlerin günlük beslenmenizden çıkartılması gerekecektir. Beslenmenizden çıkartıldıktan sonra laktoz belirtileri sorunlarının düzelmesi, semptomların ortadan kalkması gerekmektedir.
Hangi Gıdalar Laktoz İçerir?
Süt şekeri intoleransınız olduğunu öğrendiğiniz andan itibaren, belirtilerin azalması için süt şekeri içeren ürünlerle beslenmeyi bırakmanız önerilir. Süt ve laktoz içeren gıdalar arasında;
Süt Ürünleri;
- inek sütü
- keçi sütü
- peynir
- dondurma
- tereyağı
- parmesan
- lor peyniri
- ekşi maya
- süt tozu
- süt kullanılan yan ürünler
Yiyecekler içerisindeki laktoz oranı, direkt süt içilerek alınan laktoz oranıyla aynı değildir. Bu nedenle süt içtiğimizde oluşan rahatsızlık peynir veya dondurma yediğinizde oluşmayabilir. Bu yukarıda da bahsettiğimiz gibi aldığınız laktoz miktarına göre değişiklik gösterecektir. Ancak laktoz alımına alternatif yöntemler de mevcuttur.
Yukarıda yer alan ürünlerin birçoğunun laktozsuz alternatifleri bulunmamaktadır. Süt şekerinin parçalanarak laktozsuz süt elde edilmesiyle, intoleransı olan kişilere uygun süt ürünleri oluşturulmaktadır. Paketlerin üzerinde belirgin şekilde “laktozsuz” yazısıyla belirtilen ürünleri kullanarak hem aynı tada ulaşabilir hem de süt şekeri semptomları yaşamadan süt ürünleri tüketebilirsiniz.
Laktoz İntoleransı Tedavisi
Laktoz emilim bozukluğu tedavisi kalıcı olarak mümkün değildir. Ancak laktoz içeren yiyecekleri öğünlerinizden çıkararak semptomları azaltabilirsiniz. Semptomların azaltılması için yapılabilecekler arasında;
- Süt ve süt ürünü alımını sınırlandırın
- Süt ürünü alımlarınızı küçük miktarlara indirgeyin
- Süt içeceğiniz zaman biraz suyla inceltmeyi deneyin
- Laktozu azaltılmış ürünleri yiyin, için
- Kalsiyumsuz kalmamak için soya sütü, hindistan cevizi sütü tüketin
- Laktozsuz inek sütü tercih edin
- Pirinç, yulaf, badem, fındık ve kinoa tüketimini arttırın
sindirim sisteminizi düzenleyerek, laktozsuz sağlıklı beslenmemize yardımcı olacaktır. Aynı zamanda Laktoz emilim bozukluğu tanısı konulduktan sonra doktorunuz Kalsiyum ve D vitamini takviyeleri verebilir. Vitaminlerinizi doktorunuzun önerdiği dozda ve sürede kullanarak, süt ürünü azaltımı nedeniyle vitamin eksikliği yaşamayı engelleyebilirsiniz.
Sonuç
Laktoz emilim bozukluğu olan kişilerde, süt ve süt ürünü tüketimi sınırlandırılarak beslenme diyeti uygulanması gerekmektedir. İç hastalıkları uzmanının yapacağı testler sonucunda tanı konulduğunda, Beslenme ve Diyetetik uzmanı ile beraber kendinize laktozdan uzak bir beslenme programı oluşturmalısınız.
Dengeli beslenme düzeninize süt ürünlerinin laktozsuz etiketli olanlarını dahil etmeniz gerekmektedir. Böylelikle süt ürünü tükettikten sonra oluşan rahatsızlık, yorgunluk ve şişkinlik hali ortadan kalkacaktır. Laktoz intoleransı tanısı ve tedavisi için Avicenna Hastanesi İç Hastalıkları bölümü uzman doktorlarımıza randevu alıp, muayene olabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Laktoz emilim bozukluğu olanlar süt içemez mi?
İntoleransı olan kişiler, her zaman süt ve süt ürünlerine karşı semptom geliştirmezler. Tükettiğiniz süt ürünlerinin miktarını azaltarak veya bir miktar su ile incelterek tüketmeniz önerilmektedir.
Laktoz intoleransı alerji mi?
Laktoz intoleransı ve alerji aynı durum değildir. Alerjik durumlarda, bağışıklık sisteminizin bir proteine karşı aşırı tepki vermesiyle oluşurken, intolerans emilimle alakalı bir durumdur. İntoleransı olan kişiler her zaman semptomları yaşamaz ve belirli miktarda besin tükettiğinde sorun olmazken, alerji durumlarında az miktarlar büyük semptomlara neden olabilir.
