Ayak Üşümesi: Nedir, Belirtileri ve Tedavisi

Çoğu insan yaşamlarının en az bir döneminde bile olsa ayak üşümesi problemi yaşamıştır. Hava sıcaklıklarındaki ani değişiklikler, beslenme rutini ve yaşam tarzı seçimleri bu sorunun ortaya çıkmasındaki en yaygın nedenler arasındadır. Bu etkenlerin ortadan kaldırılarak bir düzen oluşturulması belirtileri hafifletir. Bu etkenlerin dışında daha ciddi sağlık problemleri de ayak üşümesine neden olabilir. Peki ayak üşümesi neden olur? Ayak üşümesi nedenleri nelerdir? Ayak üşümesi hangi hastalığın belirtisidir? Hepsi ve daha fazlası için Avicenna Hastanesi olarak ele aldığımız bu yazımızı okuyabilirsiniz.

Ayak Üşümesi Nedir?

Toplumda yaygın olarak görülen şikayetler arasında, normal ortam sıcaklığında ayaklarda üşüme, uyuşma ve elektriklenme gibi hissedilen rahatsız edici hisler vardır. Ancak ayaklardaki üşüme hissinin uzun bir süre devam etmesi, ciddi sağlık sorunlarına işaret edebilir. Bunun ayrımının yapılabilmesi adına hastanın mutlaka bir uzman tarafından muayene edilmesi gerekmektedir.

Ayak Üşümesi Belirtileri

• Halsizlik ve tükenmişlik hissi
• Ayak ve ayak parmaklarındaki uzun süre iyileşmeyen yaralar
• Ateş
• Eklem ağrıları
• Vücut ağırlığındaki ani değişimler
• Ciltte kalınlaşma ve kızarıklıklar

Ayak Üşümesi Neden Olur?

Ayak üşümesi nedenleri arasında oldukça fazla etken yer alır. Örneğin, kış mevsiminde sıcaklıkların düşmesi, dolaşım ve sinir bozuklukları gibi daha pek çok neden bulunur.

Dolaşım Bozukluğu

Bacaklarda kan dolaşımı bozulduğunda ayaklarda ödem gelişir ve sinir hücreleri tarafından dokunma ve sıcaklık algılarında bozulmalar görülür. Bundan dolayı da ayaklarda üşüme meydana gelebilir. Dolaşım bozukluğunun temelinde ise kalp yetmezliği yatar. Aynı zamanda bacağın toplardamarlarında kanın kalbe geri götürme mekanizmalarının bozulması da varis hastalığını işaret eder. Hareketsiz yaşam tarzının benimsenmesi, sigara alışkanlığının olması ve yüksek tansiyon gibi durumlarda dolaşım bozukluğu gelişir ve ayak üşümesine neden olur.

Şeker Hastalığı

Kan şekeri yükseldiğinde sinir hücrelerinin hasar görmesine bağlı olarak, ayaklarda dokunma ve sıcaklık hislerinde bir takım aksamalar olur. Örneğin, kişinin ayakları soğuk olmadığı halde, kişi üşüyor hissine kapılabilir. Bunun dışında ayağın dolaşımını sağlayan kan damarlarının sinirsel kontrolünde aksamalar meydana geldiğinde de ayakların dolaşımı bozulabilir. Düzenli tedavi olmayan şeker hastalarının sinir dokularında bozukluklar yaygın olarak görülür.

Bunun neticesinde ayaklarda ve ellerde his kaybı yaşayan hastalar, farklı nedenlerden dolayı fiziksel travmalara maruz kalmalarına rağmen ayaklarında herhangi bir ağrı hissetmezler. Bu yüzden de ciddi kronik yaralanmalar ortaya çıkar. Bu duruma diyabetik ayak adı verilir. Bu durum tedavi edilmediği sürece kişinin hayatında tehdit oluşturabilecek seviyede sağlık sorunları yaratabilir. Hastalarda yapılan amputasyon ameliyatların en yaygın sebebi de diyabetik ayak yaralanmalarıdır.

Tiroid Hastalıkları

Tiroit bezi, vücuttaki dokuların metabolizmasını ayarlayan hormonları üretmek ile görevlidir. Bu hormonların üretiminde aksamaların meydana gelmesi durumuna ise, hipotiroidi denir. Hipotiroidi durumunda ise, dokuların metabolizması yavaşlar ve vücut genelinde doku ödemi yaşanır. Bundan dolayı ayaklarda sinir hücrelerinin algı yeteneklerinde bozulma ve ayaklarda üşüme meydana gelir. Klinik belirti olarak, aynı zamanda vücutta üşüme şikayetine neden olabilir.

Anemi

Anemi durumunda kanda oksijen taşınmasından görevli olan kan hücrelerinin üretimi, farklı sebeplerden dolayı aksar ve sayıları hızlı bir şekilde artar. Bundan dolayı dokulara yeterli miktarda oksijen desteği sağlanamaz ve dokulardaki metabolik hareketler sekteye uğrar. Bu şekilde ayaktaki sinir hücreleri de faaliyetlerini yerine getiremez ve üşüme hissi ortaya çıkar.

Karaciğer ve Böbrek Yetmezliği

Vücuttaki zararlı maddelerin uzaklaştırılmasını sağlayan karaciğer ve böbrekler, kan sıvısının damar içinde kalmasında ciddi fonksiyonları yerine getirir. Karaciğer ve böbrek yetmezliği gibi durumlarda ise, kan sıvısı damar içinde kalamayarak dokulara geçer ve ciddi derecede ödeme yol açar. Toksik maddelerin kandaki seviyeleri yükseldiğinde, başta sinir hücreleri olmak üzere diğer dokular da zarar görür. Ve ayaktaki sinir hücreleri ödemden dolayı algılama görevini yerine getiremez. Bundan dolayı da ayak üşümesi belirtisi ortaya çıkar.

Periferik Damar Hastalıkları

Damar sertliği, plak, pıhtı ve anevrizma gibi problemlerde ayaklara yeterli kan desteği gelmez. Kan miktarının azalması ve besin ve oksijen desteğinin kesilmesi sebebiyle ayak sıcaklığı düşerek sinir sistemi hücrelerinin zarar görmesine neden olur. Bunun sonucunda da üşüme meydana gelir.

Nörolojik Problemler

Ayaktaki sinir hücrelerinin görevlerini yerine getirmediği nörolojik hastalıklarda üşüme belirtisi gözlemlenebilir. Beyin ve omuriliğin zarar gördüğü inme durumlarında, multipl skleroz gibi hastalıklarda ve uzuvlardaki sinir hücrelerinin bası altında kaldığı problemlerde de üşüme görülür.

Hava Sıcaklıklarının Düşmesi

Vücudun soğuk ile karşılaşması sonucunda, eller ve ayaklar gibi uzak ekstremitelerdeki kan damarları daralır. Bu bölgelere kan akışı azalarak ayakların üşümesine neden olunur.

Yüksek Stres ve Anksiyete Durumları

Stres ve anksiyete gibi durumlarda ayak üşümesine yol açabilir. Vücudun strese verdiği doğal tepkiler arasında, adrenalin hormon salınımı artırmak yer alır. Adrenalin vücuttaki damarların daralmasına neden olur ve ekstremitelere olan kan akışını azaltır. Bu sebepten ötürü de ayak üşümesi meydana gelir.

Hamilelik Dönemi

Birkaç farklı nedenden dolayı hamilelik döneminde de ayak üşüyebilir. Hormon seviyelerinde meydana gelen değişiklikler otonom sinir sistemini etkiler ve alt ekstremitelere kan akışını azaltır. Aynı zamanda bu dönemde metabolizma hızı arttığı için vücut sıcaklığında hafif yükselmeler olur ve bu nedenle üşüme hissi meydana gelir. Öte yandan hormon seviyelerinde değişiklik meydana gelmesi, tiroit bezinin az çalışmasına, yani hipotiroidizme neden olur. Bundan dolayı da üşüme meydana gelir.

Ayak Üşümesi Tedavisi

Bu sorunun giderilmesi için ilk olarak altta yatan hastalığın doğru tespit edilip, ona göre bir tedavi uygulanması gerekmektedir.

• Dolaşım yetmezliğinde, bu soruna neden olan unsurun teşhis edilmesi şarttır. Kalp yetmezliği için kalp atışını kuvvetlendirici ilaçlar ya da ödemi azaltan ve tansiyon kontrolü sağlayan ilaçlar verilebilir. Varise bağlı dolaşım yetmezliklerinde, varis çorabı kullanılabilir. Bunun yanı sıra ilaç tedavisi ya da cerrahi müdahale de gerekebilir.
• Diyabete bağlı durumlarda kan şekeri kontrolünün düzenli olarak sağlanması gerekmektedir. İnsüline bağlı şeker hastalıklarında, insülin uygun ve doğru şekilde uygulanmalı ve kan şekerinin takibi düzenli olarak yapılmalıdır. Şeker hastalarının yaygın olarak yaptığı hatalardan biri, üşüyen ayakları için ısıtıcı kullanmalarıdır. Bu üşümenin temelinde sinir sistemindeki sorunlar olduğu için ayaklarının fazla ısındığı anlaşılmaz ve ciddi yanık ya da yaralanmalar baş gösterir. Bu sorun, doku enfeksiyonlarına ve amputasyonları neden olur. Bu bağlamda şeker hastaları üşüme problemlerini ciddiye almalı ve hastalıklarına yönelik tedavilerini aksatmamalıdır.
• Hipotiroidi durumlarında, eksik olan tiroid hormonları tablet şeklinde hastalara verilir. Doz ayarlaması aralıklı kan ölçümleri ile yapılabilir.
• Anemide ilk olarak kansızlığın neyden kaynaklandığı bulunmalıdır. Demir ve vitamin eksikliklerinde, eksik olan madde takviye edilir. Ancak kemik iliği yetmezliği ya da kronik hastalık gibi durumlarda farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir.
• Karaciğer ve böbrek yetmezlikleri gibi durumlarda, altta yatan hastalık spesifik olarak tedavi edilir ve bunun yanında ödem sorununu çözmek için ilaç tedavisi uygulanır.
• Periferik damar hastalıklarında darlık tespit edilen damarlarda, darlığın seviyesine göre ilaç tedavisi, anjiyografi ile stent takılması ya da cerrahi operasyon ile damarın değiştirilmesi gibi tedavi yöntemleri uygulanır.
• Nörolojik sorunlarda altta yatan hastalıkların tedavisi bir nöroloji uzmanı tarafından yapılır.

 

Sıkça Sorulan Sorular