Hemipleji Nedir?
Sinir ve kas sistemi bozukluğu olan hemipleji, beyni besleyen damarların tıkanması veya yırtılması sonucunda vücudun sağ ve sol kısmında nöromusküler fonksiyon kaybı yaşanması durumudur. Beynin sağ tarafında oluşan hasarlara bedenin sol tarafını etkilerken, beynin sol tarafında oluşan hasarlar ise bedenin sağ tarafını etkiler. Dünya genelinde en yaygın olarak ortaya çıkan bu hastalık her yaş grubunda görülür ve oldukça risklidir ancak genel olarak daha çok orta yaş ve üzerinde görülür.
Beyin hasarının seviyesine göre çeşitli belirtiler ile birleşmektedir. Bunlar; konuşma ve görme bozuklukları, ataksi, el ve ayakların hareketinin kısıtlanması, hafıza problemleri ve idrar tutamama gibi hastalıklardır. Eğer erken evrede müdahale edildiği sürece bazı durumlarda geçici olabilir ancak çoğunlukla kalıcı seyreden bir sağlık sorunudur.
Öte yandan bedenin etkilendiği bölgeye ve yarısına göre değişmektedir. Örneğin; sol hemipleji hafıza ve algı problemleri ile karakterize edilirken, sağ hemipleji konuşma bozuklukları ve yutma fonksiyonundaki kayıplar ile karakterize edilir. Spastik hemipleji vakalarında ise, kaslar aşırı kasılır ve hareket anormallikleri görülür. Çocukluk çağı hastalığı olan alternan hemipleji, beyin lezyonlarının neden olduğu serebral hemipleji, omurga lezyonlarının neden olduğu spinal hemipleji ve son olarak yüzün sağ ya da sol tarafında felce neden olan yüz hemipleji gibi çeşitleri bulunur.
Nedenleri
- Beyin kanaması ya da anevrizma
- Obezite
- Diyabet
- Travmatik beyin hasarları
- Hipertansiyon
- İleri yaş
- İskemik atak
- Yüksek kolesterol
- Kalple ilgili hastalıklar
- Kalıtımsal faktörler
- Sigara ve alkol kullanmak
- Hareketsiz yaşam tarzı
Hemipleji Belirtileri
- Sağ veya sol yüz, kol ve bacaklarda uyuşukluk hissi, hissizlik, dokuda sertlik, kuvvet kaybı, hareket kaybı ya da hareket fonksiyonlarında azalma
- Duyu bozuklukları
- Yürümede ve ayakta durmada güçlük çekme, denge bozuklukları
- Hafıza kayıpları
- Konuşmada zorluk yaşama
- Yer ve zaman kavramlarını algılamada sıkıntı yaşama
- Davranış değişiklikleri
- Odaklanma sorunu
- Görme sorunları, baş ağrısı
- Şiddetli baş ağrısı
Hemipleji Tanısı
İlk olarak hastanın hangi tür inme geçirdiği belirlenmeye çalışılır ve hızlı bir görüntüleme yöntemine başvurulur. Uzmanların ilaç reaksiyonu ve beyin tümörü gibi bulguların diğer olası sebeplerini tamamlaması gerekmektedir. Bunun dışında hastanede fizik muayene, kan testleri, bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRI), karotis ultrasonu, serebral anjiyografi ve ekokardiyografi gibi tanı yöntemlerine başvurulur.
Hemipleji Tedavisi
İlk olarak tek taraflı felç eden faktörlerin iyileştirilmesine gidilir. Hemipleji fizik tedavi ve rehabilitasyon için en uygun tedavi yöntemidir. Beyin kanaması veya damar tıkanıklıkları gibi durumlarda ilaç tedavisi uygulanır. Ancak ilaçlı tedavi ile hastalığı kontrol altına alınan kişilerin, hemipleji rehabilitasyonu için uygulamalara geçmesi gerekmektedir. Bu çalışmaların erken evrede başlatılması oldukça önemlidir.
Geç başlandığı takdirde, kemik erimesi, bası yaraları, bağırsak fonksiyonlarında bozukluk ve toplardamarda iltihaplanmalar gibi farklı sorunlar meydana gelir. Beyin cerrahi, nörolog, fizyoterapist, ortez uzmanı, sosyal hizmet uzmanı, dil ve konuşma terapisti, psikolog, iş ve uğraşı terapisti ve fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanı ile tedavi süreci yürütülür.
İyileşme Süreci
Tedavi edildiği andan itibaren iyileşme süreci başlar ancak hastadan hastaya değişkenlik göstermektedir. Tedavinin ilk haftasında uygulanan ilaçlı tedavide, iskemi veya kanama gibi beyin hasarları iyileştirilir. Bu sorunların ortadan kalkması ile beyin fonksiyonlarının iyileşmesi birkaç ay sürer. Erken evrede hem ilaçlı tedavi hem fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları hem de hemipleji egzersizleri ile hastaların desteksiz ayakta durması amaçlanır.
Desteksiz ayakta durması dışında yürümesi, yatakta pozisyon değiştirebilmesi gibi motor becerilerin kazandırılması da amaçlanır. Hastaların sabırlı olması ve tedavilere erken başlaması gerekmektedir. Çoğu kişide bu hastalık başladıktan 3 ay sonra iyileşme görülmüştür. Ancak bazı ciddi vakalarda kişinin tamamen iyileşmesi yıllar içinde de olabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Hemipleji ne demek?
Bir sinir sistemi hastalığı olan inme, beyin damarlarının tıkanması sonucunda ortaya çıkar ve vücudun sağ veya sol bölgesini etkiler.
Hemipleji risk faktörleri nelerdir?
Çoğunlukla 55 yaş üstü kişilerde risklidir ve erkeklerde kadınlara oranla daha çok risk vardır. Ailede inme geçmişi olanlar, hipertansiyon, diyabet, sigara, atriyal fibrilasyon, şah damar darlığı ve obezite gibi sorunları olanlar risk altındadır.
Hemipleji ne iyi gelmez?
Stres, sağlıksız beslenme, uyku bozukluğu, diyabet, sigara kullanımı, kilo ve kolesterol yüksekliği iyi gelmez.
