Kontrastlı MR Nedir?
MR taramalarında kullanılan kontrast madde, bt anjiyografi işlemlerinde kullanılan kontrast maddeden farklı olarak gadolinyum içerir. Gadolinyum kontrast madde, MR çekimlerinde kullanılan kimyasal maddelerdir. Vücuda enjekte edilen bu kontrast madde, MR çekimlerinin kalitesini artırarak iyileştirir. Bu sayede vücudunuzun nasıl çalıştığını ve herhangi bir hastalık ya da anormallik olup olmadığını daha doğru bir şekilde gösterir. Emar çekimlerinin daha net ve daha kesin sonuçlar vermesi adına uygulanan kontrastlı MR, damardan ilacın enjekte edilmesiyle gerçekleştirilir. Damardan enjekte edilen bu madde, böbrekler yoluyla vücuttan dışarı atılır.
Neden Kontrastlı MR Çekilir?
Kontrastlı MR, vücudun iç yapılarının görüntülerinin ya da resimlerinin netliğini arttırmak amacıyla sık sık tercih edilir. MR taramasının tanısal doğruluğunu arttırmaya yarayan kontrastlı emar, iltihabın, tümörlerin, kan damarlarının ve bazı organlar için kan akışının görünürlüğünü daha net belirler.
Kontrastlı MR Öncesi
İşleme başlamadan önce, sağlık geçmişine bakılarak kontrast maddenin yararlı olup olmayacağına ve verilip verilmeyeceğine karar verilir. Genel olarak MR çekimleri güçlü manyetik alanlara sahip olduğu için, hastanın tıbbi geçmişi ve şu anda bulunduğu sağlık durumları hakkında birkaç soru sorulur. Hasta hamilelik, alerjik reaksiyon ve şiddetli böbrek hastalığı gibi durumlardan birine sahipse, o hastaya kontrast madde verilmez. Eğer bu maddeye engel bir durum yoksa, bu işlemin yapılması için onay formu doldurmanız gerekir.
İşlemden önce metal eşyalarınızı çıkarmalı, üzerinizde herhangi bir metal eşya kalmamalıdır. Aynı şekilde protezler veya işitme cihazları da çıkarılmalıdır. Hatta bu gibi durumlarda bazen MR işlemi gerçekleştirilemez. Örneğin; metal bir implant, kalp pili, yapay uzuvlar ve eklemler, metal mürekkep içeren dövmeler v.b. Rahat ve bol kıyafetler ile hastaneye gidilmelidir. Çekimden önce hastaya hastane önlüğü giydirilir. Doktor tarafından aksi bir durum söylenmediği takdirde, yemek yiyebilir, su içebilir ve kullandığınız ilaçları alabilirsiniz.
Kontrastlı MR Nasıl Çekilir?
Gerekli evraklar doldurulduktan sonra hastane önlüğü giyilerek, odaya yerleştirilir. İşlemden önce teknisyen ya da hemşire tarafından kilo, boy, kalp atış hızı, ateş ve kan basıncı kontrol edilir. Ardından bir damara ki genellikle koldaki damara, kateter yerleştirilir ve kontrast madde enjekte edilir. Bu madde enjekte edildiği sırada, anlık bir soğukluk hissedilebilir. Ayrıca bu madde oral olarak ya da eklem içerisinden de enjekte edilebilir. Daha sonra hasta MR makinesindeki yatağa yatırılır. Kullanılan sedasyonun derecesine bağlı olarak işlem esnasında solunum, nabız, tansiyon, oksijen ve kan seviyelerine bakılır.
MR makinesinin içerisine hasta yerleştirildikten sonra, radyoloji teknisyeni üniteyi bir cam bölmenin arkasından çalıştırır. Ünite içerisindeki iki yönlü hoparlör sistemi aracılığıyla iletişim kurulur. Emar cihazı, içine bir düz yatağın uzaktan kumanda ile yerleştirilip çıkarıldığı tüp benzeri bir cihazdır. Taramanın bazı kısımlarında nefes tutulması gerekebilir. Bunların dışında çekim esnasında makineden dolayı fazla gürültü meydana gelebilir. Bunun için kulak tıkacı ya da kulaklık takılabilir. Eğer bir pozisyonda sabit kalamıyorsanız, kramp giriyorsa ve ani mide bulantısı yaşıyorsanız bu durumu anında bildirin.
Kontrastlı MR Sonrası
Eğer sakinleştirici kullanılmadıysa, genellikle işlemden sonra direkt taburcu olunur. Gitmeden önce herhangi bir rahatsızlığınızın olup olmadığı sorulur. Eğer sakinleştirici kullanılmışsa, birkaç saat gözetim altında kalabilirsiniz. Daha sonra yanınızda refakatçi olarak getirdiğiniz kişi ile eve dönebilirsiniz. MR kontrast madde işleminden sonra herhangi bir yan etki olmaz. Ancak anormal kalp atışı, nefes darlığı, enjeksiyon bölgesinde şişlik, kızarıklık ve akıntı gibi durumlarla karşılaşırsanız kısa süre içerisinde doktora görünmelisiniz. Eğer emziriyorsanız, bazı sağlık uzmanları işlemden sonra 24 – 48 saat kadar bebeğinizi emzirmemeniz gerektiğini söyler.
Kontrastlı MR Zararları
MR da kullanılan kontrast madde, gadolinyum içerdiği için bt anjiyografi de uygulanan kontrast maddeye nazaran daha güvenlidir. Ancak nadiren de olsa bir takım yan etkiler ve reaksiyonlar görülebilir. En yaygın yan etkiler arasında; mide bulantısı, baş ağrısı, kısa süreli baş dönmesi ve enjeksiyon sırasında soğukluk hissi yer alır. Daha seyrek olarak kaşıntılı deri döküntüsü ile karşılaşılabilir. Bu durum hafif bir alerjiden kaynaklanır ve genel olarak bir saat içerisinde kendiliğinden geçer. Ancak bazen de bu durum ciddi bir alerjik reaksiyonun uyarısı olabilir.
Öte yandan bu maddeye karşı şiddetli alerjik reaksiyonlar meydana gelebilir. Nefes almada zorluk, dudakların ve ağzın şişmesi gibi durumlar her 10 bin kişiden yaklaşık 1 inde meydana gelebilir. Bu tarz şiddetli reaksiyonlarda, ilaç tedavisi uygulanabilir. Kontrastlı MR öncesinde ya da esnasında kolunuza yerleştirilen tüp yoluyla bu ilaçlar verilir. Nefrojenik sistemik fibrozis, iç organlarına ve cilt kontraktürlerine neden olan, kişiyi güçten düşüren bir hastalıktır. Ciddi böbrek yetmezliği olan hastalarda kullanılan kontrast madde bazı durumlarda bu hastalığa yol açmıştır. Bu nedenle işlemden önce böbrek hastalığınız ile ilgili birkaç soru sorulacaktır.
Bunun dışında bazı gadolinyum kontrast formlarının çok küçük miktarları dokularda, kemiklerde ve beyinde kalabilir. Ancak bu durumun herhangi bir yan etkisi yoktur. Bu sağlık sorunlarının dışında hamileyseniz ya da hamile olma ihtimaliniz varsa, işlemden önce bu durumu doktorunuza bildirmelisiniz. Böyle durumlarda gerekli görülmedikçe gadolinyum enjeksiyonu yapılmasına gerek olmayabilir. Emziren bir anneyseniz, kontrast madde verildikten sonra normal düzeninde emzirmeye devam edebilirsiniz. Bu madde böbrekler yoluyla atılmasına rağmen maddenin enjekte edilen küçük bir kısmı, anne sütüne geçebilir. Anne sütünden bebeğe geçen bu madde, o kadar çok azdır ki bebek için herhangi bir yan etkisi ya da tehlikesi yoktur.
Kontrastlı MR Faydaları
MR için kontrast madde kullanılması, sorunun nerede ve ne olduğuna dair kesin kanıtlar vermesini sağlar. Örneğin; beyin, omurga, yumuşak dokular ve kemiklerin iltihaplı ve bulaşıcı hastalıkları gibi durumlar için doğru teşhis ve tedavi yöntemi sunar. Bazı kanserler ve iyi huylu tümörler, kontrastlı MR sayesinde en iyi şekilde değerlendirilir. Kan damarlarının işlevini gerçek zamanlı gösteren bu yöntemde, pek çok kalp anormalliği de görüntülenir.
Sıkça Sorulan Sorular
Gadolinyum kontrast maddesi nasıl verilir?
Kontrast madde, damardan küçük bir iğne yardımıyla kolunuzdaki damara elle ya da otomatik enjektör ile enjekte edilir.
Kontrast madde enjekte edildiğinde bir şey olur mu?
Çoğu kişi herhangi bir ağrı hissetmez ancak enjeksiyon esnasında kolda bir soğukluk hissedilebilir. Nadiren de olsa, hafif mide bulantısı, kusma ve baş ağrısı meydana gelebilir.
Kontrast madde enjeksiyonu ne kadar sürer?
Enjeksiyon verilme işlemi 10 – 30 saniye kadar süren kısa bir işlemdir. Eğer ani bir tepki meydana gelecekse, hemen hemen birkaç dakika içerisinde bu durum belli olur.
Kontrast MR işlemi ne kadar sürer?
Taranan vücut alanına ve kullanılan maddeye göre süresi 30 – 90 dakika arasında değişmektedir.
Gadolinyum kontrast maddenin riskleri nelerdir?
Gadolinyum kontrast maddesi çoğunlukla güvenli bir maddedir. Yan etkiler ya da reaksiyonlar nadir olarak meydana gelir. Böbrek fonksiyonu olan hastalara enjekte edilen bu madde, 24 saat içinde idrar yoluyla dışarı atılır.
Kontrast MR için gadolinyum içeren ilaç kim tarafından yapılır?
Bu madde bir hemşire ya da radyolog tarafından, şırınga veya iğne ile elle ya da mekanik bir enjektörle yapılır.
Kontrastlı MR için bazı kullanım alanları nelerdir?
Multipl skleroz hastalığının değerlendirilmesi, kanser teşhisi ve görüntü netliği için bu yönteme başvurulur.
