Bağışıklık sistemi, vücudu enfeksiyon ve mikroplardan korur. Otoimmün hastalıklarda ise bağışıklık sisteminin kendi kendine saldırıda bulunduğu görülmektedir. vücuttaki sağlıklı hücrelere saldıran bağışıklık sistemi hücreleri, pek çok doku ve organı da etkisi altına alabilmektedir.
Otoimmün rahatsızlıklar, kronik hastalıklar içerisinde değerlendirilen sağlık problemleridir. Bu rahatsızlıkların kontrol altında tutulması bir hayli önemlidir. Otoimmün rahatsızlıkların ortaya çıkış sebepleri bilinmemektedir. Genetik ve çevresel faktörlerin etkisi altında geliştiği düşünülen bu rahatsızlıklara kadınlarda daha sık rastlanmaktadır.
Lupus, Akdeniz anemisi gibi bazı otoimmün rahatsızlıklarda ailesel geçiş sağlandığı görülebilmektedir. Hastanın çocuklarında her zaman aynı hastalık görülmese de otoimmün grubundan bir rahatsızlığın görülme oranı %90’ının üzerindedir.
Günümüzde otoimmün hastalıkların yaygınlaşması sonrasında alarm durumuna geçen araştırmacılar, kimyasal maddelerin ve solventlerin etkisi ile de rahatsızlıkların ortaya çıkabileceği görüşünü savunmaktadır. Bu nedenle radyasyondan, paketli ve şekerli gıdalardan uzak durmak, doğru ve dengeli beslenmek bu tip rahatsızlıkların önüne geçmek için uzmanlar tarafından önerilmektedir.
Otoimmün Hastalıklar Nelerdir?
Otoimmün rahatsızlıklar farklı pek çok kola ayrılmaktadır. Bilinen 80+ otoimmün rahatsızlık vardır. Bunlardan en yaygın olanları şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Romatoid Artrit: Bağışıklık sistemlerinin eklemlere saldırması sonrasında ortaya çıkar. Eklemlerde ağrı, kızarma, şişlik görülmektedir.
- Lupus (SLE): Bağışıklık sisteminin vücuttaki organları yabancılaması ile ortaya çıkan rahatsızlıktır. Bu rahatsızlıkta vücut kendi organlarını reddedebilmektedir.
- Akdeniz Anemisi: Kalıtsal otoimmün hastalıklar arasında ilk akla gelen akdeniz anemisidir. Tekrarlayan ateşlenme, karın, akciğer ve eklem ağrılarına neden olan bu rahatsızlık şişlik cilt döküntüleri gibi belirtilerle kendisini belli etmektedir.
- Haşimato: Tiroid hormonu üretiminin azalması ile ortaya çıkar. Kilo alımı, yorgunluk, saç dökülmesi, tiroid bezi büyümesi gibi semptomlara neden olur.
- Çölyak: Arpa, buğday, çavdar gibi tahıl ürünlerinde yer alan glutene karşı aşırı hassasiyet oluşturan bir rahatsızlıktır. Gluten alınması durumunda kusma, ishal, mide bulantısı, şişkinlik gibi ataklarla kendisini gösterebilmektedir.
- Behçet Hastalığı: Ağız, genital bölge gibi vücudun nemli bölgelerinde yaralar, geç iyileşen veya iyileşmeyen cilt problemleri, yaralar bu rahatsızlığın en belirgin özellikleridir.
- Sedef Hastalığı: Sedef hastalığında deri hücreleri kendisini çok hızlı yeniler. Bu da ciltte beyaz veya kırmızı pul görünümlerinin oluşmasına ve derinin dökülmesine neden olur.
- Tip 1 Diyabet: Pankreasta üretilen insülin kan şekerini dengelemektedir. Diyabette ise bağışıklık sistemi insülin hormonuna saldırarak tahrip etmketedir. Böylece kanda yüksek şekerin ortaya çıkmasını sağlamaktadır.
- Multipl Skleroz (MS): Bağışıklık sisteminde yer alan hücrelerin, sinirleri koruyan miyelin kılıfına saldrması ile ortaya çıkmaktadır. Bu durum beyin ile vücut arasında iletişimi ve komut sistemini etkilemektedir. Uyuşukluk, halsizlik, dengesizlik, yürüme zorluğu gibi semptomlar görülmektedir.
Otoimmün Hastalık Belirtileri
Otoimmün hastalık belirtileri farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Bu belirtiler:
- Ciltte anormal kızarıklıklar,
- İyileşmeyen yaralar,
- Göz kızarması veya sararması,
- Eklemlerde ağrılar,
- Halsizlik,
- Sık tekrarlayan dayanılmaz ağrılar,
- Düşük vücut ısısı,
- Saç dökülmesi olabilmektedir.
Belirtilerden birden fazlasına sahip olunması hâlinde doktor kontrolünden geçmek erken teşhis için önem arz etmektedir. Siz de kendinizde otoimmün rahatsızlık belirtileri görüyorsanız randevu alarak ilgili kontrollerinizi gerçekleştirebilirsiniz.
Otoimmün Hastalık Tedavisi Nasıl Yapılır?
Otoimmün rahatsızlıkların tedavisi hastalık özelinde farklı şekillerde gerçekleştirilmektedir. Bir diyabet hastası ile bir lupus hastasına aynı tedavi uygulanmasa da temelde tedavi yöntemleri üçe ayrılır:
- İlaçla tedavi
- Serum/kemoterapi ile tedavi
- Cerrahi işlemler
Hastalığın derecesine, uygulanması gereken tedavi sürecine göre bu seçeneklerden en uygun olanı doktor kontrolünde seçilmektedir. Otoimmün hastalık tedavisi belirli bir süre için uygulanarak bırakılmamaktadır. Otoimmün rahatsızlıklarda tedavi ömür boyu devam eder. Hastanın herhangi bir atağa karşı savunmasız kalmaması adına otoimmün rahatsızlıkların kontrol altında tutulması önemlidir. Kesin çözümü olmayan bu rahatsızlıklarda iltihabı azaltmak ve hücreleri kontrol altında tutabilmek için tedaviyi sürdürmek gerekmektedir.
Otoimmün Hastalığa Sahip Ünlüler
Dünyaca ünlü pek çok isim de otoimmün rahatsızlıklara sahiptir. Bu ünlüler:
- Selena Gomez (Lupus SLE)
- Bella Hadid / Justin Bieber (Lyme)
- Lady Gaga (Fibromiyalji)
- Kim Kardashian (Sedef Hastalığı)
- Gigi Hadid (Haşimato)
- Sia (Graves)
- Nick Jonas (Tip 1 Diyabet)
- Selma Blair (MS)
Otoimmün Hastalıklara Hangi Doktor Bakar?
Otoimmün hastalık şüphesi bulunduran kişilerin bir doktor kontrolüne gitmesi erken teşhis açısından önem arz etmektedir. Sahip olunan belirti ve şüphelenilen rahatsızlık için farklı branşlardaki doktorları ziyaret etmek gerekmektedir. Genel tetkiklerin ve temel testlerin yapılabilmesi için dahiliye ziyaret edilebilmektedir. Daha sonra rahatsızlığa bağlı olarak bölüm yönlendirmesi Dahiliye Bölümü tarafından yapılmaktadır.
- Romatoloji Bölümü: Romatoid artrit ve Sjögren sendromu gibi eklem rahatsızlıkları üzerine çalışmaktadır.
- Gastroentroloji Bölümü: Çölyak ve Crohn gibi sindirim sistemi rahatsızlıkları üzerine çalışmaktadır.
- Endokrinoloji Bölümü: Tiroid bezi ile ilişkili olan Haşimato, Graves gibi ya da böbrek üstü bezlerini kapsayan Addison rahatsızlığı gibi rahatsızlıklara bakmaktadır.
- Dermatoloji Bölümü: Sedef ve gül hastalığı gibi cilt odaklı rahatsızlıklara bakmaktadır.
Sık Sorulan Sorular
- Otoimmün Hastalıkların Psikolojik Nedenleri Nelerdir?
Otoimmün rahatsızlıklar psikolojik nedenlerle doğrudan ortaya çıkmasa da tetiklenebilmketedir. Bu nedenle tedavi sürecinde hastaların stres ve üzüntüden uzak durması şarttır.
- Otoimmün Hastalık Ölümcül Müdür?
Bu rahatsızlıklar için doğrudan ölümcüldür denmese de erken teşhis edilmedikleri yahut doğru tedavi uygulanmadığı takdirde rahatsızlıklar ölümcül sonuçlara yol açabilmektedir. Bu nedenle doğru tedavi süreci önem taşır. Siz de bu tip şikayetleriniz için bizlerle iletişime geçebilir ve randevu alabilirsiniz.
- Otoimmün Hastalık Kanser Midir?
Otoimmün rahatsızlıkların ileri düzey tedavilerinde kemoterapiden faydalanılabilir. Hastalıklar için doğrudan kanser denmemektedir. Ancak ilerlemesi hâlinde kansere evrilmesi imkan dahilinde olan rahatsızlıklar bulunmaktadır.
