Böbrek Hastalarında BT ve Anjiyografi
Böbrekler kontrast maddeden etkilendiği için günümüzde kullanılan tetkiklerdeki bu ilaçlar ve boyalar hakkında detaylı bilgi vermek gerekir. Bilgisayarlı tomografi (BT) ve anjiyografi işleminde kullanılan ilaçlar ya da boyalar, genellikle iyotlu ilaçlardır. İyotlu kontrast maddeler ağızdan verilebildiği için, böbrek hastalarında da kolaylıkla ağızdan verilebilir. Manyetik rezonans (MR) işleminde gadolinyum içeren ilaçlar ya da boyalar kullanılır.
PET ya da PET-CT işleminde kullanılan ilaçlar / boyalar, genelde böbrek fonksiyonlarını etkilemez ve bu nedenle böbrek hastalarında rahatlıkla kullanılabilir. Bazı zamanlar bu işlemde de BT işleminde kullanılan iyotlu ilaçlarda kullanılabilir. Sintigrafide kullanılan ilaçlar / boyalar, radyoaktif ilaçlardır. Bu ilaçların kullanımı böbrek fonksiyonlarını etkilemediği için kullanımı mümkündür. Göz anjiyosunda floresein adında bir boya kullanılır. Yine aynı şekilde böbrek fonksiyonlarını etkilemediği için rahatlıkla kullanılabilir.
Bilgisayar Tomografi (BT) ve Anjiyografi
Bilgisayarlı tomografi (BT), ilaçlı ya da ilaçsız uygulanabilir. İlaçsız kullanılıyor ve ağızdan veriliyorsa, herhangi bir problem olmaz. Ancak anjiyografi de mutlaka damardan ilaç verilir. Kontrast madde yaratmak adına iyot içeren boya kullanılır ve bu iyotlu ilaçların alerji yapma durumu vardır. Öte yandan tiroid hastalarının bu uygulamayı kullanması sorun yaratabilir. Ayrıca böbrek yetmezliğinin derecesi ne kadar artarsa, ilaca bağlı olarak yan etki riski de artar.
İyotlu ilaç kullanımı böbrek yetmezliğinin derecesini artırabildiği gibi böbrek yetmezliği de geliştirebilir. İyotlu ilaç kullanımına bağlı olarak gelişen böbrek sorunları, çoğunlukla hafif olur ve kendiliğinden düzelme imkanı vardır. Hatta hastaların çoğu böbreklerinde bir sorun olduğunu bile fark etmeyebilir. Ancak nadir de olsa diyaliz gerektiren böbrek yetmezliği durumları meydana gelebilir. Bu durumda gerekli olan diyaliz, çoğu zaman geçicidir. Yaşlılar ve şeker hastaları daha riskli grupta yer alır.
İyotlu ilaca bağlı olarak gelişen böbrek fonksiyonlarının doğrudan bir tedavisi yoktur ancak önlemek mümkündür. Önlemenin ilk koşulu, gereksiz tetkik yapmamak ve lüzumsuz ilaç kullanmamaktadır. Bt anjiyografi işleminden önce ya da sonra hasta yeterli miktarda sıvı tüketimini almalıdır. Riskli veya ağızdan yeterli sıvı alamayan hastalara, damardan sıvı verilmesi gerekmektedir.
Eğer bu işlemin mutlaka yapılması gerekiyorsa, riskleri hastaya anlatılmalıdır. Buradaki önemli ayrıntı hastaya zararının dokunmasından çok yararının dokunmasıdır. Bu işlemden elde edilecek bilgi hayati bir kararı etkileyecek potansiyelde ise, riskler göze alınarak tetkik yapılmalıdır. Çünkü yapılmadığı takdirde hayati bir risk taşımaktadır.
Manyetik Rezonans (MR)
Yine aynı şekilde MR, ilaçlı ya da ilaçsız olabilir. İlaçsız ise herhangi bir problem yaratmaz. Kontrast madde yaratmak adına gadolinyum içeren boya kullanılır. Bu boya nadir görülen ancak ciddi bir rahatsızlık olan nefrojenik sistemik fibrozis denilen bir hastalığa neden olur. Bu hastalığa bağlı olarak cilt başta olmak üzere pek çok organda fibrozis denilen bağ dokusu artışı, sertleşme ve bağ dokusu birikimine bağlı problemler gelişebilir. Böbrek yetmezliğinin derecesi arttıkça ilaca bağlı yan etki riski de artmaya devam eder.
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi tedavisi yoktur ancak önlenebilir bir durumdur. Bunun için gereksiz tetkik yapılmamalı ve lüzumsuz ilaç kullanılmamalıdır. Yine bu işlemin öncesinde ve sonrasında hasta yeterli sıvı almalıdır. Eğer hastalar ağızdan yeterli sıvı alamazsa, damardan yeterli miktarda sıvı verilmelidir. Bu işlemin yapılması gerekiyorsa, hastaya bu işlemin riskleri hakkında gerekli bilgiler aktarılmalıdır. Bu işlem uygulandığında hastanın durumu ile ilgili bilgi edinmek, hayati risk taşımaktadır.
Diğer Radyolojik Tetkikler
Böbrek hastalarında bt ve anjiyografi dışında PET veya PET-CT, sintigrafide ve göz anjiyosunda kullanılan ilaçlar / boyalar genel olarak böbrek hastalıkları ile ilgili değildir. Böbrek açısından bakıldığı zaman hastalar bu tetkikleri güvenle yaptırabilirler.
Sıkça Sorulan Sorular
Bt anjiyo böbreklere zarar verir mi?
Bu işlemlerde kullanılan ilaç yükü, böbrek fonksiyonlarını son derece olumsuz etkileyebilir.
Bt anjiyo tehlikeli mi?
Oldukça kısa süren bt anjiyo, güvenlidir. Eğer kullanılan kontrast maddeye karşı herhangi bir alerjiniz yoksa, riskleri ve yan etkileri yok denecek kadar azdır.
Koroner bt anjiyografi hangi durumlarda yapılır?
Koroner bt anjiyografi, kapak ve protez kapak hastalıkları, kalp zarı hastalıkları, doğumsal kalp hastalıkları, kalp kitleleri ve koroner arter hastalığı gibi pek çok hastalığın tedavisinde yol göstericidir.
